به گزارش خبرگزاری مهر، اولین دوره تربیتی آموزشی توانمندسازی مسئولین آموزش اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور از ۷ تا ۹ مرداد به همت بنیاد علمی فرهنگی حیات تهران با بهره‌گیری از اساتید صاحب‌نظر ملی برگزار شد.
در روز دوم دوره نصرت پناه عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق (ع) و فارغ‌التحصیل دانشگاه امام صادق به ارائه بحث پیرامون «اصول تدوین سیر مطالعاتی» پرداخت و اظهار داشت: در مسائل مربوط به نوشتن سیرهای مطالعاتی توجه به سه بعد مخاطب مهم است. نکته اول علاقه‌مندی‌های مخاطب است، نکته دوم بحث استعداد و توانایی‌های مخاطب است. ممکن است من علاقه‌مند باشم بدانم که ملاصدرا در اسفار اربعه چه گفته ولی استعداد فلسفه نداشته باشم. رکن سوم، تشخیص مخاطب از نیاز است. این نیاز می‌تواند فردی باشد یا اجتماعی.
وی در ادامه افزود: عموماً تشکل‌ها ناظر به نیازهای اجتماعی تشکیل می‌شوند. اکثراً دوره‌های محتوا محور بر اساس احساس نیاز اجتماعی شکل می‌گیرند و نقطه‌ضعفشان این است که به دو بعد دیگر مخاطب توجه نمی‌کنند.
این استاد دانشگاه امام صادق با اشاره به انواع دوره‌های دیگر از قبیل دوره‌های متعلم‌محور و دوره‌های مسئله‌محور اظهار داشت: متأسفانه این دو نوع دوره علی‌الخصوص در عرصه علوم انسانی کاملاً فراموش‌شده است. در دوره متعلم‌محور سعی می‌شود مسئول مربوطه مخاطب خودش را دقیقاً بشناسد و برای شکوفایی استعداد مخاطب تلاش کند و البته آن استعداد را جهت هم بدهد.
وی در ادامه با اشاره به تفاوت‌های دو دوره متعلم محور و محتوا محور اظهار داشت: در دوره محتوا محور مسئول دوره نگاهش به مخاطبین مثل یک زمین چمن است و به یک شیوه واحد همه را آبیاری می‌کند و با همه یک‌جور برخورد می‌کند، ولی در دوره متعلم محور گویی که ما با یک گلخانه‌ای طرف هستیم که هر گلی یک نوع مراقبت خاص می‌خواهد و هر گلی یک خاصیتی دارد.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق با اشاره به مبانی طراحی سیر مطالعاتی گفت: باید حواستان باشد که حتماً سیر آسان به مشکل را رعایت کنید، به‌عنوان‌مثال در سیر شهید مطهری مسلما به دانشجوی سال اولی کتاب «جامعه و تاریخ» شهید مطهری را پیشنهاد نمی‌کنیم، بااینکه این کتاب بسیار مهم است ولی در ابتدا شاید کتاب «آزادی معنوی» استاد بهتر باشد، تا دانشجو با ادبیات استاد مطهری آشنا شود و در مراحل بعد به کتاب‌های سنگین‌تر بپردازید.
این استاد دانشگاه امام صادق با اشاره به دو نوع برنامه‌ریزی صعودی و قهقری در برنامه‌ریزی سیر مطالعاتی اظهار داشت: خیلی اوقات سیری که طراحی می‌کنیم علاوه برآنکه باید آسان به سخت باشد، باید سیری صعودی داشته باشد به این معنا که مقدمات را پله‌پله و دانه‌دانه چید و بالا رفت، در بعضی‌اوقات هم باید سیر به‌صورت قهقری باشد، یعنی باید تلاش کرد ذهن را ورز داد تا بتواند یک مطلب خیلی سنگین را قبول کرد یا نه، ممکن است آن مطلب خیلی سنگین نباشد ولی توجه به ابعادش خیلی خوب برای ما جا نمی‌افتد.
وی بابیان این نکته باید «در سیر مطالعاتی نوشتن به مفروضات و اصول موضوع را مورد توجه قرار داد.» در ادامه اظهار داشت: مفروض یعنی اینکه باید اثبات شود و تا اثبات نشود نباید به گام بعدی برویم. مفروض قبل را جا می‌اندازیم و جلو می‌رویم.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق به مقوله انسجام در نوشتن سیر مطالعاتی اشاره کرد و بیان داشت: یک سیر مطالعاتی گاهی اوقات انسجام ذاتی دارد و گاهی هم انسجام طبعی. به‌عنوان‌مثال اندیشه شهید مطهری یک اندیشه منسجم است و هنر شما باید این باشد که اندیشه استاد را در کنار هم مرتب کنید.
وی در ادامه افزود: برخی از مجموعه‌ها ذاتاً دارای انسجام نیستند به عنوان مثال آثار شهید آوینی. وی در یک کتاب حرفی می‌زند در کتاب دیگر همان نظر را نقض می‌کند، یا خیلی اوقات اثر دارای انسجام ذاتی است ولی ما در انتقالش ضعف داریم مثلاً در مباحث غرب‌شناسی، دوره‌های غرب‌شناسی زیادی برگزار می‌شود ولی مباحث را نمی‌توانند خوب منتقل کنند.
نصرت‌پناه نکته بعدی در برنامه‌ریزی یک سیر مطالعاتی را توجه به ابزارهای جانبی و مکمل دانست و تصریح کرد: در نوشتن سیر مطالعاتی مباحثه ابزار بسیار مهمی است، البته الزاماً هر سیر مطالعاتی مباحثه نمی‌خواهد. خیلی اوقات مباحثه با کلاس درس اشتباه گرفته می‌شود.
وی در ادامه در رابطه با کارکردهای مباحثه گفت: مباحثه فقط تعمیق مطلب نیست. در مباحثه قرار نیست تدریس شود. فقط باید مطلب فهم شود ولو اینکه غلط باشد. فواید مباحثه صرفاً آموزش نیست. خیلی اوقات شما به‌عنوان یک دانشجو تمرین استادی می‌کنید ولو با یک متن مشخص. در مباحثه اگر شما یک نکته‌ای را نفهمیدید، ممکن است آن نکته را هم مباحثه‌ای شما بتواند برایتان جا بیندازد.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق با اشاره به «اهمیت رکن ارزیابی بعد از برگزاری سیر مطالعاتی» گفت: بعد از برگزاری دوره یا سیر مطالعاتی باید به ارزیابی سیر بسیار توجه کنید. متأسفانه مقوله ارزیابی در نظام آموزشی ما کلاً تعطیل است. منظور از ارزیابی صرفاً امتحان گرفتن در پایان دوره نیست. در خیلی اوقات باید از مخاطبان دوره مصاحبه‌های کاملاً باز بگیرید. و ضعف‌ها را استخراج‌کنید.
وی در ادامه در رابطه با اهداف ارزیابی افزود: در ارزیابی باید بسنجید که هدفتان محقق شده است یا نه. ارزیابی به هدف بسیار مرتبط است. مسلماً شما از برگزاری این دوره هدفی داشته‌اید ولی اگر شرکت‌کنندگان به چیز دیگری رسیده‌اند، باید ارزیابی شود اشکال از کجا بوده است.
وی در پایان با اشاره به اینکه «مخاطب شناسی ما خیلی اوقات مشکل دارد» افزود: خیلی اوقات من یک هدفی از برگزاری این دوره دارم ولی دانشجو به دلایل دیگری در این دوره شرکت کرده است! چراکه تفاهمی شکل نگرفته است. مخاطب شناسی ما خیلی اوقات مشکل دارد.
نظر شما