دلایل شکست توافق آتش بس در سوریه/عدم کنترل آمریکا بر برخی گروهها

به گزارش خبرگزاری مهر، پایگاه تحلیلی-خبری «نشنال اینترست» اخیرا مقاله ای با عنوان «دلایل شکست توافق آتش بس در سوریه» با قلم «آنتوان عیسی» منتشر کرده است که ترجمه آن پیش روی شماست.

واقعیت این است که سقوط آتش بس اخیر در سوریه باعث شگفتی نشد. در واقع اکثر ناظران بین المللی در مورد حفظ آتش بس قبل از اینکه 12 سپتامبر اجرا شود، بدبین بوده اند. درست مانند توافقهای سابق آتش بس که با شکست مواجه شده اند، درهفته اول اجرای این توافق نیز جهان شاهد اتهامات طرفین علیه یکدیگر بود، قبل از اینکه آتش بس  به طور کامل نقض شود. در حال حاضر روسها و آمریکایی ها یکدیگر را به شکست و نقض توافق آتش بس متهم می کنند. مثلا بعد از حمله ایالات متحده امریکا به نیروهای ارتش سوریه در 17 سپتامبر واشنگتن ادعا کرد که این حمله یک تصادف بوده است اما روسها ادعاهای امریکایی ها را نپذیرفتند و وزیر دفاع روسیه گفت: برای دولت روسیه ادامه آتش بس بی معنی است.

علی رغم حمله به کاروان کمکهای بشردوستانه سازمان ملل، مقامات آمریکا، روسیه و سازمان ملل در هفته گذشته تاکید کردند، آتش بس هنوز به قوت خود باقی است.

واقعیت این است که حامیان خارجی نیرو های شورشی و دولت سوریه هیچ علاقه ای به خاموش کردن شعله های جنگ در این کشور ندارند. خواهیم دید که این واقعیت دلیل اصلی اینکه چرا توافق آتش بس در سوریه با شکست مواجه می شود، است.

اکنون «سرگئی لاروف» وزیر امور خارجه روسیه و «جان کری» وزیر امور خارجه امریکا این تصور را در اذهان عمومی ایجاد کرده اند که به طور خستگی ناپذیر جهت انعقاد توافق آتش بس پایدار تلاش کرده اند. آنها به مدت یک سال در مذاکرات مربوط به ایجاد ثبات در سوریه مشارکت داشته اند اما واقعیت این است که آتش بس از همان ابتدا به شکست محکوم بوده است. در زیر دلایل شکست آتش بس اخیر در سوریه آورده شده است.

1.فقدان ساز و کار اجرایی

حصول اطمینان از اینکه طرفین متخاصم با توافق آتش بس موافق بوده و اجرای توافق آتش بس از طریق در نظر گرفتن اقدامات تنبیهی برای طرفی که آن را نقض کند، کلید اساسی حفظ توافق آتش بس است. این واقعیت فاکتور بسیار مهمی است که فقدان آن در آتش بسهای اخیر امریکا و روسیه در سوریه  مشاهده می شود. در این توافق هیچ مکانیسمی جهت تنبیه بازیگرانی که توافق را نقض کنند در نظر گرفته نشده است. همچنین در توافق آتش بس یاد شده، یک منطقه غیر نظامی در جاده کاستیلو در حلب – منطقه ای که شریان اصلی جهت دسترسی به مناطق  در اختیار معارضان در شرق حلب است- در نظر گرفته شده است، اما ماموران امنیتی این منطقه غیر نظامی نیروهای روس – یکی از مهمترین بازیگران درگیر در جنگ – نه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد هستند. بنابراین باید گفت که تعهد قدرتهای خارجی به توافق آتش بس در سوریه همیشه شکننده بوده است. آتش بس موثر باید شامل اقدامات تنبیهی علیه ناقضان آن باشد و باید یک مکانیسم اجرای موثر در قالب نیروهای مشترک و متحد سازمان ملل جهت اجرای آن ایجاد شود .

2. عدم نفوذ بر کلیه بازیگران مداخله کننده

باید گفت که قدرتهای خارجی درگیر در جنگ سوریه بر طرفین متخاصم کلیدی در جنگ – دولت و شوشیان سوریه – نفوذ داشته اند اما آنها بر چند بازیگر نفوذی نداشته و نمی توانند اقدامات آنها را کنترل کنند . این بازیگران می توانند به راحتی توافق آتش بس را نقض کنند. بازیگران ذکر شده، گروه فتح الشام وابسته به گروه القاعده و داعش که در خاک سوریه حضور دارند، است. روابط روبه رشد این بازیگرن با شورشیان سوری در حلب باعث می شود که آتش بس به سختی اجرا شود. هم مسکو و هم واشنگتن از شورشیان سوری خواسته اند جهت اجرای  توافق از این بازیگران فاصله بگیرند. واقعیت این است که گروه وابسته به القاعده می خواهد هر توافق آتش بسی را که به ایجاد صلح و ثبات در سوریه کمک می کند، از بین ببرد. اگر شورشیان سوری به همکاری خود با گروه فتح الشام یا داعش ادامه دهند و انگیزه ای جهت فاصله گرفتن از آنها نداشته باشند، بسیار مشکل است که توافق آتش بس در سوریه اجرا شود.

3.فقدان مسیر سیاسی مشخص جهت پایان دادن به جنگ

فقدان مسیر سیاسی مشخص جهت خاتمه دادن به جنگ، یکی از مهمترین علت های نقض توافق آتش بس 12 سپتامبر است. علی رغم ماهها مذاکرات مستقیم روسیه و امریکا در مورد سوریه، هیچ یک طرحی جامع  یا مسیری مشخص را برای خاتمه بحران در سوریه پیشنهاد نداده اند. آنها هیچ طرحی برای تشکیل دولت انتقالی نیز ندارند. ایالات متحده و متحدانش هنوز بر مواضع خود – کناره گیری بشار اسد از قدرت – تاکید می کنند اما آنها جهت چگونگی تعیین جانشین وی و سازماندهی نهادهای قدرت بعد از حذف دولت اسد از قدرت پیشنهادی ارائه نداده اند. آنها همچنین در مورد اینکه رهبر جایگزین چگونه کشور را متحد می کند و یا شکل ساختاری دولت انتقالی چگونه خواهد بود پیشنهادی ارائه نداده اند.

4.روابط دو جانبه آمریکا و روسیه

واقعیت این است که جنگ سوریه توسط لایه های دیگر تعارض که در هم تنیده شده اند، پیچیده تر می شود. مداخله روسیه در سوریه بدون شک تحت تاثیر تعارض این کشور با امریکا قرار دارد و روسیه تمایل دارد به عنوان قدرت جهانی شناخته شود. تمایل امریکا جهت همکاری با روسیه در جنگ سوریه به رسمیت شناختن چنین وضعیتی است. بنابراین توافق آتش بس اخیر در سوریه و تلاش های قبل از آن درون پارادایم روابط دوجانبه امریکا و روسیه تفسیر می شود.