خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: حال و هوای محرم که در کوچه‌ها می‌پیچد، زنان و مردان اردبیلی دست به کار تدارک نذورات می‌شوند. دیگ‌ها از انباری‌ها بیرون کشیده می‌شود و طشت‌ها روی اجاق می‌رود.
از لقمه‌ای نان و پنیر یا بسته‌ای شکرپنیر گرفته تا غذای نذری همه و همه برای عرض ارادت به پیشگاه امامی است که عشق و محبتش در دل کوچک و بزرگ حک شده و ماندگار گشته است.
اردبیل به پاس سبقه تاریخی خود و به عنوان شهری که مهد حکومت شیعی است، یکی از پیشتازان در مراسمات عزاداری و از جمله نذورات مردمی است. مردم اردبیل با عشق و علاقه نذورات خود را حتی اگر نیت شخصی خاصی در پشت سر نداشته باشد، ادا می‌کنند. سنت حسنه احسان در ماه محرم تقریباً در هر محلهای دیده می‌شود.
اما بررسی نحوه ادای نذورات مردمی و هزینه‌هایی که صرف آن می‌شود، کارشناسان را به این ایده رسانده که بخشی از نذورات می‌تواند با ساماندهی تأثیرات به مراتب ماندگارتری ایجاد کند.
نذر و احسان در تمامی محلات اردبیل
یکی از شهروندان اردبیلی به خبرنگار مهر گفت: در برخی از این نذورات هزینه‌های چند ۱۰ و چند صدمیلیونی صرف می‌شود و شاید افرادی که در مواقع عادی نیز چندان تمایل به مهمانی نداشته باشند، در ماه محرم سفره‌های احسان دارند.
علیرضا حقی تصریح کرد: برخی از نذورات به دلیل برآورده شدن حاجت فرد است و برخی بدون نیت قبلی و صرفاً با هدف احسان در ماه محرم انجام می‌شود.
یکی از کهن‌سالان اردبیلی نیز به خبرنگار مهر گفت: نذر امام حسین (ع) ارزش و احترام دارد و هر کس علاقه‌مند باشد، به قدر وسع نسبت به نذر و احسان اقدام می‌کند.
پوراندخت سپاسی اضافه کرد: بعضی از نذرها فقط با یک قابلمه کوچک غذا آغاز شده اما سال به سال خانواده به اندازه آن اضافه کرده است و همه اینها به خاطر عشق و علاقه‌مندی به امام حسین (ع) است.
آنچنان که ذکر آن رفت اردبیل در ماه محرم شاهد نذورات گسترده مردمی است. بطوریکه در روستاهای اطراف نیز ذبح چند ۱۰۰ گوسفند و نذر آن با چند روز سفره احسان به کررات مشاهده می‌شود.
در این ایام شاید هزینه‌های میلیاردی صرف نذورات می‌شود و در برخی محلات قدیمی شاید بیش از ۱۰ مورد نذر و احسان در طول یک روز انجام می‌شود.
تداوم نذورات در مساجد و هیئت‌ها
علاوه بر احسان در منازل و خانه‌ها، بخش قابل‌توجهی از نذورات برای دسته‌های عزاداری انجام می‌شود. بطوریکه از گذشته رسم دیرینه‌ای وجود دارد که برخی خانواده‌ها غذای شام و ناهار و صبحانه دسته‌های عزاداری محل خود یا محلات دیگر را تدارک می‌بینند.
یکی از شهروندان اردبیلی گفت: به دلیل اینکه دسته‌های عزاداری نماد عزاداری برای امام حسین (ع) است و از احترام به خصوص برخوردار است، برخی شهروندان حتی نذورات خود را پیشکش دسته‌های عزاداری می‌کنند.
نادر رحمتی تصریح کرد: در ماه محرم نذورات متعددی به دسته‌ها احسان می‌شود و بارها پیش آمده که در مقابل دسته عزاداری گوسفند ذبح کنند.
در عین حال نذورات مردمی در هیئت‌ها، تکایا، حسینیه‌ها و مساجد نیز تجمیع می‌شود. بطوریکه در محلات قدیمی و شش‌گانه اردبیل مساجد در روزهای خاصی نذر مشخصی را ادا می‌کنند که هزینه آن توسط مردم و خیرین تأمین می‌شود.
این نذورات هر چند برای اهالی محل احسان می‌شود اما رهگذران را نیز بی‌نصیب نمی‌گذارد.
تجمیع نذورات در هیئت‌های عزاداری نیز نمود دیگری دارد. بطوریکه اهالی هزینه‌های یک نذر را هر کدام به تناسب علاقه و وسع جمع کرده و در هیئت‌های عزاداری صرف می‌کنند.
در واقع رقم نذورات مردمی بعد از اینکه به نذرهای مساجد و حسینیه‌ها اضافه می‌شود به مراتب قابل‌توجه است.
ضرورت ساماندهی نذورات و وقف مشارکتی
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل معتقد است می‌توان نسبت به ساماندهی و ارائه ایده‌های جدید برای نذورات مردمی اقدام کرد.
حجت‌الاسلام اکبر قیامی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: هر چند اداره اوقاف نسبت به نذورات موقوفات رسیدگی دارد اما نذورات به صورت خودجوش می‌تواند در امور دیگری نیز به کار گرفته شده و اثرات ماندگار داشته باشد.
وی تأکید کرد: به عنوان مثال برای جلوگیری از ایجاد ترافیک در محلات و بهداشتی کردن نذورات شهرداری و علوم پزشکی می‌توانند محلهای مشخصی برای احسان و نذر پیش‌بینی کنند و به سلامت بهداشتی نذورات نیز رسیدگی داشته باشند.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان تصریح کرد: علاوه بر این بخشی از نذورات می‌تواند در قالب وقف‌های مشارکتی ساماندهی شود.
قیامی اضافه کرد: در وقف مشارکتی هزینه‌های نذورات صرف تهیه یک مغازه و یا منزل مسکونی شده و عواید این موقوفه آن صرف نذر سالانه می‌شود؛ بطوریکه تأثیر نذر حتی بعد از فوت فرد ماندگار خواهد شد.
ضرورت ساماندهی نذورات در امور خیریه فرهنگی
با این وجود شهردار اردبیل معتقد است بخشی از نذورات به خواسته خود شهروندان می‌تواند در امور خیریه دیگری نیز به کار گرفته شود.
در حال حاضر کمبود مدرسه، درمانگاه، کتابخانه، باشگاه ورزشی و سالن‌های فرهنگی هنری در اردبیل به کررات دیده می‌شودحمید لطف‌اللهیان تصریح کرد: به عنوان مثال شهروندان می‌توانند بخشی از نذورات را در توسعه برنامه‌های فرهنگی سطح شهر به کار گیرند.
علاوه بر این با توجه به کمبودهای مالی بخش دولتی و ضرورت مشارکت خیرین در تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام بخشی از نذورات می‌تواند در تکمیل پروژه‌ها به کار گرفته شود.
بطوریکه در حال حاضر کمبود مدرسه، درمانگاه، کتابخانه، باشگاه ورزشی و سالن‌های فرهنگی هنری در اردبیل به کررات دیده می‌شود.
در تمامی موارد ذکر شده مدیران بارها از خیرین استمداد خواسته‌اند. در این خصوص رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات استان نیز به خبرنگار مهر گفت: ستاد بازسازی نیز به دنبال ساماندهی نذورات مردمی است.
اسفندیار هوشیار با تأکید به اینکه ایده‌هایی در این خصوص از سوی ستاد در حال ارزیابی و بررسی است، تصریح کرد: به عنوان مثال بخشی از نذورات می‌تواند صرف پذیرایی از زائران اعزامی از استان شود.
کاربست نذورات جهت کمک به نیازمندان در طول سال
علاوه بر شیوه‌های ساماندهی ذکر شده آنچه به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر به صورت حداقلی به آن پرداخت شده کاربست نذورات جهت کمک به نیازمندان است.
آمار مراجعه به کمیته امداد رو به افزایش است و هر چند تعدادی توانمند شده و از چرخه حمایت خارج می‌شوند اما به عنوان مثال آمار زنان سرپرست خانوار متأسفانه رو به افزایش است. مدیرکل کمیته امداد استان هم دراین زمینه به خبرنگار مهر گفت: کمیته امداد همواره آماده دریافت نذورات و کمک‌های مردمی است و این اقدام در طول سال جریان دارد.
بهروز زلالی اضافه کرد: آمار مراجعه به کمیته امداد رو به افزایش است و هر چند تعدادی توانمند شده و از چرخه حمایت خارج می‌شوند اما به عنوان مثال آمار زنان سرپرست خانوار متأسفانه رو به افزایش است.
با وجود اینکه کمیته امداد و بهزیستی استان نذورات مردمی را در طول سال دریافت و توزیع می‌کنند اما این اقدام به حد مطلوب ساماندهی دست نیافته است.
در واقع تبلیغ و معرفی این طرح به ویژه در ایامی همچون ماه محرم اجرایی نمی‌شود و دستگاه‌های حمایتی در حالی که با خیل عظیم مراجعات مواجه هستند اما در نهایت نسبت به ساماندهی نذورات فرهنگ‌سازی چندانی ترتیب نداده‌اند.
عشق و ارادت به امام حسین (ع) موجب می‌شود شهروندان کوچک و بزرگ در نذورات و احسانات مشارکت کنند. نذوراتی که تنها با کمی مردم‌داری و فرهنگ‌سازی می‌تواند اثرات ماندگار خلق کند.
نظر شما