لاک پشت «فراتی» زیر چتر حمایت کنوانسیون سایتیس

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از  پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست (پام)، اصغر مبارکی با اشاره به حضور خود به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران در هفدهمین نشست سراسری کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض (CITES)، گفت: یکی از طرح های مطروحه در این نشست که از سوی کشورهایی آفریقایی مطرح و مورد موافقت اعضاء قرار گرفت، درخواست برای قرار گرفتن لاک پشت های پشت چرم در لیست ضمایم کنوانسیون بود.

وی با بیان اینکه این طرح پنج گونه لاک پشت پشت چرم از جمله لاک پشت فراتی را در بر می گیرد، اظهار کرد: اگرچه طرح از سوی کشورهای آفریقایی و برای گونه های بومی آن منطقه ارائه شده بود اما مطابق قانون سایتس مبنی بر اینکه اگر گونه ای در ضمایم این کنوانسیون قرار گیرد، سایر گونه های مشابه به لحاظ شکل ظاهری نیز در لیست جای می گیرند، طرح حمایت از لاک پشت فراتی را نیز پوشش داد.

مبارکی افزود: قرار گرفتن پنج گونه از لاک پشت های پشت چرمی در ضمیمه دو کنوانسیون سایتس به منظور جلوگیری از هر گونه آسیب رسانی به گونه با توجیه عدم اطلاع به دلیل شباهت ظاهری صورت می پذیرد.

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: اگرچه ترجیح دولت جمهوری اسلامی ایران  و مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست این بود که این طرح با هماهنگی ایران تهیه شود تا اطلاعات کامل تری از لاک پشت فراتی ارائه شود اما به دلیل ارائه زودتر طرح توسط کشورهای آفریقایی و آمریکا، ایران برای جذب حمایت سایر اعضاء با ارائه دهنگان طرح همگام شد.

ایران، ترکیه و عراق زیستگاه لاک پشت فراتی

وی ضمن تاکید بر اهمیت این اقدام بین المللی برای افزایش حفاظت از این گونه ارزشمند و جلوگیری از قاچاق و تجارت غیر قانونی آن، تصریح کرد: لاک پشت فراتی مشهور به لاک پشت، پشت چرم فراتی در حال حاضر تنها در ایران، ترکیه و عراق پراکنش دارد.

مبارکی با بیان اینکه این گونه در ایران و ترکیه از جمعیت بالاتر و شرایط بهتری برخوردار است، اظهار کرد: پیش از این سوریه نیز از جمله میزبانان این گونه ارزشمند بود اما در حال حاضر، ۱۰ سال است که هیچ رکوردی از لاک پشت فراتی در سوریه گزارش نشده است.

به گفته وی، از جمعیت لاک پشت فراتی در عراق به ویژه در قسمت های دجله و فرات اخبار و اطلاعاتی چندان دقیقی در دست نیست و به نظر می رسد بهترین زیستگاه این گونه در عراق در حاشیه هورالعظیم قرار دارد.
لاک پشت فراتی در لیست IUCN

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری این موضوع که لاک پشت فراتی در لیست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) هم به عنوان گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد، اظهار کرد: متاسفانه در حال حاضر عوامل متعددی همچون خشکسالی، احداث سد، فعالیت های صیادی و آلودگی ها، سرعت تهدید و انقراض این گونه را افزایش داده است.

وی با بیان اینکه احداث سدها منجر به تکه تکه شدن زیستگاه این گونه و آسیب پذیری جمعیت آن می شود، گفت: همچنین سدها به دلیل ایجاد دریاچه هایی با عمق زیاد و دمای پایین که خلاف طبع گرما دوست لاک پشت فراتی است، بخش عظم زیستگاه این گونه را نابود می کنند تا لاک پشت های فراتی مجبور به مهاجرت به قسمت های گرم تر شوند و همین امر نیز قطع ارتباط جمعیت ها و افزایش خطر انقراض این گونه را به همراه دارد.

مبارکی اشاره ای هم به تهدیدهای ناشی از فعالیت های صیادی با استفاده از روش قلاب و تور در خوزستان داشت و افزود: علاقه لاک پشت فراتی به گوشت خواری منجر به جذب این گونه در توزها و قلاب های صیادی می شود که غالبا منجر به مرگ آنی یا تدریجی بر اثر ماندن قلاب در بدن گونه و ایجاد عفونت ناشی از آن می شود.

به گفته وی، آلودگی بسیار شدید ناشی از سرریزی پسماند ها و فاضلاب ها به آب ها، شور شدن آب شادگان، حضور گونه های غیر بومی، همچنین کمبود آب و خشکسالی از دیگر تهدیدهایی است که این گونه ارزشمند را درگیر خود کرده و هر سال عرصه را برای ادامه حیات این گونه تنگ تر می کنند.

پیشنهاد تاسیس مرکز پرورش و تکثیر لاک پشت فراتی

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به مطالعات انجام شده در خصوص این گونه، همچنین تهیه و انتشار کتابچه دو زبانه ای در خصوص لاک پشت فراتی و توزیع آن در سطح وسیع، یادآوری کرد: یکی از پیشنهادهای مطروحه برای حفظ گونه ارزشمند لاک پشت فراتی، تاسیس مرکز پرورش و تکثیر برای این گونه با اهداف حفاظتی و مطالعاتی و پژوهشی است که در حال حاضر به علت فقدان اعتبارات کافی، مقدور نیست.

مبارکی همچنین بر ضرورت توجه جدی تر و بیشتر به حفظ تنوع زیستی و گونه ها در موضوع مدیریت هورالعظیم و کارون تاکید کرد و افزود: مدیریت محیط زیستی این حوزه ها باید با توجه بیشتر به حفظ گونه ها صورت پذیرد.

وی ضمن یادآوری ارزش اکولوژیکی و ظاهری لاک پشت فراتی به عنوان عجیب ترین گونه لاک پشت ایران با لاک نرم، پوسته ای و چرمی، خاطرنشان کرد: جمعیت این گونه ارزشمند در حال حاضر تنها در قسمت های گرم تری از خوزستان همچون دز، کرخه، شاپور، بهمن شیر، کارون و هورالعظیم سکنی دارد و از این رو ضروری است نگاه ویژه ای تر به برنامه های حفاظتی این گونه و کاهش عوامل متعدد تهدید کننده آن داشته باشیم.

کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض (CITES) با دستور کار حمایت از گونه های جانوری وگیاهی وحشی در معرض خطر انقراض از طریق برقراری و اعمال کنترل های لازم در زمینه تجارت این گونه ها بوسیله صدور مجوزهای صادرات و واردات در سال ۱۹۷۳ به تصویب رسید و ج. ا.ایران در سال ۱۹۷۶ به آن پیوست. مرجع‌ ملی‌ کنوانسیون‌ در ایران‌ـ معاونت محیط زیست طبیعی سازمان‌ حفاظت‌ محیط‌زیست‌ است.
هفدهمین نشست سراسری این کنوانسیون از تاریخ ۳ لغایت ۱۴ مهرماه سالجاری به میزبانی ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی برگزار شد.