مشكل اصلي برنامه هاي مناسبتي ، نداشتن خلاقيت است

به گزارش خبرنگار هنري " مهر"، ساخت و ارايه برنامه هاي مناسبتي از سال هاي آغازين پيروزي انقلاب در تلويزيون انجام شده، اما طي چند سال گذشته اين مساله وجهي ديگر يافته است و مسوولين صدا و سيما در صدد ارايه آثاري بر آمده اند كه هم نقش انتقال مفاهيم به بيننده را داشته باشد و هم بتواند نظر مخاطب را به خود جلب نمايد. رشد تعداد و زمان پخش شبكه هاي مختلف تلويزيوني نيز باعث افزوده شدن بر تعداد اين آثار شده است به شكلي كه در طول ماه مبارك رمضان، ماه محرم و حتي عيد نوروز در هر شبكه بيش از دو مجموعه تلويزيوني را مي توان يافت كه سعي در انتقال حال و هواي روزهاي خاص را دارد. اما نكته اي كه طي اين سال ها مورد بحث قرار گرفته، كيفيت اين آثار و جنبه هاي جذب مخاطب است.
به عبارت ديگر، لازم است تحليل هاي مختلفي ارايه شود تا به طور دقيق و حساب شده اي ميزان مخاطبين اين برنامه ها كه معمولا" بودجه هاي به نسبت قابل توجهي را نيز به خود اختصاص مي دهند مورد دقت نظر لازم قرار بگيرد.
سيد جواد هاشمي، بازيگر و كارگردان تلويزيون و تئاتر در اين باره معتقد است:  در حال حاضر در بيشتر برنامه هاي مناسبتي كه در تلويزيون ساخته و پخش مي شوند،  وجه طنز آميز آن بر جنبه هاي معنوي ارجحيت دارد. به همين دليل ، تلويزيون از كاركرد اصلي خود در اين زمينه دور شده است.
وي همچنين كيفيت برنامه هاي مناسبتي را پايين  و علت اين امر را بيش از هر چيز به خاطر بودجه و كمبود وقت مي داند و در اين باره توضيح مي دهد: متاسفانه تصويب اين گونه آثار « دقيقه نودي » است. از طرف ديگر، بودجه اي كه براي ساخت برنامه هاي مناسبتي در نظر گرفته مي شود، اندك و ناچيز است و در توليد هم تعجيل زيادي به كار مي رود.
مهدي فخيم زاده كه تاكنون آثاري مانند « ولايت عشق » را كارگرداني و ارايه كرده است، در اين باره نظر ديگري دارد:  زماني برنامه هاي مناسبتي با بودجه اي بسيار اندك و شرايط نامساعدي ارايه مي شد. ولي در حال حاضر براي ساخت اين گونه آثار برنامه ريزي لازم صورت مي گيرد.
عزيز الله حاجي مشهدي كه از منتقدين با تجربه عرصه سينما و تلويزيون است در اين زمينه بر خلاقيت و نوآوري هاي كارگردانان در خلق آثاري خوب و قابل توجه به عنوان مهمترين عنصر افزايش كيفيت تاكيد دارد و مي گويد:  فشردگي زمان توليد برنامه هاي مناسبتي هرگز نبايد مانع از شكوفايي خلاقيت ها و به كارگيري ذوق سليم و ابتكار عمل در جريان ساخت فيلم ها و مجموعه هاي تلويزيوني شود.
اين مساله كه وضعيت توليد برنامه هاي مناسبتي طي 5 سال گذشته دچار تحولي جدي و عميق شده است و مديران تلويزيون آن را جدي مي گيرند و به عنوان بخشي از برنامه ريزي ساليانه خود به آن نگاه مي كنند، امري مشخص و غير قابل انكار است. اما نكته مهم و قابل توجه در اين زمينه سطح كيفي عمومي اين گونه برنامه ها است كه معمولا" از سطح چندان مطلوبي برخوردار نيستند. يعني از هر 10 مجموعه اي كه ممكن است در طي ماه مبارك رمضان پخش شود، شايد فقط يك اثر را بتوان يافت كه با دقت و وسواس قابل توجهي توليد شده است و توانسته در ميان اقشار مختلف مردم مخاطب پيدا كند. در حالي كه وقتي مجموعه هاي بلندي كه در طول سال پخش مي شوند و هفته اي يك بار مهمان خانه هاي مخاطبين خود هستند را مورد بررسي قرار مي دهيم، اين وضعيت به مراتب بهتر است و مجموعه ها از سطح كيفي به نسبت بالاتري برخوردارند.
هاشمي اعتقاد دارد كه از نظر مسوولين صدا و سيما برنامه هاي تلويزيون به دو بخش آثار كمي و كيفي تقسيم بندي  و بر همين اساس هم بودجه و امكانات مي گيرد و در اين ميان آثار كمي با كم لطفي مواجه مي گردند.
وي مي گويد:  دركارهاي كمي وقت براي توليد بسيار اندك است و بودجه پاييني هم به كار اختصاص مي يابد و به همين اندازه كه يك مجموعه قصه اي داشته باشد، تبديل به مجموعه مي گردد. در اين گونه آثار حداكثر 50 يا 60 ميليون تومان براي ساخت حدود 26 قسمت اختصاص مي يابد در حالي كه در آثاري كه قصد ارايه كيفيت وجود دارد، مانند « شب دهم »، « معصوميت از دست رفته »  يا « ولايت عشق »  با بودجه اي معادل 2 تا 5/2 ميليارد تومان ساخته مي شوند. مقايسه اين مساله در بخش بودجه، قسمتي از تفاوت ها را به خوبي نمايان مي كند.
فخيم زاده در اين باره نظر ديگري دارد: اين ربطي به برنامه هاي مناسبتي ندارد و در تمامي بخش هاي برنامه سازي صدا و سيمااعمال مي شود. برنامه هاي تلويزيوني بر اساس ميزان بودجه و نوع آن از عنوان «الف»، «الف ويژه»، « ب» و ... طبقه بندي مي شوند و بر طبق همين تقسيم بندي هم بودجه مي گيرند. برنامه هاي مناسبتي هم بر اساس اينكه از چه سطحي برخوردار هستند، بودجه دريافت مي كنند.
بايد توجه داشت كه بودجه تنها قادر به جذب امكانات بيشتر و بهتر براي توليد مطلوب تر است، اما زماني اين امكانات - حتي در بالاترين سطح خود - به كار مي آيد كه كارگرداني مسلط، اهل انديشه و خلاق متني مناسب و قابل قبول را در دست بگيرد و حرفي براي گفتن نيز داشته باشد.  اگر كارگردان هاي ما كنترل وجوه كيفي توليد را از ياد ببرند و در زمينه اموري چون بازيگرداني، انتخاب زاويه صحيح دوربين، طراحي صحنه و لباس، استفاده از قصه مناسب، به كارگيري دقيق ديالوگ ها و هماهنگي ميان تمامي عوامل براي بيان مفهومي واحد دچار ضعف باشند و از خود قدرت و حضور موثر لازم را نشان ندهند، بدون ترديد كار به بيراهه مي رود.
حاجي مشهدي در اين باره معتقد است:  محور اصلي بسياري از مجموعه هاي توليدي در تلويزيون، موضوعي تكراري هم چون ازدواج، دردسر خواستگاري و اختلاف سطح خانواده ها و همان ماجراهاي تاريخي و تكراري تفاوت سطح ميان دارا و ندار است كه به دور از هر گونه واقع بيني، گاه با خوش بيني هاي كاذب و سهل انگارانه رو به رو مي شويم كه به سادگي همه چيز به خير و خوشي تمام مي شود و فيلم يا مجموعه تلويزيوني با پاياني خوش به انجام مي رسد و به نوعي، بذر اميدي كاذب در دل بينندگان - به ويژه جوانان ساده دل- جوانه مي زند كه بعدها، وقتي در عمل و در رويارويي با واقعيات تلخ جامعه، دنياي تصوير شده در فيلم ها يا مجموعه هاي تلويزيوني را با دنياي واقعي منطبق و همگون نمي يابند و ناخواسته، دچار سرخوردگي و نااميدي مي شوند و چه بسا كه از رسانه اي چون تلويزيون نيز دلسرد شوند و اطمينان خاطر قبلي خود را از دست بدهند.