خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: آذرماه سال گذشته اخبار داغ اکتشاف فسیل‌های میلیون ساله یکی از مهم‌ترین یافته‌های بشر معاصر را از اقلیم بیله سوار که گفته می‌شود سبقه تاریخی و باستانی دارد مطرح کرد.
فسیل‌های باستانی از منطقه فولادلو بیله سوار کشف شد که در بررسی اولیه گفته شد متعلق به ماموت‌هایی است که جزو اولین موجودات عظیم‌الجثه حیات دار در کره زمین هستند.
اما کشف بقایای باقیمانده از استخوان‌های فسیل شده این حیوانات نکته تکان‌دهنده‌ای به همراه داشت و آن اینکه موجودات هوشمند به تاریخ کره زمین در این منطقه زیسته‌اند و بعدها تمدن‌های متعدد شکل گرفته و اقوام مختلف ساکن آن شده‌اند. موقعیت اقلیمی بیله سوار که برخوردار از نیازهای اولیه زندگی انسان باستانی بود در واقع این فکر را تقویت می‌کند.
امروز رموز فسیل‌های فیل عظیم‌الجثه یکی از مهم‌ترین سؤالات ذهنی کارشناسان است. بطوریکه معتقدند رمزگشایی از فسیل‌های اکتشافی می‌تواند بسیاری از رموز دیگر از جمله تاریخ باستانی منطقه، شکل‌گیری حیات و تمدن‌های اولیه و مسائلی از این دست را بر ملا سازد.
فسیل باستانی به دوره یخچال تعلق دارد
اولین اکتشاف فسیل از منطقه فولاد قویوسی بیله سوار در آذرماه سال گذشته انجام شد و فسیل‌شناس مهره‌داران از دانشگاه هلسینکی فنلاند به بقایای شانه و فک یک حیوان عظیم‌الجثه مانند فیل برخورد.
در آن مقطع زمانی مجید میرزایی تصریح کرد: بقایای عاج ماموت یافت شده و رسوبات موجود در کنار آن نشان می‌دهد که فاصله زمانی بیش از دو میلیون سال می‌تواند در ارزیابی‌های بعدی به اثبات برسد.
وی افزود: در مورد بیان زمان دقیق آثار کشف شده می‌توان گفت این آثار متعلق به اواخر دوره یخچال هستند.
به گفته میرزایی در بررسی‌های اولیه مشخص شد که فسیل‌ها مربوط به یک نوع فیل بزرگ بدون پشم (ماموت) مختص نواحی جنوبی و گرمسیر بوده که احتمال می‌رود در مناطقی از کشورهای ایران و ترکیه می‌زیسته‌اند و با ماموت‌های شمالی و پشم دار مختص نواحی سردسیر سیبری متفاوت هستند.
موضوعی که در واقع با مطالعات گسترده‌تر امروز به اثبات رسیده و هر چند این ماموت مجزای از ماموت‌های عصر یخبندان و مناطق قطبی است اما به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان اندازه جثه آن چیزی در میانه فیل و این گروه از ماموت‌ها است.
کریم حاجی‌زاده در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: به دلیل اینکه منطقه اردبیل بومی زیست فیل محسوب نمی‌شود و یک منطقه سردسیر است ما در ابتدا گمان داشتیم که این فیل بازمانده جنگ‌های ایران و روم در عهد ساسانی است و به همین دلیل نام بیله سوار یا پیله سوار به منطقه زیست آن اطلاق شده است.
به دلیل اینکه منطقه اردبیل بومی زیست فیل محسوب نمی‌شود ما در ابتدا گمان داشتیم که این فیل بازمانده جنگ‌های ایران و روم در عهد ساسانی است. حاجی‌زاده تصریح کرد: با این وجود مطالعات دقیق‌تر و مشورت با باستان شناسان نشان می‌دهد قدمت این فسیل کاملاً باستانی و میلیون ساله است و در واقع برگ جدیدی از تاریخ باستانی در اردبیل گشوده است.
این اکتشافات البته به کشف بقایای دیگر در منطقه خلیفه لو بیله سوار گره خورد. بطوریکه فرماندار بیله سوار در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: سال گذشته بقایای عاج و فک بالایی و پایینی فیل در روستای فولادلو کشف شده و در ادامه این اکتشاف در مردادماه امسال نیز بقایای فک به همراه دندان فیل در روستای میر نظام بیله سوار شناسایی شد.
آرام حلیم با بیان اینکه دندان‌های فیل باستانی به مرور زمان به عقیق تبدیل شده است، اضافه کرد: کارشناسان میراث فرهنگی قدمت هر دو فسیل را به دو میلیون سال قبل نسبت می‌دهند.
فرماندار بیله سوار متذکر شد: در کشفیات جدید که توسط دو کارشناس میراث فرهنگی در منطقه انجام شده بقایای عاج فیل در روستای آغجران که در نزدیکی روستای میر نظام است کشف شد.
انتقال و نگهداری در وضعیت نامناسب
این اکتشاف خبر مسرت بخشی بود. در واقع به نوعی اثبات سابقه باستانی استان اردبیل محسوب می‌شود و در واقع بقایای کشف شده حتی می‌تواند در مطالعات سرنوشت کره زمین نیز مؤثر باشد.
پیرو روال قانونی میراث فرهنگی استان بعد از اکتشافات اولیه و مطالعات مختصر بقایای فیل عظیم‌الجثه که هنوز مشخص نیست از کجا به بیله سوار نقل‌مکان داشته به موزه تاریخ طبیعی اردبیل انتقال دادند.
با این وجود این بقایا بر خلاف اهمیت و ارزش باستانی در وضعیت نامناسب بدون تدابیر امنیتی و حفاظت کافی بر روی چند لاستیک خودرو قرار گرفته و نگهداری می‌شوند تا زمانی به درخواست میراث فرهنگی استان بازسازی آن با مواد پلیمری به شکل اسکلت کامل یک فیل انجام شود.
مدیرکل میراث فرهنگی استان تأکید کرد: کشف و مطالعه این فسیل در آن مقطع زمانی وظیفه ذاتی ما نبود و ما در واقع به شکل امدادی ورود کردیم و مسئولان بیله سوار نیز اذعان داشتند که میراث فرهنگی با رویکرد تخصصی‌تری می‌تواند به مطالعه فسیل‌ها اقدام کند.
حاجی‌زاده با طرح این امکان که فسیل‌های بیشتری ممکن است در منطقه کشف شود، افزود: بعد از اکتشاف اولیه لازم است مطالعات جامع‌تر و گسترده‌تری صورت گیرد و در عین حال فسیل‌ها به شکل مطلوب نگهداری شوند.
موازی کاری‌های مطالعات تخصصی
مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل از تلاش این مجموعه برای اخذ مجوز مطالعات جامع محدوده کشف فسیل سه میلیون ساله فیل در بیله سوار خبر داد.
وی با تأکید به اینکه بقایای فسیل به موزه تاریخ طبیعی اردبیل انتقال یافته است، ادامه داد: مجدداً از محدوده دیگری اکتشافات جدیدی حاصل شد که ضرورت مطالعه منطقه را تشدید می‌کند.
حاجی‌زاده با تأکید به اینکه این مطالعات باید به صورت فنی و تخصصی انجام شود، اضافه کرد: لازمه آن در اختیار داشتن مجوز از پژوهشکده باستان‌شناسی است.
وی با تأکید به ضرورت آماده‌سازی و ارسال طرح اولیه مطالعه به این پژوهشکده ابراز امیدواری کرد تا پایان امسال بتوان مجوز مطالعه این منطقه را دریافت کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان این مطالعات را فرصتی برای مطالعه تاریخ و باستان‌شناسی منطقه مغان دانست و تأکید کرد: به دلیل قدمت منطقه پیش‌بینی می‌شود نتایج قابل‌توجهی از این مطالعات احصا شود.
حاجی‌زاده با تأکید به محدودیت‌های اعتباری مطالعات پژوهشی و باستان‌شناسی در اردبیل ابراز امیدواری کرد به دلیل قدمت باستانی این استان اعتبارات مناسبی به این منظور اختصاص یابد.
وی متذکر شد: در صورتی که محیط‌زیست استان به عنوان متولی اصلی بازسازی فسیل را انجام ندهد ما حاضر به بر عهده گیری این مسئولیت هستیم.
با این وجود مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان اردبیل مطالعات تخصصی فسیل را تأکید داشته و از آغاز به کار آن توسط این سازمان خبر داد.
محمد خداپرست در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: در پی شناسایی دو سایت فسیلی فولادلو و خلیفه لو در توابع بخش مرکزی شهرستان بیله سوار که دارای فسیل‌های مهره‌دار هستند، پیمایش و بررسی منطقه‌ای آغاز شد.
وی به جمع‌آوری فسیل‌های موجود توسط گروه اعزامی از دفتر موزه تاریخ طبیعی در شهریورماه امسال را یادآور شد و تأکید کرد: به پیشنهاد کارشناسان اقداماتی از جمله مطالعات صحرایی و ثبت اطلاعات منطقه، استخراج فسیل‌ها و مطالعه و شناسایی نمونه‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
به پیشنهاد کارشناسان اقداماتی از جمله مطالعات صحرایی و ثبت اطلاعات منطقه، استخراج فسیل‌ها و مطالعه و شناسایی نمونه‌ها در دستور کار قرار گرفته است. مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان متذکر شد: اقدامات اولیه جهت استحکام‌بخشی و مرمت نمونه‌های آسیب‌پذیر توسط کارشناسان دفتر موزه تاریخ طبیعی انجام شده ودر نمونه‌های نیازمند پاک‌تراشی و بازسازی عملیات استخراج، مطالعه و شناسایی فسیل‌ها توسط مراجع دانشگاهی به صورت تخصصی در حال انجام است.
خداپرست به پیگیری اعتبارات این مهم تأکید کرد و افزود: بر اساس ماده ۳۸ و ۳۹ آیین‌نامه اجرای قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست هرگونه کشف فسیل توسط اشخاص و وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی می‌بایست به سازمان محیط‌زیست اعلام شود و در مورد حفظ و جمع‌آوری این آثار که ارزش علمی دارند با سازمان همکاری شود.
هر چند مطالعات به اذعان دو مدیرکل می‌بایست تخصصی باشد اما خودداری از موازی کاری در مطالعات و تجمیع اقدامات یک ضرورت فوری برای نتیجه‌گیری بهینه است.
فرماندار بیله سوار در گفتگو با خبرنگار مهر از سه میلیارد ریال برای مطالعات باستان‌شناسی دو منطقه ذکر شده خبر داد و به ضرورت تداوم مطالعات تأکید کرد.
نظر جمعی مسئولان ایجاب می‌کند مطالعات باستانی فسیل و گردآوری سایر بقایا که به اذعان کارشناسان هنوز برای کشف آن امیدواری هست به شیوه تخصصی صورت گیرد.
این امکان پیش‌بینی می‌شود که زمانی اسکلت بازسازی شده فیل دوره یخچال به یکی از آثار دیدنی و جاذبه‌های گردشگری اردبیل تبدیل شود. مشروط بر اینکه مطالعات به شکل فنی و تخصصی به اتمام رسیده و در ادامه بازسازی فسیل آنچنان که کارشناسان انتظار دارند انجام شود.
۰۸:۲۳ - ۱۳۹۵/۰۸/۱۷
نظر شما