بازنگری آیین نامه ها برای کاهش تخلفات علمی/ لزوم صیانت از پژوهش

به گزارش خبرنگار مهر دکتر فرشاد فرزادفر صبح امروز در نشست مدیران آموزشی ۱۰ کلان منطقه آمایشی در محل وزارت بهداشت افزود: یکی از خطاهای جدی که در زمینه تخلفات علمی پیش آمده این است که برخی قصد دارند ساحت علم را تنگ کنند. اینکه در زمینه پایان نامه مشکل وجود دارد یک امر جدی است. حتی یک خطا هم قابل قبول نیست اما باید بدانیم که در کشورهای دیگر هم بوجود می آید.

برخی قصد دارند موضوع تخلفات علمی ساحت علم را تنگ کنند

وی یادآور شد: استانداردهای بین المللی در زمینه تحقیقات و انتشارات علمی مشخص است و بر اساس آن اگر ایده متعلق به فردی باشد باید نامش در مقاله بیاید اما در مقابل اگر داده های خام را تنها در اختیار یک محقق بگذارید، حق مولفی برای شما متصور نیست. اکنون نشریات معروف بین المللی از جمله «لنست» از شما می خواهد اگر از مقاله نویس کمک گرفته اید نام وی را درج کنید.

فرزادفر با اشاره به معیارهای نویسندگی در یک مقاله گفت: انجمن بین المللی ویراستاران مجلات پزشکی چهار معیار «کمک قابل توجه در ایده مقاله یا طراحی کار پژوهشی یا جمع آوری یا تجزیه و تحلیل داده ها، یا تفسیر داده های یک مقاله»، تهیه پیش نویس مقاله یا تجدید نظر در متوای معنوی پیش نویس مقاله»، «تایید نسخه نهایی مقاله که برای چاپ ارسال می شود» و «قبول مسئولیت و تضمین صحت و درستی کار پژوهشی و مقاله در تمام جنبه های آن» را تعیین کرده اند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: اکنون به دلیل فضایی که ایجاد شده، حجمی از مطالب غیر واقعی باهم درآمیخته شده و در فضای مجازی مطرح شده است که نباید به آن اهمیت داد اما در مقابل باید به صورت علمی با این مطالب برخورد کرد.

لزوم بازنگری در آیین نامه ها برای کاهش تخلفات علمی

دکتر عبدالله رفیـعی معاون توسعه آموزش دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در این جلسه با اشاره به لزوم رسیدگی سریع به موضوع تخلفات علمی و سرقت علمی در پایان نامه ها گفت: دانشگاه حتی یک تخلف را هم باید آنقدر جدی برخورد کند که برای همه درس شود.

وی افزود: ساختارهایی در وزارت بهداشت باید بازنگری شود چرا که ما با این ساختارها و درخواست مقالات ISI از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری حرفه ای تقاضا ایجاد کردیم و با قواعد و قوانین خود آنها را به سمت و سوی تهیه مقالات به هر قیمتی سوق داده ایم.

رفیعی افزود: می توانیم تعادل ایجاد کنیم و وزارت بهداشت با تغییر آیین نامه ها برای دانشجویان شرایطی ایجاد کند که این مسیر تسهیل شود. ارزیابی ها هم نیاز به بازنگری دارد و پرونده های ارتقاء به طور جدی مورد بازنگری قرار گیرند تا حتی یک تخلف هم فرصت بروز نداشته باشد.

استفاده مخالفان پژوهش از فضای مجازی در بحران تخلفات علمی

دکتر سعید اصلان آبادی معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز در این جلسه، با تاکید بر این موضوع که باید توجه کنیم که موضوع مقالات و پایان نامه های ایرانی در روزهای اخیر بزرگنمایی شده است، گفت: ما باید از این بحران خارج شویم و به مطالب خلاف واقع که مخالفان پژوهش با استفاده از فضای مجازی در حال نشر آن هستند، پاسخ دهیم.

وی افزود: از سوی دیگر موضوع تخلف علمی باید به صورت ملی نگریسته شود، تنها وزارت بهداشت نمی تواند به تنهایی کار کند، وزارت علوم و دانشگاه آزاد هم باید در این مسیر دیده شوند. ضمنم آنکه همه باید بدانند که این متخلفان علمی، گروهی مبتدی بوده اند و هیچ یک از محققان برتر کشور در این مسئله حضور نداشتند.

آفت کمیت تولید علمی و تعداد مقالات در حوزه آموزش و پژوهش

دکتر محمد جلیلی معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این نکته که تولیدات علمی ایران در چند سال اخیر رو به رشد بوده است، گفت: باید توجه داشته باشیم توجه صرف به تعداد مقالات موجب کمی غفلت شده است اما باید بدانیم که رسانه های رسمی تاثیرگذاری خود را از دست داده اند و در مقابل رسانه های غیررسمی به تخلفات علمی به شدت می پردازند.

وی گفت: باید از این فرصتی که رخ داده استفاده کنیم هرچه زودتر با رسیدگی به تخلفات علمی و پایان نامه ها این مشکل را در دانشگاه ها حل کنیم.

جلیلی کمیت تولید علمی و تعداد مقالات را در حوزه آموزش و پژوهش یک آفت برشمرد و گفت: برخی الزامات به گونه ای شده است که فرد باید به دنبال افزایش تعداد مقالات باشد . این یک آفت است و باید با بازنگری آن را حل کنیم و کیفیت مقالات را افزایش دهیم. 

سازوکار رسیدگی به تخلفات هیات علمی شفاف شود

دکتر قاسم عابدی قائم مقام معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز در این جلسه به موضوع سازوکار رسیدگی به تخلفات هیات علمی اشاره کرد و گفت: سازوکار رسیدگی به تخلفات باید شفاف باشد تا دانشگاهها نیز بتوانند به طور جدی با این مقوله مبارزه کنند و با مشکل مواجه نشوند. 

وی افزود: وقتی ما با دانشگاه های متعدد تفاهم نامه امضا می کنیم که چه تعداد مقاله داشته باشیم باید مراقب باشیم که کیفیت را فدای کمیت نکنیم.

موضوع برخورد با تخلفات علمی سیاسی نشود

دکتر فرید نجفی، معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه نیز یادآور شد: برخورد جدی با متخلفان علمی بسیار مهم است اما حفظ حرمت افراد هم مهم است. ما اسامی را کنترل کردیم و با برخی از اعضای هیات علمی تماس گرفتیم و آنها از اینکه نامشان در این مقالات درج شده بود اطلاع نداشتند.

وی تاکید کرد: مراقب باشیم موضوع برخورد با تخلفات علمی سیاسی نشود و به دولت های قبلی و فعلی ربط شان ندهیم. برخی درصدد این هستند که از این موضوع سوء استفاده کنند که باید مراقب این مسئله باشیم.