به گزارش خبرگزاری مهر، انبیاء و جنود الهی یعنی مؤمنان در برابر تمام تلاشهای مستمر و منسجم دشمنان حق توانستند اهداف خود را در دنیا پیش ببرند و پیروان زیادی پیدا کنند و خط مکتبی خود را تداوم بخشند، و در برابر آن همه طوفان قد علم کنند و حتی در دنیای امروز افکار اکثریت مردم جهان را به خود متوجه سازند.[۱] از این رو قدرت های استکباری از قیام توده های مؤمن در سایه افکار مذهبی و استقبال از شهادت در راه خدا، دائماً هراس دارند.[۲]
لذا باید گفت خون شهید و شهادت او پیام دارد، بلکه باید با تجزیه و تحلیل، حادثه را موشکافی کرده، و پیام را بیرون کشید؛[۳] در این میان باید به نهضت حسینی اشاره و تأکید کرد؛ پیام خون امام حسین (ع) پیام جهانی و انسانی است که همیشه بعنوان تابلوئی روشن در مسیر هر قوم و ملتی متجلی است.[۴]
از این رو تعبیر به «ثار الله» که درباره امام حسین (ع) آمده است: اشاره به این است که خون بها و خونخواهی آن امام بزرگ[۵] و پیشوای ستم ناپذیران جهان که درس غیرت و برگزیدن مرگ در سایه شمشیرها را در برابر ذلت و خواری، به مردم جهان داد[۶] ، تعلق به خانواده، یا قبیله ای ندارد؛ بلکه تعلق به خدا دارد و مربوط به تمام جهان انسانیت است.[۷]
اینگونه است که بزرگترین اجتماع مذهبی در دنیا، راهپیمایی عظیم اربعین است که افتخاری برای مسلمانان و پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام به شمار می رود.[۸] زیرا اربعین سرمایه عظیم مکتب اهل بیت علیهم السلام و اسلام است و کسی هم بدون آن که تبلیغی کرده باشد به صورت خودجوش و مردمی تبدیل به این سرمایه عظیم شده است.[۹]
امروزه مطالعات جامعی در خصوص مسئله اربعین صورت گرفته است[۱۰] که در بردارندۀ این حقیقت است که شکوه و عظمت راهپیمایی اربعین حسینی دنیا را متحیر کرده است،[۱۱] به همین جهت باید از ظرفیت های بزرگ عاشورا در تشکیلات امام حسین (ع) استفاده کنیم و این سرمایه ارزشمند را از دست ندهیم.[۱۲]
اربعین فرصتی برای همگرایی ادیان الهی و جوامع بشری در سایۀ پیوند مکتبی
از دیدگاه اسلام در میان پیوندهای گوناگونی که در بین انسانها دیده می شود (پیوند نژاد، زبان، تفکر سیاسی و منافع اقتصادی و ...) برترین و والاترین و محکم ترین پیوند، همان پیوند مکتبی است [۱۳]؛ که مافوق پیوند نسبی و خویشاوندی است[۱۴] و در آن، زمان کمترین تاثیری ندارد،[۱۵] بلکه سبب همگونی در اخلاق و رفتارهای انسانی می شود؛ بدیهی است آنها که یکدیگر را به خاطر خدا دوست دارند، صفات و افعال خداپسندانه را در یکدیگر می بینند، و همین حبّ فی الله و بغض فی الله گام مؤثری برای تربیت نفوس آنها است.[۱۶]
از این رو اسلام رضایت باطنی به یک امر و پیوند مکتبی با آن را به منزله شرکت در آن می داند، روایات متعدد به همین مضمون و یا مانند آن از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه اهل بیت علیهم السلام نقل شده که اهمیت فوق العاده اسلام را به پیوند مکتبی و برنامه های هماهنگ فکری، روشن می سازد.[۱۷]
به عنوان نمونه امام علی (ع) میفرماید: تمام کسانی که امروز در مناطق دور و نزدیک جهان وجود دارند اما با ما همدل و هم عقیده بوده اند و همچنین کسانی که فردا و تا آینده دور دست از صلب پدران و رحم مادران قدم به عرصه جهان می نهند و با ما همدل و هم عقیده اند، در واقع در میدان نبرد حق و باطل حضور داشته و در برکات و حسنات آن شریکند!.[۱۸]
بنابراین مهمترین پیوند در میان مؤمنان ، پیوند مکتب است که از هر پیوند دیگری (نژاد، زبان، منافع اجتماعی، ایده های حزبی و مانند آن) برتر و والاترست و شعاع این پیوند الهی تمام زمان ها و مکان ها را فرا می گیرد و همه انسانهای گذشته و امروز و آینده را در یک مجموعه الهی و روحانی گردآوری می کند.[۱۹]
دلیل آن هم روشن است و آن این که همه یک حقیقت را می جویند و یک مطلب را می طلبند و در یک مسیر گام بر می دارند و برای یک هدف شمشیر می زنند و به خاطر جلب رضای خداوند یکتا تلاش و کوشش می کنند.[۲۰]
با توجه به این اصل اساسی، در داستان «جابر بن عبد الله انصاری» که روز اربعین شهادت امام حسین (ع) به زیارت قبر مبارکش آمد و غوغایی در آن جا بر پا کرد، می خوانیم که او ضمن زیارتنامه پر سوز و پر محتوایش در برابر قبر امام حسین (ع) و یارانش، خطاب به قبر یاران کرده و می گوید: من گواهی می دهم شما نماز را بر پا داشتید و زکات را ادا کردید و امر به معروف و نهی از منکر نمودید با اهل الحاد پیکار کردید و خدا را تا آخرین نفس پرستش کردید، سپس افزود: «و الذی بعث محمدا بالحق لقد شارکناکم فیما دخلتم فیه، سوگند به خدایی که محمد را به حق مبعوث ساخته ما با شما در آنچه از نعمت ها و پاداش الهی وارد شدید شریک و سهیم هستیم».[۲۱]
این سخن چنان بود که حتی دوست با معرفت «جابر»، «عطیه» را در شگفتی فرو برد تا آن جا که زبان به اعتراض گشود و گفت: ای جابر ما چه کرده ایم[۲۲] که با آنها شریک باشیم، نه از درهای پایین رفتیم و نه از کوهی بر آمدیم و نه شمشیر زدیم در حالی که یاران حسین (ع) میان سرها و بدن هایشان جدایی افتاد و فرزندانشان یتیم و همسرانشان بیوه شدند! جابر، اصل پیوند مکتبی را به «عطیه» یادآور شد و گفت: من از حبیب خدا رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم شنیدم که می فرمود: «من احب قوما حشر معهم و من احب عمل قوم اشرک فی عملهم، کسی که قومی را دوست دارد با آنها محشور می شود و کسی که عمل قومی را دوست دارد در عملشان شریک است».[۲۳]
سپس افزود: «سوگند به خدایی که محمد را به حق به نبوت برانگیخته، نیت یاران من همان است که حسین (ع) و اصحابش بر آن بودند»![۲۴]
بی تردید این طرز فکر، افق های وسیعی را در برابر دیدگان ما می گشاید،[۲۵] لذا می بینیم عاشورا بعد از ۱۴۰۰ سال ظرفیت های زیادی دارد[۲۶] و البته در دنیای مادی امروز جاذبه بسیاری دارد.[۲۷]
به عنوان نمونه وقتی اساتید دانشگاه های ژاین وقتی برنامه های عزادارای را دیدند خیلی تحت تاثیر قرارگرفتند.[۲۸] و یا می بینیم آثار راهپیمایی باشکوه اربعین حسینی در میان جوامع بشری به گونه ای است که آنها را در حیرت و تعجب فرو برده است.[۲۹]
اربعین؛ تألیف قلوب مسلمین و پیروان ادیان الهی و دیگر جوامع بشری
برای هر شهیدی در روی زمین قلوب پاک انسانها می لرزد، عشق و عواطف را برمی انگیزد، و غیرت و فداکاری را در نفوس به جنب و جوش می آورد، همانگونه که حسین (رضوان الله علیه) چنین کرد.[۳۰] لذا می خوانیم: «إن لقتل الحسین حرارة فی قلوب المؤمنین لن تبرد أبدا[۳۱]؛شهادت امام حسین علیه السلام در دل های افراد با ایمان آتش و حرارتی ایجاد می کند که هرگز خاموش نخواهد شد».[۳۲]
آری خاطره فداکاری سالار شهیدان حسین بن علی علیه السلام، قلوب افراد را زنده می کند و ارواح پاک و دل های بیدار را دعوت به پیروی از آن مکتب عالی نموده، روح جانبازی و فداکاری را در زمینه های مساعد تقویت می نماید.[۳۳]
این سخنی است که هم شیعیان و هم غیر شیعیان از سائر مسلمین، و هم گروه عظیمی از غیر مسلمانان در آن متفق و هم عقیده اند.[۳۴]
چه بسیار شهیدانی که اگر هزار سال زنده می ماندند نمی توانستند به مقدار شهادتشان عقیده و مکتب خود را یاری کنند، و قدرت نداشتند این همه مفاهیم بزرگ انسانی را در دلها به یادگار گذارند، و هزاران انسان را با آخرین سخنان خود که با خونشان می نویسند به کارهای بزرگ وادار کنند.[۳۵]
اینچنین است که اجتماع میلیونی اربعین از جهاتی قابل توجه می باشد،[۳۶] دشمن چه بخواهد چه نخواهد این رویداد عظیم در جهان منتشر شده و قلوب انسان ها را جذب می کند.[۳۷]
ظرفیت تمدنی اربعین؛ تجسم فراملیتی ایثار و فداکاری
جهان آفرینش صحنه ایثار است،[۳۸] زیرا حق گرفتنی است لذا باید با تلاش و کوشش و ایثار و فداکاری، آن را از چنگ ستمگران جهان بیرون آورد. نباید فراموش کرد که با زورمندان و ستمگران، جز با زبان زور نمی توان سخن گفت.[۳۹]
هم چنین اصل عدالت با تمام اهمیتی که در اداره جامعه بشری بلکه در نظم تمام جهان آفرینش دارد به تنهایی برای تحقق این مهم کارساز نیست بلکه نیاز به احسان و ایثار وجود دارد.[۴۰]
این بینش توحیدی جهان انسانی است،[۴۱] مقوله ای تمدنی که در جهان منبعث از شکل مادی رعایت نمی شود. بلکه در مادی گری، عاطفه انسانی، حمایت از مظلوم، ایثار، گذشت، فداکاری و مانند اینها مفهومی ندارد ؛ اگر چه آن چه در مسیر منافع مادی افراد و ملتها نیست محکوم به فنا است.[۴۲]
حال مذهب است که این ارزش را زنده نگاه می دارد و پیروان خود را به تحقق بخشیدن به این مسألۀ مهم انسانی دعوت میکند.[۴۳]
از این رو مراسم سوگواری برای امام حسین علیه السلام و یاران باوفایش در همه جای عالم، یادآور فداکاری و جانبازی حسین بن علی علیه السلام و یارانش می باشد.[۴۴]
فداکاری عمومی و محبت همگانی، که در اربعین بسیار به چشم می خورد، مدینه فاضله ای که در مسیر پیاده روی نجف تا کربلا به منصۀ ظهور می رسد، در این مسیر همه خدمت مخلصانه می کنند و فضای عجیبی در طول آن ایام به وجود می آید که ای کاش در تمامی ایام برای مردم به وجود می آمد.[۴۵]
بی شک اربعین یک نمونه عینی است که انسان ها می توانند در محیطی پرجمعیت نسبت به یکدیگر محبت و فداکاری داشته باشند، بلکه در طول این مدت انسان ها در اوج صمیمت و فداکاری با هم زندگی می کنند.[۴۶]
اربعین، تدبیر اهل بیت علیهم السلام برای بیداری انسان ها در ظلم ستیزی و عزت طلبی
از آنجا که مسأله ظلم ستیزی منحصر به جهان اسلام نیست، تعلیماتی را که امام حسین علیه السلام در کربلا به نسل بشر داد، می تواند راهگشای تمام امت ها گردد.[۴۷] به نحوی که شاهدیم آن حضرت و یارانش جایگاهی در تاریخ جهان پیدا کرده و اسوه و قدوه ملت های مظلوم شده است.[۴۸]
به عنوان نمونه امام حسین علیه السلام در نامه ای به مردم کوفه، یکی از اهدافش را جلوگیری از ظلم و ستم ظالمان بیان می کند و می فرماید:«بی شک می دانید که رسول خدا صلی الله علیه و آله در زمان حیاتش فرمود: هر کس حاکم ظالمی را مشاهده کند که (در اثر ظلم و جور) محرمات الهی را حلال شمرده، و عهد و پیمان های الهی را شکسته، و با سنت و سیره رسول خدا مخالفت کرده، و در میان بندگان خدا با گناه و دشمنی عمل می کند، و در مقابل چنین حاکم ستمگری هیچگونه عکس العمل گفتاری یا رفتاری از خود بروز ندهد»[۴۹]، خداوند چنین انسانی را در جایگاه همان ظالم ستمگر داخل می کند (و سرنوشت هر دو یکی است!)».[۵۰]،[۵۱]
در حقیقت مخاطب نامۀ امام حسین (ع) نه مردم کوفه بلکه همه انسان های آزاده جهان است لذا پیام رسول الله صلی الله علیه و آله را در مبارزه با ظلم و ستم و بیان می کند، و ضمن اعلان هدف قیامش، همه را به همکاری در این مبارزه دعوت می کند.[۵۲] لذا امام حسین (ع) تعلق به همه دارد یا صحیح تر همه آزادی خواهان جهان به او تعلّق دارند و از مکتبش الهام می گیرند. [۵۳]
در این میان،اربعین حسینی رستاخیز عظیمی است که در دنیا شبیه و مانند ندارد، بیست میلیون نفر یا کمی کمتر یا بیشتر برای بزرگداشت شهیدانی که چهارده قرن پیش برای مبارزه با ظلم و ستم و حفظ عزت و شرف برخاسته‌اند پیاده از راه‌های دور و نزدیک به سوی مرقد آنها حرکت می کنند، حتی افراد ناتوان و معلول نیز با آنها همراهی دارند و این بزرگ ترین نمایش فداکاری و قدرت در راه عزت و آزادگی و شرف است. [۵۴]
سخن آخر
در خاتمه باید گفت آن حضرت راه و رسمی ماندگار در عالم به ودیعه گذاشته است که خون سرخش، مکتبی را برای مسلمانان، بلکه همه آزادگان جهان بنا نهاد، که تا همیشه تاریخ باقی است، سرمشق حقطلبان عالم است.[۵۵]
بدیهی است پیام امام حسین (ع) علی‌رغم میل باطنی دشمن در دنیا گسترش یافته است، البته حساسیت دشمن نیز به این زیارت افزایش یافته که باید همه مراقب دسیسه های دشمنان باشند.[۵۶]
هم چنین باید گفت این نیرو و اراده مردمی در راهپیمایی عظیم اربعین حسینی، عاملی برای به نمایش گذاشتن قدرت اعتقادی شیعیان است؛ لذا دراین مراسم معنوی، شاهدیم که زن و مرد و پیر و جوان، گاهی حتی فرزند خردسالشان را در کالسکه همراه خود در این مراسم شرکت داده اند که این حرکت در دنیا نیز آثار مهمی دارد.[۵۷]
بدون شک امام حسین (ع) متعلق به همه دنیاست، پس طبیعی است گروه ها و اقشاری از غیر مذاهب اسلامی در این اجتماع عظیم حضور پیدا می کنند لذا باید برخوردی شایسته، مناسب و همسو با ارزش های دینی داشته باشیم.[۵۸]
امید است صداوسیما این اجتماع میلیونی و عظیم را به خوبی در شبکه‌ها به ویژه رسانه‌های برون مرزی منتشر کند تا جهانیان به خوبی مطلع شوند. زیرا خبررسانی خوب و مطلوب خود سبب بهره برداری حداکثری از اجتماع میلیونی اربعین حسینی خواهد شد.[۵۹]
[۱] تفسیر نمونه ؛ ج۱۹ ؛ ص۱۸۹.
[۲] همان ؛ ج۱۸ ؛ ص۱۳۸.
[۳] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج۲ ؛ ص۳۱۹.
[۴] همان.
[۵] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۴ ؛ ص۴۵۳.
[۶] همان ؛ ج۱۵ ؛ ص۲۳۱.
[۷] همان ؛ ج۴ ؛ ص۴۵۳.
[۸] بیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولین موکب حضرت فاطمه معصومه (س)؛ ۱۷/۸/۱۳۹۵.
[۹] بیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد مرکزی اربعین ؛ ۳/۸/۱۳۹۵.
[۱۰] همان.
[۱۱] بیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛۱۹/۹/۱۳۹۳.
[۱۲] بیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی در دیدار با روحانیون اعزامی به مناطق محروم؛۲۱/۷/۱۳۹۴.
[۱۳] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۱ ؛ ص۴۹۸.
[۱۴] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج۲ ؛ ص۳۴۹.
[۱۵] تفسیر نمونه ؛ ج۱۹ ؛ ص۸۷.
[۱۶] اخلاق در قرآن ؛ ج۱ ؛ ص۳۸۰.
[۱۷] تفسیر نمونه ؛ ج۹ ؛ ص۱۵۸.
[۱۸] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۱ ؛ ص۴۹۸.
[۱۹] همان ؛ ص۵۰۱.
[۲۰] همان.
[۲۱] همان؛ص۵۰۲.
[۲۲] همان؛ص۵۰۳.
[۲۳] همان.
[۲۴] بحار الانوار، جلد ۶۵، صفحه ۱۳۱.
[۲۵] پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج۱، ص: ۵۰۴.
[۲۶] بیانات آیت الله مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛۱۳/۹/۱۳۹۲.
[۲۷] بیانات آیت‌الله مکارم شیرازی در گفت‌وگو با رادیو اربعین؛۲۰/۹/۱۳۹۴.
[۲۸] بیانات آیت الله مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛۱۳/۹/۱۳۹۲.
[۲۹] بیانات آیت‌الله مکارم شیرازی در گفت‌وگو با رادیو اربعین؛۲۰/۹/۱۳۹۴.
[۳۰] تفسیر نمونه ؛ ج۲۰ ؛ ص۱۳۰.
[۳۱] مستدرک الوسایل، جلد ۲، صفحه ۲۱۷.
[۳۲] یکصد و پنجاه درس زندگی (فارسی) ؛ ص۲۱.
[۳۳] پاسخ به پرسشهای مذهبی، ص: ۴۰۵.
[۳۴] همان.
[۳۵] همان.
[۳۶] بیانات آیت الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد مرکزی اربعین ؛ ۳/۸/۱۳۹۵.
[۳۷] همان.
[۳۸] تفسیر نمونه ؛ ج۱۲ ؛ ص۴۴۲.
[۳۹] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۲ ؛ ص۲۱۴.
[۴۰] همان ؛ ج۱۵ ؛ ص۴۸۶.
[۴۱] پیام قرآن ؛ ج۳ ؛ ص۴۱۴.
[۴۲] همان.
[۴۳] پیدایش مذاهب ؛ ص۱۸۰.
[۴۴] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۶۶.
[۴۵] بیانات آیت الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولین موکب حضرت فاطمه معصومه (س)؛ ۱۷/۸/۱۳۹۵.
[۴۶] همان.
[۴۷] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۸۹.
[۴۸] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، ص: ۳۵۲.
[۴۹] اهداف قیام حسینی ؛ ص۹۷.
[۵۰] بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۸۲.
[۵۱] اهداف قیام حسینی، ص: ۹۸.
[۵۲] همان.
[۵۳] متن پیام آیت الله مکارم شیرازی؛۵/۹/۱۳۹۰.
[۵۴] بیانات آیت الله مکارم شیرازی ؛درس خارج فقه ؛ مسجد اعظم قم؛۲۷/۸/۱۳۹۴.
[۵۵] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۶۶۱.
[۵۶] بیانات آیت الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد مرکزی اربعین ؛ ۳/۸/۱۳۹۵.
[۵۷] بیانات آیت الله مکارم شیرازی؛۵/۹/۱۳۹۴.
[۵۸] بیانات آیت الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولین موکب حضرت فاطمه معصومه (س)؛ ۱۷/۸/۱۳۹۵.
[۵۹] بیانات آیت الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولان کمیته فرهنگی اربعین حسینی ؛۳/۸/۱۳۹۵.
نظر شما