به گزارش خبرگزاری مهر، اصطلاح «جهان اسلام» یکی از عبارت های بحث برانگیز در صحنه سیاست جهان طی دو قرن گذشته به حساب می آید.
آیا این عبارت همانطور که اغلب ما فکر می کنیم، ریشه ای تاریخی در صدر اسلام داشته و یا پدیده ای معاصر به حساب می آید؟ آیا مفهوم جهان اسلام پدیده ای ایستا بوده و یا مانند هر فنومن اجتماعی دیگری در گذر زمان دچار تغییر شده و مفاهیم و ماموریت های مختلفی به خود گرفته است؟
«باراک اوباما» در جریان سخنرانی در سال ۲۰۰۹ در مصر، سخنان خود را خطاب به «مسلمانان جهان» انجام داده و با این کار مهر تاییدی بر وجود جامعه جهانی مسلمانان و یا همان جهان اسلام زد.
«جمیل آیدین»، استاد تاریخ دانشگاه کارولینای شمالی در آمریکا، معتقد است پیدایش مفهوم جهان اسلام اساس واژه ای معاصر بوده که در قرن ۱۹ میلادی به وجود آمده است.
از سوی دیگر، وی بیان می کند ریشه شکل گیری جنبش های اسلامگرایی کمتر ارتباطی با اصل مذهب داشته و ریشه مذهبی آن بیشتر به عنوان یک عامل انگیزش اتحاد سیاسی – اجتماعی میان ملت های مسلمانی بود که عمده جمعیت آنها در بازه زمانی قرن ۱۹ تا ۲۰، تحت یوغ استعمار و سلطه کشورهای غربی قرار داشتند.
اما از آنجاکه امپراطوری های غربی، مسیحی بوده و تاکید ویژه ای بر سفید پوست بودن مردم خود به عنوان وجه تمایز و نشانه برتری بر مسلمانان شرقی داشتند، در حقیقت مسلمانان نیز از اسلام به عنوان یک آنتی تز و عاملی هویت بخش در برابر تز نژادپرستانه غربی استفاده کردند.
به گفته «آیدین»، مفهوم "جهان اسلام" حتی در زمان امپراطوری عثمانی نقشی بسیار پر رنگ تر ایفا کرد و منجر به رهایی مسلمانان از زیر چتر سلطه استعمار غرب شد.
نویسنده کتاب معتقد است با توجه به نقشی که این مفهوم، چه در گفتمان اسلام هراسی و چه در گفتمان پان – اسلامیسم دارد، بررسی سیاسی مولفه های آن به عنوان گفتمانی موثر و البته کمتر شناخته شده در جهان اسلام بسیار ضروری است.
عناوین فصل های این کتاب عبارتند از:
- امپراطوری «امت» پیش از قرن نوزدهم
- تقویت نظم جهانی امپراطوری (۱۸۷۸-۱۸۱۴)
- جستجو برای یافتن همخوانی قرآن و خلافت (۱۹۰۸-۱۸۷۸)
- نبرد حیله های ژئوپلیتیکی (۱۹۲۴-۱۹۰۸)
- سیاست اسلامی در دوران جنگ های داخلی (۱۹۴۵-۱۹۳۴)
- احیای بین المللی گرایی اسلامی (۱۹۸۸-۱۹۴۵).
نظر شما