واکاوی روابط آنکارا و تل‌آویو؛از منافع اقتصادی تا ائتلاف منطقه‌ای

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ رامین حسین آبادیان: شبکه دوی تلویزیون رژیم صهیونیستی اعلام کرده است که روز گذشته یک هیأت رسمی متشکل از مقامات ترکیه‌ای برای دیدار با مسئولان این رژیم به تل آویو سفر کرده‌اند. این شبکه اعلام کرد که این هیأت، اولین هیأت رسمی ترکیه است که از زمان عادی سازی روابط میان آنکارا و تل‌آویو به اراضی اشغالی فلسطین سفر می کند. بر اساس گزارش این شبکه، اعضای این هیأت متشکل از مسئولانی از وزارت انرژی ترکیه و نمایندگان شرکت‌های دولتی گاز بوده است. تلویزیون رژیم صهیونیستی همچنین پیش‌بینی کرده است که وزیر گردشگری ترکیه نیز طی روزهای آینده به اراضی اشغالی فلسطین برود. به گفته این شبکه، این سفرها در چارچوب تلاش‌های صورت گرفته در راستای بهبود روابط بین دو طرف در تمامی زمینه‌هاست. 

پس از حمله نظامیان رژیم صهیونیستی به کشتی مرمره در آب های بین المللی که حامل کمک های انسان دوستانه برای فلسطینیان ساکن غزه بود، آنکارا روابط خود با تل آویو را به پایین ترین سطح ممکن کاهش داد. مقامات ترکیه در آن هنگام دو شرط اساسی را برای ازسرگیری روابط با رژیم صهیونیستی عنوان کردند؛ ۱ـ عذرخواهی نتانیاهو. ۲ـ رفع حاصر غزه. با وجود اینکه هیچیک از شروط دولت ترکیه برای آشتی با رژیم صهیونیستی محقق نشد اما حدود پنج ماه پیش آنکارا به توافق آشتی با تل آویو گردن نهاد. البته مسئولان دولت آنکارا اعلام کردند که صهیونیست‌ها به شروط آنها برای ازسرگیری روابط دوجانبه جامه عمل پوشاندند، با این حال تاکنون هیچ سندی مبنی بر پایبندی تل آویو به دو شرط اصلی دولت ترکیه منتشر نشده است.

ترکیه از طریق توافق با رژیم صهیونیستی تلاش کرد تا علاوه بر منتفع شدن از مزایای اقتصادی این اقدام، به همراه دیگر متحدان خود در منطقه ائتلاف جدیدی را تشکیل دهددر هر صورت، منافع دولت ترکیه از روابط با رژیم صهیونیستی به حدی بود که آنکارا بر روی شروط از پیش تعیین شده خود چشم بست و حدود دو ماه پیش روابط دوجانبه را به سطح سفیر ارتقاء  داد. البته ناگفته نماند که در طول دوران روابط تنش آلود میان آنکارا و تل آویو روابط تجاری- اقتصادی گسترده و تنگاتنگی میان دو طرف در جریان بود و تقریبا هیچیک از توافقهای اقتصادی فیمابین به دنبال تنش‌های ایجاد شده، لغو یا تعلیق نشدند. دولت ترکیه از طریق امضای توافق آشتی با رژیم صهیونیستی تلاش کرد تا علاوه بر منتفع شدن از مزایای اقتصادی و تجاری این اقدام، به همراه دیگر متحدان خود در منطقه ائتلاف جدیدی را تشکیل دهد تا بدین ترتیب به اهداف خود در منطقه جامه عمل بپوشاند.

همانگونه که گفته شد، مزایای اقتصادی حاصل از روابط میان آنکارا و تل آویو برای دولت ترکیه یکی از عوامل اصلی روی آوردن این کشور به ارتقاء سطح روابط فیمابین محسوب می شود. طرح خط لوله بزرگ برای انتقال آب، برق، گاز و نفت از ترکیه به اراضی اشغالی سالهاست به امضای طرفین رسیده و مراحل اجرایی خود را طی می کند. بر همین اساس، روابط دوجانبه از نظر اقتصادی برای ترکیه مزایای زیادی به همراه دارد. اخیرا یکی از مقامات گردشگری ترکیه اعلام کرده است که انتظار می رود پس از عادی سازی روابط میان آنکارا و تل آویو، تعداد گردشگران صهیونیست در ترکیه به بیش از یک میلیون نفر برسد و این در حالی است که در سال ۲۰۰۸ یعنی پیش از بوجود آمدن بحران در روابط دو جانبه این رقم حدود ۶۰۰ هزار نفر بود.

در همین ارتباط یک سازمان آماری ترکیه در گزارشی با اعلام اینکه حجم روابط تجاری میان این کشور و رژیم صهیونیستی طی پنج سال گذشته به بیش از دو برابر رسیده است، اعلام کرد: «حجم مبادلات تجاری میان آنکارا و تل آویو به بیش از پنج میلیون دلار رسیده است و به همین دلیل ترکیه در حال حاضر هفتمین شریک تجاری تل آویو به شمار می رود». علاوه بر این، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز چند ماه پیش در این ارتباط تصریح کرده بود: «روابط تجاری کنونی میان تل آویو و آنکارا در بالاترین سطح ممکن ادامه دارد و این روابط در طول تاریخ بی سابقه بوده است».

ترکیه در حال حاضر تلاش می کند تا ائتلاف جدیدی را با حضور رژیم صهیونیستی در منطقه به وجود آورد؛ ائتلافی که عربستان سعودی نیز ایفاگر نقش مهمی در آن استعلاوه بر منافع اقتصادی حاصل از روابط آنکارا و تل آویو، همانگونه که پیشتر ذکر شد ترکیه تلاش می کند تا از دستاوردهای سیاسی این روابط برای خود نیز استفاده کند. واقعیت این است که سیاست های ترکیه در منطقه و به ویژه در عراق و سوریه تا حدود زیادی با شکست مواجه شده است. دولت ترکیه با وجود تمام تلاش هایی که در طول سالهای گذشته انجام داد، موفق به سرنگونی دولت قانونی بشار اسد در سوریه نشد. در عراق نیز وضعیت برای ترکیه بهتر از آنچه که در سوریه رخ داده است، نیست. علت این مسأله هم این است که دولت ترکیه علی رغم تلاشهای بی‌وقفه نتوانست روند نبرد نیروهای عراقی با تروریست های داعش به ویژه در شهر موصل را با خلل مواجه سازد. 

بر اساس آنچه که گفته شد، دولت ترکیه در حال حاضر تمام تلاش خود را به کار گرفته تا ائتلاف جدیدی را با حضور رژیم صهیونیستی در منطقه به وجود آورد؛ ائتلافی که به نظر می رسد عربستان سعودی نیز نقش مهمی در آن ایفا کند. به نظر می رسد که پس از اظهارات «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا مبنی بر تصمیم واشنگتن برای ایجاد مناطق امن در سوریه، دولت آنکارا انگیزه بیشتری برای تشکیل یک ائتلاف جدید در منطقه پیدا کرده باشد، چراکه ترکیه طی سالهای گذشته بارها خواستار حمایت دولت اوباما از ایجاد منطقه امن در سوریه شده بود؛ درخواستی که هیچگاه مورد حمایت قرار نگرفت. بر همین اساس، آنکارا در صدد است تا از طریق تحکیم روابط خود با رژیم صهیونیستی، از فرصت به وجود آمده برای تحقق اهداف خود به ویژه در سوریه نهایت بهره برداری را داشته باشد.

در این میان، نباید از منافع رژیم صهیونیستی از تحکیم هرچه بیشتر روابط با آنکارا غافل شد. واقعیت این است که مسئولان تل آویو نیز از منافع اقتصادی حاصل از تقویت روابط فیمابین همچون آنکارا، بهره‌برداری می کنند. رژیم صهیونیستی همواره نقش ویژه ای در مدرنیزه کردن تسلیحات سنگین نظامی ترکیه داشته است. دولت آنکارا نیز بارها اعلام کرده که قصد دارد به خریداری از تسلیحات نظامی سنگین از تل آویو مبادرت کند. رژیم صهیونیستی از طریق روابط تسلیحاتی ـ نظامی با ترکیه و فروش تسلیحات سنگین به آنکارا درآمد هنگفتی را کسب می‌کند. از همین روی، این رژیم به خوبی می داند که ارتقاء سطح روابط با دولت ترکیه به معنای تقویت این روابط در تمامی زمینه ها از جمله در عرصه نظامی است. 

تل آویو تا حدودی مواضع مشترکی با ترکیه در منطقه دارد؛ آنکارا با حمایت از تروریسم، افکار عمومی را تقریبا از خطر صهیونیسم منحرف ساخته استعلاوه بر این، رژیم صهیونیستی تا حدودی دارای مواضع مشترکی با دولت ترکیه در منطقه است. دولت ترکیه طی سالهای اخیر از تروریسم در منطقه و به ویژه در سوریه و عراق حمایت کرده است. حمایت آنکارا از تروریسم در منطقه طی سالهای اخیر به شدت در تأمین منافع این رژیم مؤثر بوده است، چراکه قد علَم کردن تروریست ها تا حدودی موجب منحرف شدن افکار عمومی منطقه و جهان از خطر بزرگ رژیم صهیونیستی برای جهان اسلام شد. از همین روی، طبیعی است که رژیم صهیونیستی برای تحقق اهداف خود در منطقه که تقویت تروریسم یکی از مهمترین آنهاست، به ارتقاء سطح روابط با ترکیه چشم بدوزد.

علاوه بر آنچه که ذکر شد، رژیم صهیونیستی به دلیل ماهیت جعلی که دارد، همواره در تلاش بوده تا به زعم خود، مشروعیت نداشته‌اش را تقویت کند. رژیم صهیونیستی همواره به برقراری روابط حسنه با کشورهای مختلف در جهان به عنوان یک مؤلفه اصلی جهت تقویت مشروعیت نداشته‌اش نگریسته و از این روابط برای به نمایش گذاشتن مشروعیتی که هیچگاه از آن برخوردار نبوده، استفاده کرده و می کند. از همین روی، تقویت هرچه بیشتر روابط میان ترکیه و صهیونیسم، منافع تل آویو در این زمینه را تأمین می کند.