حاشیه نشین های گلستان چشم به کمک های مردمی دوخته اند

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مونا محمدقاسمی: پیوند ناهنجاری‌ها و بی‌نظمی‌های جامعه با چاشنی حاشیه‌نشینی، فقر، مهاجرت و ... «آسیب اجتماعی» را به همراه خواهد داشت. آسیب اجتماعی واژه‌ای است که این روزها با شنیدن نام آن ناخودآگاه به یاد طلاق، اعتیاد، فقر، فحشا، کودکان کار، حاشیه‌نشینی و ... می‌افتیم.

توجه ویژه به بحث آسیب‌های اجتماعی حساسیت آن را بالابرد تا جایی که استاندار گلستان جلسات مرتبط با این موضوع را از مهم‌ترین جلسات برگزارشده در گلستان می‌داند.

پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی دو رویکردی هستند که دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با این پدیده در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ اما برای رفع آسیب‌های اجتماعی مردم هم بیکار ننشسته‌اند و در قالب (NGO)ها، تشکل‌های مردم‌نهاد و بازوی کمکی دستگاه‌های دولتی قدم در راه پیشگیری و کاهش این آسیب‌ها گذاشته‌اند.

درواقع سازمان‌های غیردولتی (NGO) و یا سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن)، گروه‌هایی تشکیل‌شده از افراد علاقه‌مند به رفع یک معضل در جامعه هستند که به شکل داوطلبانه برای رسیدن به یک هدف مشترک به شکل غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرسیاسی فعالیت می‌کنند.

انجمن‌های مردم‌نهاد با کسب اطلاعات کافی در مورد موضوع‌های مربوط به ناهنجاری‌های اجتماعی، شیوه برخورد با افراد آسیب‌دیده را فرامی‌گیرند و با بینش و توان کافی به یاری این افراد دارای مشکل می‌روند.

در این گزارش تلاش می‌شود ضمن معرفی فعالیت تعدادی از تشکل‌های مردم‌نهاد به بررسی وضعیت فعلی این تشکل‌ها پرداخته شود.

جمعیت دانشجویی امام علی (ع)

جمعیت امام علی (ع) سازمان مردم‌نهادی است که در سال ۱۳۷۹ تأسیس شد. فعالیت اصلی جمعیت امام علی (ع) در راستای کاهش و پیشگیری آسیب‌های اجتماعی است و با تکیه‌بر حمایت‌های مادی و معنوی مردم و حضور پررنگ نیروهای داوطلب به‌ویژه دانشجویان و اقشار فرهیخته در کنار افراد دردمند جامعه الگوی جدیدی از مسئولیت‌پذیری دینی و اجتماعی را ارائه می‌دهد؛ همچنین با ایجاد مراکزی به نام خانه علم در محلات محروم زمینه را فراهم می‌کند تا داوطلبان و دانشجویان در این خانه‌ها حاضرشده و از کوله‌بار درد کودکان رنج‌کشیده بکاهند.

کودکان موردحمایت در خانه‌های علم از خدمات آموزشی، تحصیلی، هنری، ورزشی، خدمات پزشکی، مشاوره و تغذیه مناسب بهره‌مند شده و تمامی این خدمات به شکل رایگان و از طریق کمک‌ها و حمایت‌های مردمی تأمین می‌شود.

رکسانا قدس ولی یکی از عوامل اجرایی جمعیت امام علی (ع) در استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ما در مرحله اول به شناسایی خانواده‌های نیازمند و جلب اعتماد آن‌ها می‌پردازیم، کودکانی که به هر دلیلی ازجمله فقر مالی، نداشتن شناسنامه و ... از نعمت سوادآموزی بی‌بهره‌اند را با کمک خیرین ساماندهی می‌کنیم.

وی با بیان اینکه سال گذشته ۳۵ کودک را در مدارس گرگان ثبت‌نام کردیم، افزود: فعالیت ما به‌گونه ای نیست که بعد از ساماندهی کودک را رها کنیم بلکه او را زیر چتر حمایتی خود نگه می‌داریم و تلاش می‌کنیم مشکلاتش چه در زمینهٔ درسی و یا مسائل دیگر حل کنیم. فعالیت ما به‌گونه ای نیست که بعد از ساماندهی کودک را رها کنیم بلکه او را زیر چتر حمایتی خود نگه می‌داریم و تلاش می‌کنیم مشکلاتش چه در زمینهٔ درسی و یا مسائل دیگر حل کنیم

قدس ولی اظهار کرد: یکی از کارهایی که حدود سه سال است در حال برگزاری آن هستیم مراسم شب یلدا بوده و امسال هم برای شب یلدا جشنی ترتیب دادیم و حدود ۳۵۵ کودک کار را به این جشن دعوت کردیم.

وی افزود: البته ما برنامه‌های مشابهی هم داریم مثل هفت‌سین برکت که آن را هم با حضور کودکان کار برگزار می‌کنیم و تلاش می‌کنیم خاطره‌ای خوش از این اعیاد در ذهن این کودکان باقی بماند.

قدس ولی با بیان اینکه پوشش حمایتی ما تنها مشمول کودکان نمی شود، گفت: هفته ای یکبار کارگاه آموزشی در زمینه بهداشت و مشاوره و ... برای مادران هم برگزار می کنیم تا فقر فرهنگی و ناآگاهی که بیشتر این خانواده ها درگیر آن هستند کاهش پیدا کند.

پردکردن اوقات فراغت با «گل‌های جاویدان »

گل‌های جاویدان عنوان تشکل مردم نهادی است که مجوز خود را از بهزیستی استان گلستان دریافت کرده و باهدف شکوفایی استعداد و توانمندسازی کودکان کار، بد سرپرست و کم امکان برنامه‌های خود را برگزار می‌کند.

«سید برآر حسینی» مؤسس این تشکل مردم‌نهاد در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: فعالیت گل‌های جاویدان از سال ۹۰ تاکنون در قالب برگزاری کلاس‌های هنری، مهارتی، تفریحی، علمی ویژه کودکان و نوجوانان کم امکان به‌منظور پر کردن اوقات فراغت آن‌ها برگزار می‌شود.

وی افزود: بیشتر افرادی که در کلاس‌های ما شرکت می‌کنند ساکنین مناطق حاشیه شهرها هستند و تاکنون بیش از ۵۳۰ شاگرد در کارگاه‌های ما کسب مهارت کرده‌اند و بیش از دو هزار نفر هم در نوبت بهره‌مندی از کارگاه‌ها و آموزش‌های ما هستند اما به دلیل کمبود جا و مکان فعلاً امکان بهره‌مندی از خدمات ما برای آن‌ها میسر نیست.

حسینی اظهار کرد: یکی از اهداف کلاس‌های ما نگاه مثبت به اندیشه‌های کارآفرین بوده تا با پرورش آن‌ها کودک یا نوجوان را به سمت یادگیری مهارت و درآمدزایی ببریم.

وی در رابطه نحوه شروع فعالیت خود در این زمینه گفت: ما در ابتدای کار به سراغ محلات فقیرنشین رفتیم و افراد معتمد این محلات را پیداکرده و با شرح فعالیت‌های خود از آن‌ها دعوت کردیم تا در کلاس‌های ما حضورداشته باشند.

ایجاد اعتماد اصل مهم برای شروع فعالیت در حوزه آسیب های اجتماعی است

حسینی ایجاد اعتماد را اصل مهمی برای شروع کار دانست و گفت: تعدادی از کودکان و نوجوانانی که در کلاس‌های ما شرکت می‌کردند اعتیاد به مواد مخدر داشتند اما ما بااینکه از این امر اطلاع داشتیم چیزی به روی آن‌ها نمی‌آوردیم و تلاش می‌کردیم بافرهنگ سازی این کودکان را به سمت مطالعه سوق دهیم و خوشبختانه در این زمینه موفق بوده‌ایم به‌گونه‌ای که در حال حاضر شاگردان ما جزو بهترین شاگردها در مدارس خود هستند.

جمعیت دانشجویی امام علی (ع) و گل‌های جاویدان تنها دو نمونه از تشکل‌های مردم نهادی هستند که برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی جامعه هدف خود را کودکان انتخاب کرده‌اند تا اگرچه ساز ناکوک روزگار آجرهای ابتدایی بنای زندگی‌شان را کج گذاشته اما این دیوار تا به انتها کج نرود و به مسیر درست هدایت شود.

جمعیت هلال‌احمر گلستان هم در طول سال برنامه‌های مختلفی در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی در محلات حاشیه‌نشین و فقیر استان انجام می‌دهد، برخی دیگر از تشکل‌ها هم برنامه‌های خود را در قالب تأمین مایحتاج خانواده‌های بی‌بضاعت وزنان سرپرست خانوار قرار می‌دهند تا این خانواده‌ها که با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کنند دیگر دچار آسیب‌های احتمالی نشوند.

به سراغ مدیرکل امور اجتماعی استانداری گلستان رفتیم تا از آمار دقیق مربوط به سمن‌های فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی مطلع شویم.

عبدالرضا چراغعلی، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ۱۴۵ سمن در استان گلستان مشغول به فعالیت هستند که از این تعداد ۵۰ سمن در رابطه با مقابله با آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند و مابقی سمن‌ها در رابطه با آموزش و ترویج مسائل فرهنگی فعالیت می‌کنند.

وی در رابطه با نحوه فعالیت این سمن‌ها گفت: عمده‌ترین فعالیت‌هایی که از سمن‌ها انتظار داریم در حوزه آموزش، اطلاع‌رسانی و توانمندسازی با اجرای متنوع برنامه‌ها در طول هفته است.

وی اظهار کرد: بحث تحکیم خانواده امر مهمی است که تلاش می‌کنیم از ظرفیت سمن‌ها در این حوزه نهایت استفاده را ببریم.

چراغعلی با اعلام رضایت از فعالیت سمن‌ها و عملکرد آن‌ها گفت: فعالیت فرهنگی در حوزه اجتماعی کاری نیست که امروز انجام شود و فردا نتیجه آن قابل‌لمس باشد بلکه فرایندی زمان‌بر بوده و گذشت زمان عملکرد مثبت یا منفی سمن‌ها را نمایان می‌کند.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری گلستان در رابطه با فعالیت جزیره‌ای سمن‌ها اظهار کرد: ما شاهدیم که در برخی مناطق چند گروه سمن همزمان فعالیت می‌کنند و به خانواده‌های آسیب‌پذیر هم‌زمان خدمات‌دهی می‌کنند و از سوی دیگر مناطقی هستند که از این خدمات سمن‌ها بی‌نصیب مانده‌اند.

چراغعلی افزود: ما در بحث آموزش و توانمندسازی هدفمند حرکت می‌کنیم و سازوکار خاصی داریم به‌گونه‌ای که محله‌ای که هدف قرار داده‌ایم برنامه‌های تکراری در آن مناطق برگزار نشود.

وی تصریح کرد: برای جلوگیری از موازی کاری بهترین کار این است که به افراد کد و یا شناسه‌ای دهیم تا سمن‌ها بر اساس کد و شناسه به خدمات‌دهی بپردازند.

موازی کاری سمن ها و فعالیت آن ها برای ارائه خدمات به خانواده های نیازمند اگر با ساز و کار ویژه ای همراه نباشد قطعا آسیب هایی را به دنبال خواهد داشت. بنا به گفته تعدادی از فعالین حوزه آسیب های اجتماعی داشتن مجمعی برای ساماندهی به وضعیت افراد نیازمند و دادن سمت و سو به فعالیت تشکل های مردم نهاد امری است که می توان با تشکیل آن به سرعت بخشیدن فعالیت های انجام شده در زمینه کاهش آسیب های اجتماعی امید داشت.