خبرگزاری مهر - گروه استان ها، سام توکلی جعفری: تهران استانی است که ریشه در تاریخ و فرهنگ این سرزمین دارد و از گذشته های دور مردم ایران در مناطق این استان زندگی می کردند،به همین دلیل آثار و بناهای زیبا و چشم نوازی که هرکدام ناگفته هایی بسیار جذاب از فرهنگ،رسوم و عادات و آداب مردم این سرزمین دارند در جای جای استان تهران چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.
اما برخی از آثار باستانی و زیبا استان تهران آنچنان که شایسته هستند مورد استقبال بازدید کنندگان و مسافران قرار نگرفته و تا حدودی فراموش شده و در غربت به سر می برند،از جمله این موارد می توان به روستای عسگرآباد عباسی و قلعه پر عظمت واقع در این روستا اشاره کرد.
روستای عسگرآباد عباسی در فاصله یک کیلومتری شرق شهر ورامین و در محدوده خدماتی فرمانداری شهرستان پیشوا و در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران در دل دشتی وسیع و با صفا قرار دارد،مناظر طبیعی و بافت قدیمی روستای عسگرآباد و خشت های سر به فلک کشیده قلعه ایرج آن را به یکی از عظیم ترین دژهای تاریخی کشور تبدیل کرده است.
عسگرآباد در دشت حاصلخیز ورامین قرار دارد،درختان این دشت زیبا سرتاسر سال سبز هستند،خاک حاصلخیز دشت ورامین را طلا می نامند چرا که طبیعت در این دشت هرگز دست رد به سینه کشاورز نمی زند،وسعت و زیبایی این دشت هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب کرده و به سوی خود می کشاند.
قلعه گبری یکی از بزرگترین قلعه های ایران
قلعه ایرج که افراد محلی به آن «قلعه گبری» می گویند، بزرگترین قلعه خشتی نظامی جهان و بی شک یکی از زیباترین و منحصر به فرد ترین آن ها است،قلعه ای با ارتفاع بیش ۱۵ متر و ۲۰ سانتی متر مربوط به دوره ساسانی، البته آثار کشف شده از این قلعه کهنسال و شگرف دارای قدمتی بیش از ۳ هزار سال هستند و این آثار فرضیه بازسازی و مرمت قلعه در دوره ساسانی را قوت بخشیده است اما قلعه ایرج با وجود این قدمت فراوان و وسعت بیش از ۲۰۰ هکتار همچنان در غربت به سر می برد.
این دژ مستحکم که در سال ۸۲ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است با ابعادی در حدود ۱۴۴۰ در ۱۲۸۰ متر بر روی بلندترین قسمت محیط اطراف بنا شده و قرار گرفتن بر روی این بلندی به جهت تسلط از درون قلعه بر محیط اطراف می باشد و همین عامل سبب عظمت فزاینده قلعه ایرج است؛این قلعه دارای چهار دروازه برای رفت و آمد به قلعه بوده که اکنون تنها دروازه اصلی آن باقی مانده است.
فرم مهندسی و معماری قلعه اصلا شبیه بناهای اسلامی نیست و این امر نشان از قدمت بسیار بالای آن دارد،این دژ غرور انگیز به شکل مستطیل بوده و با خشت و گل ساخته شده و خشت های بکار رفته در این قلعه بزرگ و در ابعاد ۶۰ در ۲۵ سانتی متر است.
ضخامت بسیار بالای دیوارهای این دژ نشان دهنده استحکام و استقامت این قلعه است،طوری که هنوز پس از گذشت نزدیک به دو هزار سال و علیرغم بی توجهی در نگهداری همچنان حصارهای استوار و سر به فلک کشیده دژ خودنمایی می کنند.
حصارهای قلعه ایرج ضخامتی بین ۱۷ تا ۲۲ متر دارند و در این قلعه بر روی حصار قلعه دو برج وجود دارد که برای نگهبانی از قلعه استفاده می شده است،اغلب مورخین بر این عقیده هستند که این دژ بزرگ استفاده نظامی داشته و در واقع یک پادگان بزرگ نظامی محسوب می شده است.
تعداد این برج ها در گذشته به مراتب بیش از امروز بوده اما همه آن ها نابود شده اند و تنها دو برج در فاصله ۳۰ متری از یکدیگر مانده در حالیکه در گذشته در ضلع شمالی ۳۴ برج، ضلع جنوبی ۴۲ برج و بر روی اضلاع شرقی و غربی ۳۶ برج وجود داشته است
تعداد این برج ها در گذشته به مراتب بیش از امروز بوده اما همه آن ها نابود شده اند و تنها دو برج در فاصله ۳۰ متری از یکدیگر مانده در حالیکه در گذشته در ضلع شمالی ۳۴ برج، ضلع جنوبی ۴۲ برج و بر روی اضلاع شرقی و غربی ۳۶ برج وجود داشته است.
بین این برج های دیده بانی راهروهایی درون دیوارها وجود داشته که برج ها را به یکدیگر متصل می کرده است،ضخامت این راهروها طوری است که امکان حرکت ارابه های نظامی و ادوات جنگی بین آن ها وجود داشته است و از نظر امنیتی این برج طوری طراحی شده است که هرگونه رفت و آمد درون این راهروها و انتقال سرباز در آن ها از بیرون قلعه احساس نمی شده و دشمن احتمالی در شرایط محاصره قلعه از جنب و جوش های نظامی درون دژ بی اطلاع می مانده است.
مصالح به کار رفته در دیوارها خشت و آجر بوده و استفاده از آجر استحکام بنا را افزایش داده است.
در گذشته اطراف این قلعه خندقی حفر بوده که اکنون برای استفاده های زراعی هموار شده است،در زمان دفاع در قلعه درون این خندق ها آب رها می شده و در این هنگام دسترسی به قلعه به هرگز میسر نبوده است،تامین آب برای پر کردن خندق های قلعه ایرج از رشته قنات آجربس بوده که از همین قنات زمین های قلعه نیز سیراب می شدند.
در بیرون محوطه قلعه نیز سنگرهایی دیده می شود که در مورد فلسفه آن ها گمانه زنی های متعدد وجود دارد.
مطلبی که پس از بررسی های دقیق تر به ذهن می رسد استفاده از این دژ مستحکم و زیبا برای دفاع در جنگهای نظامی است،پادگانی وسیع که می توانست نظامیان و آذوقه فراوانی را برای مدت زیادی در خود با آرامش جای دهد.
نظر شما