پالایشگاه‌ها پاسوز رشداقتصادی شدند

خبرگزاری مهر- گروه اقتصادی- عرفانه تاجیکی: نزدیک به ۵ ماه از صد و هفتاد و یکمین نشست اوپکی ها در وین می گذرد. نشستی که مهم ترین نتیجه آن را می توان احقاق حق ایران به عنوان کشوری که به دلیل سال های تحریم سهم بازار خود را از دست داده بود، دانست.

براساس توافق شکل گرفته از ابتدای سال ۲۰۱۷میلادی اعضای اوپک یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه و تولیدکنندگان غیر اوپکی ۶۰۰ هزار بشکه از میزان تولیدات خود بکاهند. این توافق در حالی رخ داد که ایران از این طرح مستثنا شد. این در حالی است که بر اساس سیاست های کلان وزارت نفت ایران، پس از لغو تحریم ها ایران قصد داشت به سرعت سهم از دست رفته خود از بازار را بدست آورد. به همین منظور نیز میزان صادرات خود را به طور قابل توجهی افزایش داد. پایگاه خبری مارکت ریالیست (Market Realist) آمریکا به تازگی اعلام کرده است: تولید نفت ایران اکنون به بالاترین سطح خود در هفت سال گذشته رسیده و پس از لغو تحریم ها بطور متوسط ماهانه ۰.۵ درصد و سالانه ۲۴.۶ درصد افزایش نشان می دهد.

به دنبال این افزایش تولید و صادرات، این شبهه مطرح شده که ایران به منظور زدن رکورد صادرات، از میزان خوراک رسانی به پالایشگاه های کشور کاسته تا به میزان صادرات کشور بیفزاید. این شبهه با اورهال زودهنگام برخی از پالایشگاه های کشور قوت گرفته است. گمانه زنی در این زمینه با اظهار نظر یک کارشناس اقتصادی وارد فاز تازه ای شد؛ چند روز قبل،  حجت الله عبدالملکی، مدرس دانشگاه و کارشناس اقتصادی در برنامه گفت و گوی ویژه خبری حقیقتی را مطرح کرد که موجب ناراحتی نهاد های ذی ربط نفتی شد. او با بیان اینکه با افزایش تولید نفت خام می توانستیم پالایشگاه ها را بیشتر تغذیه کنیم اظهار داشت: «متاسفانه اتفاقی که افتاده است است که دوستان وزارت نفت برای آنکه فروش نفت خام را بیشتر نشان دهند بخشی از خوراک پالایشگاه ها را قطع و صادر کردند که این اقدام صد در صد ضد اقتصاد مقاومتی و ضد اشتغال است چراکه خوراک دهی به پالایشگاه های داخلی که عامل تولید و اشتغال است کاهش پیدا کرده است.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «در بخش صادرات غیر نفتی نیز باید عنوان شود که در حدود ۳۰ درصد از صادراتی که تحت عنوان صادرات غیرنفتی از آن نام برده می شود میعانات گازی و گاز است.»

نگاهی به نرخ رشد اقتصادی۹ماهه سال گذشته نیز نشان می دهد که دولت ۹.۷ درصد از رشد ۱۱.۶ درصدی ۹ماهه سال ۹۵ خود را مدیون درآمدهای نفتی است. ارقامی که به نظر میرسد تبدیل به ابزار انتخاباتی دولت شده است. به طوری که با استفاده از این آمار و ارقام سعی در توجیه عملکرد اقتصادی خود دارد. اما اینکه رد پای این رشد درآمد نفتی که عمده آن از طریق خام فروشی نفت است، در کدام بخش پررنگ تر است، جای بررسی دارد. در حال حاضر می توان گفت سهم کاهش خوراک پالایشگاه ها در ازای افزایش صادرات پررنگ تر به نظر می رسد.

۲۸ میلیون بشکه نفت از پالایشگاه ها کم شد

پس از طرح این موضوع روابط عمومی شرکت ملی پالایش و پخش با نشر اطلاعیه ای طرح این موضوع از سوی این کارشناس اقتصادی را بی پایه و اساس خواند. بر اساس این اطلاعیه خوراک پالایشگاه‌ها بر پایه نیازهای عملیاتی و برنامه تعمیرات سالانه و دوره ای آن‌ها تامین می شود و در سال ۱۳۹۵ نیز خوراک پالایشگاه‌ها با تغییرات عملیاتی، مشابه سال‌های گذشته تامین شده است.

 در این اطلاعیه امده است: از ادعای «افزایش صادرات با کاهش خوراک پالایشگاه‌های داخلی بوده»، مشخص می شود که گوینده با ناراحتی، افزایش چشمگیر صادرات نفت کشور به میزان حدود یک میلیون بشکه در روز که به رغم کارشکنی‌های مخالفان داخلی و خارجی صورت پذیرفته، قابل تردید ندانسته و فقط سعی کرده موفقیت بزرگ دولت در افزایش صادرات نفت را، با ادعای بی پایه و اساس خود زیر سوال ببرد.

جوابیه ای مبهم

این ادعا از سوی شرکت پالایش و پخش در حالی تکذیب می شود که آمار و ارقام مربوط به خوراک رسانی به پالایشگاه های کشور از سال ۹۲ تا ۹۵ مبین روند کاهشی است. ازسویی دیگر به گفته کارشناسان این حوزه میزان ذخیره نفتی پالایشگاه ها حتی با در نظر گرفتن تعمیرات اساسی، به طور قابل توجهی کاهش یافته است. گفتنی است میزان دخیره پالایشگاه ها بسته به فاصله ای که با منابع تامین خوراکی خود دارند، باید بین ۷ تا ۱۴ روز باشد حال آنکه دخیره کنونی برخی پالایشگاه ها به میزان نیاز دو روز آن ها است.

برای صحه گذاشتن به این موضوع که آیا میزان خوراک رسانی به برخی پالایشگاه ها، کافی است نگاهی به جدول آمار و ارقامی که  توسط خود شرکت ملی پالایش و پخش تهیه شده است، بیندازیم. بر اساس داده های این جدول میزان خوراک نفتی پالایشگاه تهران در سال ۹۳ رقمی معادل ۲۴۵ هزار بشکه درروز و در سال ۹۴ رقمی معادل ۲۳۶ هزار بشکه در روز را به خود اختصاص داده در حالیکه میانگین خوراک نفتی دریافتی این پالایشگاه در سال ۹۵ معادل ۲۲۶ هزار بشکه در روز بوده است. پالایشگاه اصفهان نیز از این روند کاهشی مستثنا نیست. به این ترتیب که میزان خوراک نفتی دریافتی این پالایشگاه در سال ۹۳ معادل ۳۶۷ هزار بشکه در سال ۹۴ معادل ۳۶۸ بشکه بوده است درحالی که این میزان در سال ۹۵ به رقمی معادل ۳۳۱ هزار بشکه درروز می رسد. در پالایشگاه لاوان نیز وضعیت به همین ترتیب است. این پالایشگاه در سال ۹۳، ۵۶.۷ هزار بشکه و در سال ۹۴ رقمی معادل ۵۲.۶۵ هزار بشکه را به عنوان خوراک نفتی مصرف کرده است. این رم برای این پالایشگاه در سال ۹۵ به ۲۷.۴ هزار بشکه در روز سقوط کرده است. پالایشگاه شیرازنیز به همین ترتیب در سال ۹۳ خوراکی معادل ۵۵ هزار بشکه درروز و در سال ۹۴ رقمی معادل ۵۷.۴۱ هزار بشکه در روز دریافت کرده است این در حالی است که این رقم برای سال ۹۵ رقمی معادل۵۲.۳۱۰ هزار بشکه در روز رسیده است. نکته قابل توجه ادعای روابط عمومی شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی مبنی بر صادرات پایدار فرآورده های نفتی به میزان ۶۳ میلیون لیتر در روز است. در این صورت این موضوع مطرح می شود که با توجه به کاهش خوراک رسانی به پالایشگاه ها چطور برای نخستین بار در طول تاریخ یکصد ساله صنعت نفت موفق به صادرات پایدار ۶۰ میلیون لیتری در روز شده اند!؟

هرچند که گفته‌های عبدالمالکی دارای اغراق است اما جوابیه شرکت ملی پالایش و پخش هم می توانست بهتر از آنی باشد که منتشر شد. بر اساس آمار معتبر٬ نمی توان کاهش خوراک پالایشگاه‌های کشور را نادیده گرفت بطوری که نگاهی به این آمار نشان می‌دهد که میزان خوراک واحدهای پالایشی از سال ۹۳ تا سال ۹۵ حدود ۷۸ هزار بشکه در روز کاهش یافته است.

در سال ۹۳ میانگین ارسال خوراک به شرکت های پالایشی ۱.۷۸ میلیون بشکه در روز بوده که این رقم در سال ۹۵ به حدود ۱.۷ میلیون بشکه در روز  رسیده است. همچنین در سال ۹۴ میزان خوراک ارسالی  یک میلیون و ۷۴۷ هزار بشکه در روز بوده است که این اعداد نشان می‌دهد کاهش ظرفیت پالایشگاه‌ها موضوعی غیر قابل انکار است و سهم پالایشگاه های کشور پس از افزایش تولید نفت ایران٬ کاهشی بوده است!   به بیان ساده تر٬ در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۳ حدود ۲۸.۵ میلیون بشکه نفت بجای پالایش در پالایشگاه ها به صادرات تعلق گرفت.