آتش در «زاگرس» به پا شد؛ بلوط‌هایی که می‌سوزند و می‌سازند

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: «کبیرکوه» می‌سوزد. «دره گلی» دیگر رنگ و بوی گل‌ها را نمی‌دهد، ایوان و ملکشاهی و سیروان هم ندارد، همه بلوط‌ها حالشان یکی است، سوخته و درمانده...

از جنگل‌های ارتفاعات «بازی دراز» هم هوار درختان بلند است، کوه‌های «حاتم» کهگیلویه و بویراحمد چند روزی میزبان آتش بودند و سوختند و ساختند؛ این حکایت هرساله زاگرس و بلوط‌هایش است.

آتش بعد از سر زدن به «شلم» در استان ایلام راهی جنگل‌های بی‌پناه لرستان شد؛ جایی در شهرستان کوهدشت که حالا مهمانیِ آتش برایش قصه پار و پیرار نیست؛ آتش آن‌قدر اینجا آمدورفت داشته که حالا اهالی به بودنش عادت کرده‌اند؛ اما بلوط‌ها به این راحتی نمی‌خواهند تسلیم شوند.

فرقی نمی‌کند کجای جغرافیای زاگرس را انگشت بگذاری، درد یکی است، از ایلام و لرستان گرفته تا یاسوج و خوزستان و همدان؛ هنوز از بلوطستان «هردریژ» استان ایلام دود و آتش بلند است.

آتش دوباره پا گرفت

همین امروز دوباره آتش گر گرفته است، کوهستان را نفس‌نفس بالا می‌رویم تا هرچه زودتر دست نبرد به یقه شعله‌ای برسانیم. سینه‌کش را از میان درختانی که شانه به هم چسبانده‌اند بالا می‌رویم، گردنه سخت را بالاآمده‌ایم. بوی سوختگی مشام را می‌آزارد. هرچه نزدیک‌تر می‌شویم، روبرو سیاه‌تر می‌شود و پهنه زاگرس درمانده‌تر.

هرچه اطراف را می‌نگرم جنازه درخت است و زمین سوخته و شعله‌های وحشی آتش؛ مشت خاکی نیست تا بر صورت آتشی بکوبم که دارد از پای درختی بالا می‌رود. شاخه‌ای به دست می‌گیرم و با ضربه چند شلاق، آتش را بند می‌آورم و با عجله به سراغ تنه گُر گرفته دیگری می‌دوم.

ماجرای آتش و بلوط حکایت جدیدی نیست، از دیروزها تا امروز بلوطستان صحنه جدال بوده استماجرای آتش و بلوط حکایت جدیدی برای زاگرس نیست، از دیروزها تا امروز بلوطستان صحنه جدال بوده است، یک روز حرف زغال گیری است و روز دیگر تغییر کاربری و کشاورزانی که به طمع زمین مُفت، چنگ به سرمایه زمین انداخته‌اند، یک روز با تبر و اره می‌برند، روز دیگر زغال می‌گیرند و این روزها آتش می‌زنند.

مروری بر تقویم آتش‌سوزی‌های اخیر در خردادماه که از لابه‌لای اخبار خبرگزاری مهر بیرون آورده شده است نشان می‌دهد که طی ۱۰ روز اخیر دست‌کم روزانه یک آتش‌سوزی در مناطق مختلف زاگرس رخ‌داده است تا ایران‌گردی زبانه‌های آتش خاکستر و حسرت به بار آورد.

آماده‌باش در زاگرس

در حالی آتش‌سوزی‌ها در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، ایلام، لرستان و خوزستان آغازشده است که فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از آماده‌باش نیروهای حفاظتی در مناطق گرمسیر برای مقابله با حریق خبر داده است.

در سال جاری نیز با توجه به وضعیت مناسب بارش‌ها و افزایش پوشش علفی کف جنگل، احتمال وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی شدت یافته استقاسم سبزعلی بیان کرد: با توجه به شرایط جغرافیایی ایران و قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان، با افزایش دما و کاهش بارش‌ها روبرو بوده‌ایم. در چنین شرایطی عرصه‌های طبیعی کشور مستعد آتش‌سوزی است. در سال جاری نیز با توجه به وضعیت مناسب بارش‌ها و افزایش پوشش علفی کف جنگل، احتمال وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی شدت یافته است.

وی افزود: سازمان جنگل‌ها، اقداماتی را برای تأمین تجهیزات، گروه‌بندی جوامع محلی، راه‌اندازی پایگاه‌های اطفای حریق، آموزش نیروهای ادارات کل منابع طبیعی و غیره انجام داده است.

وی گفت: کانون‌های بحران به‌خصوص در نقاط زاگرسی توسط ما شناسایی‌شده است تا با همراهی جوامع محلی، دهداری‌ها و غیره از طریق ارائه آموزش‌های لازم، حریق را کنترل کنیم.

آتش‌سوزی رو به افزایش است

به گفته سبزعلی ۹۵ درصد حریق‌های رخ‌داده در عرصه‌های طبیعی، عامل انسانی دارند. ۶۰ تا ۷۰ درصد حریق‌ها نیز ناشی از سهل‌انگاری مردم است. به همین دلیل در فصلی که مردم برای تفرج به عرصه‌های طبیعی رفته و برای پخت‌وپز آتش روشن می‌کنند، شاهد افزایش تعداد دفعات وقوع حریق هستیم.

 فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها آتش زدن «پس چر» مزارع را یکی از دلایل سرایت حریق به عرصه‌های طبیعی اعلام کرد و افزود: کشاورزان برای آماده شدن زمین برای کشت جدید، کاه و کلش مزارع خود را آتش زده و حریق به عرصه‌های طبیعی سرایت می‌کند. با تصویب قانون، سوزاندن پس‌چر مزارع ممنوع شده است و مرتکبان به پرداخت جریمه و برخورد قانونی محکوم می‌شوند.

به گفته وی، سال گذشته ۳۵ درصد وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی کاهش‌یافته است اما استان‌های زاگرسی شاهد افزایش حریق بوده‌اند. امسال نیز استان‌های واقع در نقاط گرمسیر نظیر خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و چهارمحال و بختیاری شاهد وقوع حریق بوده‌اند.

ایلام شاهد بیشترین آتش‌سوزی

با شروع فصل گرما آتش‌سوزی‌ها بازهم در استان ایلام با ۶۴۰ هزار هکتار جنگل آغاز شد و این استان مثل سال‌های قبل بیشترین سهم را آتش‌سوزی‌ها جنگل‌های زاگرس دارد، این استان طی سال جاری تاکنون شاهد آتش‌سوزی‌های مکرر در مناطق کبیرکوه، سرخ گیر، هردژیر و... بوده است.

پنجشنبه ۱۱ خردادماه سال جاری جنگل‌های منطقه سرخ گیر واقع در شهرستان ایوان از توابع استان دچار حریقی گسترده شد که این آتش‌سوزی بعد از دو روز با کمک مردم خاموش شد و بخش قابل‌توجهی از درختان منطقه از بین رفت.

علاوه بر این آتش‌سوزی، جنگل‌های کبیرکوه در همین خردادماه جاری در چند منطقه ازجمله در آبدانان، دره شهر، بدره طعمه حریق شد و بازهم درختان بلوط این منطقه را به خاکستر تبدیل کرد.

طبق گفته مسئولان بخشی از مناطق جنگلی که دچار آتش‌سوزی شامل مناطق حفاظت‌شده استان محسوب می‌شود که علاوه بر از بین رفتن درختان، حیات‌وحش منطقه نیز به خطر افتاده استطبق گفته مسئولان بخشی از مناطق جنگلی که دچار آتش‌سوزی شامل مناطق حفاظت‌شده استان محسوب می‌شود که علاوه بر از بین رفتن درختان، حیات‌وحش منطقه نیز به خطر افتاده است.

رضا احمدی مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام دراین‌ارتباط گفت: تنها راه علاج این است که همه باهم از روشن کردن آتش در جنگل و مرتع خودداری و به دیگران هم توصیه کنیم که در جنگل آتش روشن نکنند.

وی افزود: هرچند شاهد کاهش آتش‌سوزی‌ها در سطح استان ایلام طی دو سال گذشته بوده‌ایم اما  استان ایلام ٦٤١ هزار هکتار جنگل دارد یعنی ٧٨ درصد از کل مساحت استان، پس باید از این میراث گران‌بها به‌خوبی مراقبت کنیم.

وی افزود: درختان بلوط در ایلام ١٣٠ قرن قدمت دارند و نسل کنونی درختان بلوط ۵۵۰۰ سال قدمت دارند.

طبق اعلام مسئولان استانی ایلام طی دو سال گذشته بیش از ١٢٠٠ هکتار از این جنگل‌ها طعمه حریق شده است.

آتش‌سوزی در جنگل‌های کرمانشاه

علاوه بر ایلام در سایر مناطق زاگرس نشین هم شاهد آتش‌سوزی بوده‌ایم که نمونه آن می‌توان به جنگل‌های بازی‌دراز در ۳ نقطه از استان کرمانشاه اشاره کرد، در همین ارتباط نعمت‌الله نازپرورده معاون فرماندار قصرشیرین از آتش‌سوزی جنگل‌های ارتفاعات بازی‌دراز مشرف بر سه منطقه قصرشیرین، گیلانغرب و سرپل‌ذهاب در مرز استان از شامگاه دوشنبه خبر داد.

وی گفته است: این آتش‌سوزی شامگاه گذشته آغازشده و علی‌رغم تلاش مسئولان هر سه شهرستان و نیروهای امدادی، آتش هنوز مهار نشده است و با توجه به گسترش سطح منطقه آتش هنوز ادامه دارد.

معاون فرماندار قصرشیرین، علت احتمالی این حریق را عوامل انسانی دانست و گفت: هنوز هیچ برآوردی از خسارات صورت نگرفته است.

وی از تلاش مسئولان هر سه شهرستان برای اطفای حریق خبر داد و گفت: برای مهار آتش در ارتفاعات درخواست بالگرد شده است و نیروهای امدادی منابع طبیعی و حتی ارتش در تلاش برای خاموش کردن حریق هستند.

آتش‌سوزی جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد

علاوه بر آتش‌سوزی در ایلام و کرمانشاه طی سال جاری، آتش به سراغ جنگل‌های «دره گلی» یاسوج هم رفت، عزت‌الله بهشتی‌فر مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد افزود: بعدازظهر دوشنبه ۱۵ خردادماه آتش‌سوزی در جنگل‌ دره‌گلی از توابع شهرستان بویراحمد به نیروهای اداره کل منابع طبیعی استان اطلاع داده شد و نیروهای امدادی در کمترین زمان ممکن در محل حضور پیداکرده و اقدامات  لازم در راستای مهار آتش‌سوزی انجام شد.

وی تأکید کرد: منابع طبیعی با همکاری و تلاش نیروهای سایر دستگاه‌ها  و نیروهای مردمی این آتش‌سوزی را  که از ساعت ۱۵ عصر دوشنبه آغازشده بود در ساعت ۱۶.۳۰ دقیقه مهار کردند.

بهشتی فر با بیان اینکه علت آتش‌سوزی در این منطقه  در دست بررسی است افزود: به‌احتمال فراوان وقوع این آتش‌سوزی عمدی بوده است.

علاوه بر این،  بر اثر آتش‌سوزی عرصه جنگل‌ها و مراتع کوه «تل رش» مشرف بر روستای دل یک منطقه تنگ آب در شهرستان لنده روز شنبه ششم خرداد میزان ۵ هکتار عرصه جنگلی در این استان دچار خسارت شد.

طبق گفته محمدکاظم نظری فرماندار شهرستان بویراحمد گفت: در سال گذشته ۴۸ مورد آتش‌سوزی جنگل‌ها در شهرستان رخ داد که در این آتش‌سوزی‌ها ۳۰۰ هکتار از اراضی ملی تحت تأثیر مشکلات زیست‌محیطی قرار گرفت.

وی با بیان اینکه همه دستگاه‌ها باید برای مقابله با آتش‌سوزی‌های احتمالی در هر نقطه از شهرستان آماده باشند، گفت: مقابله با آتش‌سوزی‌ها وظیفه عمومی دستگاه‌های عضو ستاد بحران است و منابع طبیعی به‌تنهایی متولی این مسئله نیست.

نظری اظهار داشت: با شروع فصل گرما و تابستان و با خشک شدن علف‌ها، خطر آتش‌سوزی، مزارع مردم و اراضی ملی را تهدید می‌کند و مقابله صحیح با آتش‌سوزی‌ها و مهار زودهنگام آتش باید در دستور کار همه دستگاه‌ها باشد و مهار آتش باید با همکاری و تعامل دستگاه‌ها انجام شود.

آتش‌سوزی به جنگل‌های خوزستان هم کشید

آتش‌سوزی در مناطق زاگرس نشین به خوزستان هم طی سال جاری کشیده شد، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی خوزستان از آتش گرفتن ۳۰ هکتار از جنگل‌های منطقه «ام الدبس» شهرستان دشت آزادگان خبر داد.

با توجه به گرمای زودرس خوزستان از همه مردم تقاضا داریم تا مراقب محیط‌زیست باشند سرهنگ احمد ساعدی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر  علت آتش گرفتن این جنگل‌ها را افروختن آتش توسط گردشگران دانست و بیان کرد: با توجه به گرمای زودرس خوزستان از همه مردم تقاضا داریم تا مراقب محیط‌زیست باشند و هنگام تفریح در طبیعت از آتش روشن کردن به‌شدت خودداری کنند.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور نیز در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان خوزستان گفت: باوجود کاهش آمار آتش‌سوزی جنگل‌ها در کشور ولی این مسئله در خوزستان رو به افزایش است.

سرهنگ پاسدار قاسم سبزعلی اظهار کرد: با توجه به وضعیت آماری در سطح کشور ۳۵ درصد کاهش حریق در جنگل‌ها داشتیم ولی در خوزستان افزایش آن را شاهد هستیم.

هراس آتش‌سوزی جنگل‌های لرستان

از دیگر مناطق زاگرس نشین کشور که در تابستان شاهد آتش‌سوزی در سطح جنگل‌ها هستیم، استان لرستان است، طبق گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان،طی سال گذشته ۴۸ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع این استان رخ‌داده است.

شیرزاد نجفی اظهار داشت: مساحت کل عرصه‌های طبیعی لرستان دو میلیون و ۱۰۱ هزار و ۶۶۹ هکتار است که شامل یک‌میلیون و ۲۱۷ هزار و ۳۱۴ هکتار جنگل و ۸۸۴ هزار و ۳۵۵ هکتار مرتع است.

وی ادامه داد: مجموع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان در سال گذشته ۸۸۴ هکتار بوده که نسبت به سال گذشته ۶۷ درصد کاهش حریق را نشان می‌دهد.

علت ۹۸ درصد آتش‌سوزی‌های جنگل‌های لرستان در سال گذشته عامل انسانی بوده استوی بابیان اینکه علت ۹۸ درصد آتش‌سوزی‌های جنگل‌های لرستان در سال گذشته عامل انسانی بوده است گفت: همچنین علت دو درصد آتش‌سوزی‌های جنگل‌های لرستان عامل غیرانسانی بوده است و طی ۱۰ سال گذشته ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عمدی و ۱۰ درصد غیرعمدی بوده است.

وی با اشاره به شناسایی ۱۵۰ منطقه بحرانی در جنگل‌های لرستان گفت: مساحت این مناطق بحرانی در لرستان ۶۱۷ هزار و ۸۰۱ هکتار است که باید برای آن‌ها دیده‌بان در نظر گرفته شود.

جنگل‌های لرستان با قرارگیری در قلب زاگرس اهمیت حیاتی برای این زیست‌بوم منحصربه‌فرد دارند و این در حالی است که هرساله طی فصل تابستان در هراس آتش‌سوزی گاه‌وبیگاه به خود می‌لرزند.

سالانه ۲۰۰۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی استان مرکزی دچار حریق می‌شود

 یوسف یوسفی مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی نیز  دراین‌ارتباط گفت: سالانه حدود دو هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان مرکزی دچار حریق می‌شود که عمده این آتش‌سوزی‌ها مربوط به چهار شهرستان خمین، خنداب، شازند و اراک است.

وی افزود: به‌طور متوسط سالانه حدود دو هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی دچار آتش‌سوزی می‌شوند که پیشگیری از آن نقش به سزایی در کاهش بروز این آتش‌سوزی‌ها دارد.

وی بیان داشت: جلسه هماهنگی با مدیران منابع طبیعی چهار شهرستان بحرانی استان ازنظر آتش‌سوزی مراتع شامل خمین، خنداب، شازند و اراک تشکیل و قرار شد بر اساس دستورالعمل جامع پیشگیری و اطفای حریق مواردی را که مستند به تجربیات همکاران در سال‌های گذشته است در دستور کار قرار گیرد.

یوسفی افزود: دستگاه‌های اجرایی که در این زمینه می‌توانند کمک کنند درزمینهٔ پیش‌آگاهی، پیشگیری و همچنین شناسایی و اطفای حریق در جلسه شورای هماهنگی بحران مطرح شوند و موارد در شورای هماهنگی بحران استان تصویب شود.

۴۸۷ هکتار از عرصه‌های ملی استان همدان طعمه حریق شد

امکانات و نیروهای اندک بخش‌های دولتی هیچ‌گاه پاسخگوی مقابله با بحران آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع نیستمدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان نیز گفت: سال گذشته ۱۷۸ فقره آتش‌سوزی در مراتع استان همدان رخ داد و نزدیک به ۴۸۷ هکتار از عرصه‌های ملی استان طعمه حریق شده است.

 اسفندیار خزایی با بیان اینکه منابع طبیعی استعداد آن را دارند که با یک جرقه‌ کوچک آتش بگیرند، افزود: امکانات و نیروهای اندک بخش‌های دولتی هیچ‌گاه پاسخگوی مقابله با بحران آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع نیست و باید مردم را آگاه کرد.

وی با اشاره به‌ضرورت استمداد از نیروهای مردمی برای اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع، گفت: آتش‌سوزی باعث خسارت‌های فراوان به منابع ملی می‌شود.