به گزارش خبرگزاری مهر، «سید حمزه صفوی» مدیرعامل موسسه آینده پژوهی جهان اسلام در کنفرانس «در جستجوی نظم پایدار بین المللی و نظم های منطقه‌ای با دوام» که در دانشکده مطالعات جهان در شهر پاریس برگزار شد، گفت: متأسفانه منطقه غرب آسیا به لکه قرمز ناامنی، جنگ، افراط‌گرایی و بی ثباتی تبدیل شده و این مسئله بر امنیت نقاط دیگر جهان نیز اثرات منفی گذاشته است. موضوع امنیت در منطقه غرب آسیا پیچیده است.
وی با بیان اینکه برخی ها امنیت در منطقه غرب آسیا را به یک گره کور تشبیه می کنند، خاطرنشان کرد: معتقدیم گره کور نیست و حرکت بسمت کاهش منازعات ممکن است اما نیاز به اتخاذ تدابیری جدی دارد. بازکردن این گره محال نیست. برای آن لازم است در اولین قدم از طریق تقسیم بندی کاربردی از لایه های موثر بر ناامنی، راهکارهایی درجهت حرکت به سوی ثبات و امنیت پایدار در این منطقه پیدا کنیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در دسته بندی بحران های منطقه غرب آسیا اظهار داشت: بحران هایی که هم اکنون در منطقه غرب آسیا وجود دارد به چند دسته کلی تقسیم می شود، دسته اول بحران بنیادی است که شامل بحران آب، اختلافات مرزی، بحران هویت ناشی از یأس و سرخوردگی بزرگ ناشی از ناسیونالیسم عربی به رهبری جمال عبدالناصر در منطقه خاورمیانه عربی و بحران دولت ملت سازی ناقص و تصنعی در بخش خاورمیانه عربی بعد از فروپاشی امپراطوری عربی می شود.
وی در تبیین بحران ناشی از فرهنگ عمومی ملت ها گفت: بحران اجتماعی حاصل از مواجهه فرهنگ سنتی با مدرنیسم و حل نشدن تعارضات ناشی از آن و ضعف در فرهنگ روامداری در میان ملت های منطقه، فرهنگ عشیره ای در برخی ملتهای منطقه و اندیشه‌های سلفی و افراط‌گرایی دینی در این دسته از بحران ها قرار می گیرد.
صفوی برخی از حکومت های قبیله ای و مستبد را از دیگر زمینه های بحران های منطقه دانست و افزود: بحران ناشی از دولت های رانتی، استبداد، حکومت های قبیله ای وحکومت های وابسته به قدرتهای خارجی، امنیت اجاره ای، بحران مشروعیت حکومت از جانب مردم، اشغال سرزمین فلسطین توسط رژیم غاصب صهیونیستی، فساد و ناکارآمدی بوروکراتیک بسیاری از دولتها، وجود بی اعتمادی گسترده میان حکومت های منطقه و رواج مسابقه تسلیحاتی از جمله بحران هایی است که توسط برخی از حکومت های بی ریشه رخ داده است.
سید حمزه صفوی با بیان اینکه بحران‌های غرب آسیا عمدتا حاصل کنش و واکنش میان لایه‌های ذکرشده می‌باشد در جواب سوال چه باید کرد، بیان کرد: اسپنسر جانسون در کتاب «چه کسی پنیر مرا جابجا کرد؟» در استعاره‌ای می‌گوید برای جابجایی پنیری بزرگ نمی‌توان آن را به یک باره تکان داد؛ بلکه باید تکه‌تکه کرد و سپس جابجا کرد.به نظر می‌رسد دسته اول بحران ها در طیف بلندمدت، دسته دوم در میان‌مدت به سمت بلندمدت و دسته سوم در کوتاه‌مدت به سمت میان‌مدت قابل بهبود باشند. بنابراین بهتر است برای مقابله با بحران ها کار را از دسته سوم شروع کنیم.
وی با ارائه مدل امنیت تعاونی جهت حل بحران های منطقه غرب آسیا گفت: ارائه مدل امنیتی برای منطقه نیاز به یک‌وقت وسیع و مشارکت و همفکری جمعی از نخبگان دارد؛ اما به نظر می رسد برای ایجاد امنیت پایدار در منطقه غرب آسیا نیاز به اصلاحات داریم. این اصلاحات باید در سه سطح دولتمردان، نخبگان علمی- اجتماعی و توده ملت‌ها باشد.
وی افزود: برای این سه سطح باید به دنبال جلوگیری از تعمیق شکاف‌های هویتی ملی و مذهبی، حمایت از گفتگو در جهت نزدیکی بین الاذهانی نخبگان میانه رو از سوی سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای فرا منطقه‌ای، تقویت مفهوم عزم برای توسعه شامل توسعه انسانی و زیرساخت‌های کشورها و تقویت مطالبه عمومی بدین‌جهت، رواج تفکر عینیت‌گرایی بجای ذهنیت گرایی، رواج اندیشه روامداری برای پذیرش تفاوت‌ها و زیست مسالمت‌آمیز (سیاست همسایگی خوب)، تقویت خردگرایی و نتیجه گرایی در منطقه از طریق نخبگان میانه‌روی آشنا به هنجارهای جهانی باشیم.
وی با تأکید بر تبعات منفی مداخلات فرامنطقه ای افزود: مهم‌ترین چیزی که در منطقه به آن نیاز داریم بیداری منطقه‌ای است. این آگاهی منطقه‌ای باید بر مبنای هنجارها و ملاحظات جهانی اما از طریق راه‌حل‌های اصیل منطقه‌ای رخ دهد.
سید حمزه صفوی ادامه داد: ملاحظات صلح، امنیت و ثبات در منطقه باید برای کشورهای غربی و سازمان‌های بین‌الملل نسبت به آوانتاژهای مالی از سفره بادآورده نفتی برخی دولت‌های منطقه‌ای اولویت داشته باشد.
وی گفت: مطالعه و دقت در مورد مهم‌ترین و بزرگ‌ترین گروه‌های افراط‌گرایی منطقه یعنی القاعده، طالبان و داعش نشان می‌دهد وجه مشترک و منبع تغذیه فکری این پلیدی‌ها و ریشه افراط گرایی و بحران در منطقه، تفکر سلفی است. جهان باید بدون ملاحظه در مقابل تفکر سلفی - وهابی بپا خیزد اما متأسفانه هنوز عزم راسخ جهان در برخورد جدی با مروجان این اندیشه به دلیل منافع مالی ایجاد نشده است.
وی با تأکید بر نقش میانجیگری دولت‌های با دغدغه صلح و ثبات بین نخبگان و دولت‌های منطقه ادامه داد: این پیشنهاد می تواند بستری برای انتقال تجریه صلح پایدار و هم زمینه ای برای شکل گیری گفتگوهای سازنده غیر رسمی میان دولت ها و نخبگان در جهت شفاف سازی، جلوگیری از سوء برداشت ها و حرکت جهت کاهش مناقشات باشد.
مدیرعامل موسسه آینده پژوهی جهان اسلام تصریح کرد: اکنون زمان گرفتن تصمیمات بزرگ اما مشکل است. از دست دادن زمان به ضرر ثبات، توسعه و صلح عادلانه در منطقه خواهد بود. گرفتن چنین تصمیماتی مشکل خواهد بود اما اگر به درستی بررسی و اتخاذ شوند، می‌تواند به نفع تمام کشورها باشدو نتیجه برد – برد را برای دولت ها و ملتهای منطقه به ارمغان آورد. یک تصمیم مهم و حیاتی، توافق برسر رضایت به حفظ وضع موجود در حیطه نفوذ در منطقه و پایان تلاش برای افزایش حوزه نفوذ از سوی قدرتهای منطقه ای است.
وی خاطرنشان کرد: طمع سیری ناپذیر منافع اقتصادی قدرت های جهانی، این منطقه را به انبار بزرگ باروت تبدیل کرده است. وقتی این مسئله را در کنار عملکرد برخی دولت‌های قبیله‌ای، کمبود خردگرایی و فساد سازمان یافته در برخی از حکومتهای منطقه می‌گذاریم، احتمال خطر بالا می‌رود که ناامنی این منطقه همان‌طور که الان شاهد آن هستیم به سایر جهان نیز سرایت کند.
مدیرعامل موسسه آینده پژوهی جهان اسلام در پایان تأکید کرد: انبار تسلیحات شدن این منطقه به نفع بشریت نیست و این موضوع باید محدود شود چون امنیت جهانی ارجح و مهمتر از منافع مادی برخی کمپانی‌های تسلیحاتی است.
نظر شما