نشست «مسأله‌یابی، سرچشمه حیات علمی» برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر، سی‌امین نشست تخصصی گروه فلسفه علوم انسانی با عنوان «مسأله‌یابی، سرچشمه حیات علمی» برگزار شد.
نشست «مسأله‌یابی، سرچشمۀ حیات علمی» با ارائه نبوی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران در چهارشنبه ۱۸مردادماه ساعت ۱۸ تا ۲۰ در مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد برگزار گردید.

چکیده بحث این نشست به شرح ذیل است:

لطف الله نبوی در ابتدا در بیان اهمیت پژوهش گفت: پژوهش درست باید مسأله محور و حل کننده مسائل باشد. اما رابطه مسأله با پژوهش چیست؟ برای اینکار باید نگاهی به کارهای انجام شده در بستر علمی  حوزه های علوم انسانی انداخت تا زوایای بحث بیشتر آشکار شود.

امروزه اگر سری به بازار کتاب و مجلات بزنیم با عناوینی مانند ایران پژوهی، توسعه پژوهی، حکمت پژوهی، صدرا پژوهی، سهروردی پژوهی و حتی آینده پژوهی مواجه می شویم که به نظر می رسد باید در انتخاب این عناوین برای برخی از این کارها اجتناب شود.

در بسیاری از این کتب و مجلاتی از این دست وقتی خوب نگاه می کنیم می‌بینیم عنوان مسئلۀ مورد پژوهش با محتوای انجام شده شباهتی ندارد و در برخی اساساً مسئله‌ای مورد پژوهش قرار نگرفته است.

نبوی افزود: وقتی ما research را به عنوان فرآیند حل مسئله مطرح می کنیم می‌بینیم این واژه حل مسئله در بافت‌های دیگر هم وجود دارد که مقصود ما آنها نیست. هنگام صحبت از حل مسئله منظور ما تکنیک حل مسأله نیست بلکه به پیش بردن علم و اضافه کردن نکته ای جدید به حوزه علم است.

مسئله اساسا بخاطر نیاز ایجاد می شود و می خواهد دغدغه‌ای را حل کند. آن هم به این صورت که یا تاکنون کسی به آن توجه نکرده است، یا این که راه حل ارائه شده کاملا نو و بدیع است و یا این که تبیینی جدید از برخی راه حل‌های ارائه شده است که قبلا مغفول واقع شده است.

پس در کل پژوهش اساسا با حل مسأله سرو کار دارد. اگر پرسش درست صورت نگیرد، آنگاه مسئله ایجاد نمی‌شود و در نتیجه پژوهش عقیم باقی می‌ماند.

هر پژوهشی مسئله‌محور است اما هر مسأله‌ای بر اساس سئوال خوب و دقیق ایجاد می‌شود. البته بسیاری از سئوالات مسئله‌زا نیستند مثلاً اگر بپرسیم آیا در کره پلوتون آب وجود دارد این پرسش جوابی ندارد و در نتیجه مسئله زا برای ما نیست.

این نکته را هم گوشزد کنیم که همیشه پرسش با مسأله فرق دارد که اگر این تفکیک صورت نگیرد نمی‌توان میان آموزش و پژوهش تمایزی قائل شد و در نتیجه نمی توان میان توسعه و پیشرفت تفکیک کرد. اگر تصویر واضحی از پرسش داشته باشیم آنگاه در حل مسأله راه را آسان‌تر خواهیم پیمود.

لازم به ذکر است که پرسش درست لزوما طرح مسئله جدید نیست بلکه تبیین صحیح  همان مسئله‌ای است که قبلاً به صورت مبهم و در بستری غیرواضح مطرح شده بود ولی راه‌حل ارائه شده برای آن با شکست مواجه شده بود.

در پایان اساتید و دانشجویان با دکتر نبوی وارد گفتگو شدند.