خبر گزاری مهر، گروه بین الملل- بنفشه اسماعیلی: «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا سه شنبه (۱۶ مرداد) استراتژی جدید این کشور برای افغانستان را اعلام کرد که این استراتژی علاوه بر افغانستان کشورهای دیگر نظیر هند و پاکستان را نیز در برمی گرفت و در واقع به نحوی تهدیدی برای پاکستان و ترغیبی برای هند جهت ایفای نقش موثرتر در ایجاد صلح و ثبات در افغانستان بود.
این راهبراد جدید با واکنش های مختلفی در داخل و خارج از افغانستان نیز رو به رو شد، در این باره خبرنگار مهر گفتگویی با «پیر محمد ملازهی» کارشناس و تحلیلگر مسائل شبه قاره انجام داده که در ادامه از نظر می گذرد؛
*ترامپ چند روز گذشته استراتژی آمریکا برای افغانستان را اعلام کرد و با اشاره به اسلام آباد این کشور را حامی تروریسم خواند و موضع سختی نسبت به پاکستان گرفت، این موضوع واکنش های مختلفی را چه از طرف اسلام آباد و چه از طرف کشورهای منطقه به دنبال داشت در این شرایط پاکستان و کشورهای منطقه چه موضعی در این باره اتخاذ خواهند کرد؟
حقیقت این است که از مدتها قبل، هم دولت هند و هم دولت افغانستان معتقد بودند که سیاست هایی که «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین آمریکا برای پاکستان، پاسخ مناسبی نداشته است؛ اینکه واشنگتن میلیاردها دلار به اسلام آباد کمک کرد تا پاکستان شرایطی را فراهم کند که طالبان بر سر میز مذاکره حاضر شود، اما دولت پاکستان با اعمال یک سیاست دوگانه از یک طرف حمایت مالی را از واشنگتن حفظ کرد و از دیگر سو به تقویت طالبان پرداخت.
این در واقع ادعایی بود که افغانستان و هند داشتند و مرتب هم تکرار می کردند که اگر آمریکا خواهان حل مشکل طالبان با افغانستان است ابتدا باید مراکز طالبان در پاکستان به خصوص «شورای کویته» که عامل اصلی تداوم و بحران جنگ در افغانستان تلقی می شود را مورد حمله قرار دهد. بنابراین با روی کار آمدن ترامپ و در حالی که وی پیش تر با سیاست های اوباما در افغانستان مخالف بود و اعلام می کرد که ما نباید در افغانستان دخالت کنیم، تغییر موضع داد و تقریبا هم نظر هندوستان و افغانستان را در ار تباط با حمایت پاکستان از طالبان پذیرفت و هم دیدگاه های ژنرال های ارتش افغانستان و ژنرال های آمریکایی در این کشور را.
اعمال فشار بر پاکستان در استراتژی جدید ترامپ به حدی است که حتی ممکن است این کشور را به عنوان حامی تروریسم اعلام کند
در واقع در سیاستی که ترامپ اعلام کرد، اعمال فشار تا حدی است که ممکن است پاکستان را به عنوان حامی تروریسم اعلام کند و این برای پاکستان بسیار خطر ناک است. به همین دلیل است که اسلام آباد متعاقب اعلام این سیاست به دنبال کسب حمایت کشورهای منطقه پیرامون موضع اخیر ترامپ است، چنانچه در این راستا «شاهد خاقان عباسی» نخست وزیر این کشور چند روز گذشته به عربستان سفر کرد و هفته جاری نیز «خواجه آصف» وزیر امور خارجه پاکستان راهی چین، روسیه و ترکیه می شود. در واقع اسلام آباد در تلاش است تا از طریق دیپلماسی، حمایت کشورهای منطقه را جلب کند تا شاید بتواند تا حدی سیاست ترامپ را تعدیل کنند.
حمایت چین و روسیه از پاکستان در این موضع بسیار مهم است اما بحثی که وجود دارد این است که ممکن است حمایت چین و روسیه از پاکستان رقابت ها را در سطح بین المللی بین آمریکایی ها و چین و روسیه شدت ببخشد و به جای اینکه منجر به دستیابی به راه حلی برای بحران افغانستان شود، مسائل را پیچیده تر کند و پاکستانی ها از کمک ها و حمایت آمریکا ناامید شوند و به سمت رقیب های واشنگتن گرایش پیدا کنند.
آمریکا بین هند و پاکستان انتخاب قطعی خود را کرده است و آن انتخاب هند است و ممکن است که پاکستان دیگر جایگاهی در سیاست خارجی آمریکا نداشته باشدکه این خود سبب تحول بزرگی در منطقه خواهد شد، به خصوص که ترامپ از هند خواست تا نقش بیشتری را در حمایت از افغانستان ایفا کند و این نشانگر این است که آمریکا بین هند و پاکستان انتخاب قطعی خود را کرده است و آن انتخاب هند است و ممکن است که پاکستان دیگر جایگاهی در سیاست خارجی آمریکا نداشته باشد.
*واکنش ها به استراتژی ترامپ در داخل افغانستان متفاوت بود و هر چند «اشرف غنی» و «عبدالله عبدالله» رهبران دولت وحدت ملی این کشور از این راهبرد استقبال کردند اما مقاماتی همچون «حامد کرزای» رئیس جمهوری پیشین این کشور به شدت با این راهبراد مخالفت کرد.
حامد کزاری جایگاه قانونی در نظام افغانستان ندارد و این اظهار نظر ها و موضع گیری های وی نیز به این دلیل است که قبلا رئیس جمهور بوده و الان هم به دنبال این است که بتواند دوباره در نظام افغانستان جایگاهی داشته باشد و طبیعتا با دیدگاه آمریکا مخالفت می کند ولی این به این معنا نیست که کرزای بتواند تغییری در سیاست های منطقه ای آمریکا داشته باشد.
سیاست «اشرف غنی» رئیس جمهوری و «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان چون در راس قدرت قرار دارند، تعیین کننده این امر است و این دو نیز حمایت خود را از استراتژی جدید ترامپ اعلام کردند و این حمایت آنها نیز به این معناست که امیدوارند که سیاست جدید آمریکا سبب تغییر موضع پاکستان و همکاری بیشتر برای قانع کردن طالبان در جهت حضور بر سر میز مذاکره، شود.
این احتمال هم دور از ذهن نیست؛ چرا که اسلام آباد نمی تواند به سادگی از حمایت های آمریکا و انگلیس و سایر کشورهای غربی دست بکشد و همچنان سیاست دوگانه ای را در پیش بگیرد؛ مثل زمان «پرویز مشرف» نخست وزیر پیشین این کشور که وقتی با تهدید «بوش» رئیس جمهوری پیشین آمریکا مبنی بر حمله به این کشور مواجه شد، تسلیم شد و همکاری کرد ولی در پشت پرده همچنان به سیاست سابق خود ادامه می داد. در واقع باید گفت که همین حمایت پاکستان از طالبان بود که این گروه را به این حد زیاد از قدرت رساند، چرا که اگر حمایت پاکستان نبود طالبان نمی توانستند به این حد از قدرت دست پیدا کنند و به خاک کشور دیگری وارد شوند.
با توجه به ارتباط نزدیکی که روسیه با طالبان دارد آیا امکان متحد شدن این دو علیه آمریکا در افغانستان وجود دارد؟
اگر رقابت ها بین روسیه و آمریکا در سطح بین المللی تشدید شوند ، طالبان می تواند به عنوان ابزار راهبردی برای مسکو و پکن برای زمین گیر کردن واشنگتن در افغانستان مورد استفاده قرار بگیردبستگی دارد به اینکه مناسبات آمریکا و روسیه بر سر مسائل مهم تری از جمله اوکراین و سوریه و منطقه خاورمیانه به کجابکشد، اگر رقابت ها در آنجا تشدید بشود به شکل طبیعی روس ها تمایل به حمایت از طالبان برای زمین گیرکردن آمریکا در افغانستان دارند تا این کشور را به ویتنام دیگری برای آمریکایی ها تبدیل کنند.
دستگاه های امنیتی روسیه هم روی این موضوع کار می کنند و به همین دلیل است که مسکو در حال نزدیکی به طالبان است هر چند که خودشان این حمایت تسلیحاتی از طالبان را انکار می کنند. بنابر این اگر این رقابت ها تشدید شوند طالبان می تواند به عنوان ابزار راهبردی برای روسیه و چین مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین همه این احتمالات وجودارد اما همه این ها بستگی دارد به اینکه روس ها و آمریکایی ها در مسائل مهم دیگر بین المللی می توانند معامله ای سازنده ای داشته باشند یا نه.
آیا راه حل نظامی در افغانستان جواب خواهد داد و منجر به صلح خواهد شد؟
باید گفت که راه حل نظامی در افغانستان جواب نخواهد داد و در این بن بستی که در جنگ افغانستان به وجود آمده است نه طالبان قادر است دولت راشکست بدهد و نیروهای آمریکایی را مجبور به خروج از این کشور کند و نه دولت و نیروهای آمریکایی در موقعیتی هستند که بتوانند طالبان را به طور کامل شکست دهند و از صحنه خارج کنند.
بنابراین همانطور که دبیر کل سازمان ملل نیز اعلام کرد تنها راه حل بحران افغانستان سیاسی است اما بحث اینجاست که از چه کانالی می توان این راه حل سیاسی را به دست آورد. ظاهرا اطرافیان ترامپ و ژنرال هایی دولت وی نیز معتقدند که تشدید جنگ و فشار نظامی قوی هم بر طالبان در داخل و هم بر پاکستان در خارج می تواند حر به ای باشد برای آماده کردن شرایط جهت انجام مذاکرات.
نظر شما