به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، کنترل کیفیت، تشخیص و اندازه‌گیری میزان عیوب یکی از مراحل مهم در فرایند تولید هر محصولی است.
بدین منظور از آزمون‌هایی موسوم به آزمون‌های غیر مخرب استفاده می‌شود که پس از تولید، کیفیت محصول را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. ازآنجایی که عیوب موجود در نانو مواد در مقیاس نانو هستند، این مواد باید با استفاده از روش‌های خاص مورد بررسی قرار بگیرند.
دکتر زهره کارگر، یکی از محققان این طرح اظهار داشت: در این طرح از یک روش مبتنی بر طول عمر نابودی پوزیترون استفاده شده است که می‌توان به کمک آن نوع و چگالی موجود در نانومواد را تعیین و اندازه‌گیری کرد؛ این روش را می‌توان برای مواد مختلف از جمله فلزات، نیمه‌رساناها، مواد سرامیکی و پلیمری، هم به‌صورت قطعه و هم در مقیاس نانو مثل نانوپودرها مورد استفاده قرار داد.
به گفته وی، ازآنجایی‌که طول پخش گرمائی پوزیترون در حد چند نانومتر است، می‌توان عیوب نانویی مثلاً حفرات نانومقیاس را تشخیص داد و اندازه‌گیری کرد.
وی با بیان اینکه پوزیترون، مانند الکترون یک ذره‌ی زیر اتمی است، اما بر خلاف الکترون دارای بار الکتریکی مثبت است، عنوان کرد: از این‌رو به این ذره، پادذره نیز گفته می‌شود که در طرح حاضر با توجه به این اصل که طول عمر نابودی پوزیترون با الکترون به چگالی الکترونی عیوب بستگی دارد، از این ذره زیر اتمی به‌عنوان یک ذره جست‌وجوگر عیوب استفاده شده است. این روش در زمره‌ی روش‌های طیف‌سنجی قرار می‌گیرد.
وی خاطر نشان کرد: این محقق در رابطه با مراحل انجام این طرح گفت: در این طرح، ما میزان حفرات را در نانوپودرهای مغناطیسی فریت نیکل و فریت نیکل جانشانی شده با مس، اندازه‌گیری کرده‌ایم. بدین منظور، ابتدا این نانوپودرها به کمک روش سل - ژل سنتز شده و سپس با بهره‌گیری از روش طیف‌سنجی نابودی پوزیترون، نوع و چگالی حفرات در این دو نوع پودر تعیین و اندازه‌گیری شد.
کارگز ادامه داد: همچنین تأثیر چگالی حفرات بر خواص مغناطیسی نانوپودرهای مذکور مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان اعتبار روش طیف‌سنجی طول عمر نابودی پوزیترون با استفاده از سایر روش‌های معتبر تعیین چگالی عیوب مقایسه شده است.
وی بیان داشت: در این کار پژوهشی آزمایشگاهی طیف‌سنج طول عمر نابودی پوزیترون با تفکیک زمانی ۲۵۰ پیکوثانیه راه‌اندازی شده و تطابق خوبی با سایر روش‌ها دارد.
وی با اشاره به نتیجه این پروژه خاطر نشان کرد: نتایج ارزیابی‌های مربوط به تأثیر چگالی حفرات بر خواص مغناطیسی نانوپودرها نشان داده است که حضور عیوب در این پودرها موجب تغییر خواص مغناطیسی این نانومواد می‌شود.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر زهره کارگر- عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز- و دکتر سید مرتضی عسگریان- فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته ای از دانشگاه شیراز- و دکتر مرتضی مظفری- عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان- است.
نتایج این کار در مجله Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms با ضریب تأثیر ۱.۱۰۹ (جلد ۳۷۵، سال ۲۰۱۶، صفحات ۷۱-۷۸) منتشر شده است.
نظر شما