«کینه» معنویت انسان را تهدید می‌کند/ لزوم ترویج روحیه عفو و گذشت

حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: یکی از عوامل مهمی که معنویت و امنیت، سلامت، آرامش درونی و بیرونی زندگی فردی و اجتماعی ما را دائم تهدید می‌کند و باعث توقف و ایستایی انسان می‌شود «کینه» است.

وی کینه توزی را از گناهان بزرگ و زمینه ساز شرک به خداوند و دشمنی با دیگر همنوعان دانست و افزود: اگر انسان بتواند این بیماری را درمان کند، از بسیاری گناهان و رفتارهای ناپسند در امان خواهد بود.

حجت‌الاسلام سروری در ادامه بیان کرد: معنای کینه توزی این است که اگر بین دو نفر درگیری و برخوردی به وجود آید، پس از پایان درگیری ذهن و فکر هرکدام نسبت به دیگری تیره و تاریک شده و در دل نسبت به او بدبین و بدخواه باشد و به عبارت دیگر، دنبال فرصت و موقعیتی باشد که به نوعی از او انتقام بگیرد.

بدگمانی و سوء ظن نسبت به دیگران از عوامل کینه است

وی کینه یا حِقد را نوعی عقده و گره روحی و روانی دانست و تصریح کرد:  تفاوتی ظریف میان کینه و عداوت و دشمنی وجود دارد، کینه یعنی دشمنی پنهان با طرف مقابل اما عداوت یعنی دشمنی آشکاربا طرف مقابل؛ کینه قلب را از گرفتن حقایق معنوی می‌گیرد؛ راه خیر را بر انسان می‌بندد، چشم انسان را بر حقایق می‌بندد، حتی لحن و صدا را تغییر می‌دهد؛ صدای انسان کینه‌ای سرد می‌شود، شاید کمی سردتر از آنچه قبلا بود، صدایی خشن تر پیدا می‌کند. احساس درد می‌کند، انگار قفسه سینه انسان کینه‌ای سنگری شده پر از سرباز مسلح خشمگین که می‌خواهند هرلحظه به طرف مقابل حمله کنند.

وی اظهار داشت: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود؛ «المومن لیس بحقود» مومن کینه توز نمی‌باشد و هرگز عداوت کسی را به دل نمی‌گیرد. برای این‌که بتوانیم این صفت ناپسند را از وجود خویش دور کنیم، لازم است علل پیدایش کینه‌توزی را بشناسیم، علّت شناسی در بحث درمان و پیشگیری از یک بیماری کمک می‌کند.

وی بدگمانی و سوء ظن نسبت به دیگران را از عوامل کینه دانست و گفت: سوره مبارکه حجرات آیه ۱۲، در خصوص سوء ظن می‌فرماید؛ «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ، ای کسانی که ایمان آورده‏اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است».

این استاد حوزه، یکی از مهم ترین راههای درمان کینه را مثبت نگری در زندگی دانست و افزود: حضرت علی علیه السلام فرمود؛ «گمان بد، کارها را فاسد می‌کند و انسان را بر کارهای زشت وا می‌دارد».

حجت‌الاسلام سروری، شوخی بی‌مورد را از عوامل ایجاد کینه و دشمنی دانست و بیان کرد: از شوخی بپرهیزید که موجب کینه و جدایی خواهد شد، شوخی آبرو را می‌برد و دوستان را می‌پراکند. هر چیزی را تخمی است تخم دشمنی، شوخی است.

یکی از علل اصلی پیدایش کینه‌توزی جدال و خصومت است

وی یکی از علل اصلی پیدایش کینه‌توزی را جدال و خصومت دانست و عنوان کرد: در روایتی از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که فرمودند؛ «از جدال و خصومت بپرهیز، زیرا دشمنی و عداوت در درجه اول قلب آدمی را مشغول می‌دارد و در درجه دوم موجب نفاق و دورویی می‌گردد و در درجه سوم کینه‌ها و دشمنی‌ها را در دل مشتعل می‌سازد».

نویسنده و استاد حوزه علمیه اظهار داشت: البته اولیاء دینی مزاح می‌کردند و مؤمنین را نیز سفارش نموده‌اند اما مزاحی که تنها به شادی می‌انجامد و باعث آسیب شخصیت، اهانت، تمسخر و ناراحتی کسی نمی‌شود.

وی خشم و غضب را مهم‌ترین عامل به وجود آمدن کینه دانست و تصریح کرد: امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید؛ «قِلّةُ العَفوِ أَقبَحُ العُیوبِ، زشت‌ترین عیب‌ها کم گذشت‌بودن، والتَّسَرُّعُ اِلَی اِلانتقامِ، أَعظَمُ الذُّنوبِ و بزرگترین گناهان عجله در انتقام گرفتن است»، قرآن کریم می‌فرماید؛ «أَمْ حَسِبَ الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ یُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ آیا کسانی که در دل‌هایشان مرضی هست، پنداشتند که خدا هرگز کینه آنان را آشکار نخواهد کرد؟».

وی یادآور شد: علت اصلی کینه‌توزی، جنگ و جدال و بدبینی نسبت به یکدیگر است که به طور طبیعی موجب تنافر و جدایی بین مومنین شده و در دلهایشان حقد و کینه ریشه می‌گیرد. لعن و نفرین کردن دیگران، فحش، مسخره کردن، طمع، توقع بیش از اندازه، خرده گیری، غیبت کردن و ضعف شخصیتی از جمله دیگر عوامل مهم ایجاد کینه‌اند.

علت فتنه‌ها و آشوب‌ها کینه توزی است، کینه‏ توز روحش در عذاب است و اندوهش دو چندان

حجت‌الاسلام سروری به بیان آثار کنیه از دیدگاه امیرمومنان پرداخت و افزود: حضرت علی (ع) می‌فرماید؛ کینه، خوبی‌ها را نابود می کند، علت فتنه‌ها و آشوب‌ها کینه توزی است، کینه ‏توز روحش در عذاب است و اندوهش دو چندان.

وی غضب را یکی از ثمرات کینه عنوان کرد و گفت: حسد از دیگر پیامدهای کینه است، در این مورد انسان آرزوی سلب نعمت از فرد مورد کینه می‌کند. طعنه و سرزنش و کنایه زدن به دیگران باعث قطع ارتباط با فرد می‌شود اگر چه آن فرد تمایل به وصلت داشته باشد.

این استاد حوزوی بیان می‌کند: مهمترین ضرری که کینه توز می‌کند از ناحیه تاریکی و کدورت باطن خود او است که چه بسا باعث پیری زودرس و آسیب بدنی و روانی او شود.

وی یکی از مهم ترین راههای درمان کینه را عفو و بخشش دانست و گفت: رسول خدا صلوات الله علیه و آله می‌فرمایند؛ «ببخشید که بخشش عزت می‌آورد پس همدیگر را ببخشید تا خدا عزتتان دهد». ایجاد روحیه عفو و گذشت یکی از بارزترین مصداق‌های اخلاق اجتماعی است که در درمان و پیشگیری از کینه‌توزی نیز مؤثر است، اگر فرد دیگری شما را مورد اذیّت و آزار و توهین قرار داده به جای آن‌که نسبت به او خشمگین شده و خصومت وی را در دل خود جای دهید، بهتر است با عفو و گذشت برخورد نمایید.