گردهمایی سیاسی؛ نجوای تغییرات در لبنان

به گزارش خبرگزاری مهر ، پس از آنکه دبیرکل حزب الله لبنان روز پنج شنبه در بیانیه ای از طرفداران برکناری نخست وزیر فعلی لبنان خواست روز جمعه در تجمع مسالمت آمیز در بیروت شرکت کنند، مشارکت گسترده ای از مردم در مناطق مختلف بیروت حاصل شد و این گردهمایی اعتراض آمیز همچنان ادامه دارد .

مهمترین هدف از برپایی این تجمع گسترده ، استعفای دولت کنونی و درخواست برای تشکیل دولت وحدت ملی اعلام شده است.

برپا کنندگان تظاهرات ، تحرک مردمی را آخرین گزینه در برکناری دولت سنیوره عنوان کرده اند. میشل عون رئیس جریان ملی آزاد لبنان روز جمعه با حضور در تجمع طرفداران گروه های مخالف دولت، از نخست وزیر کشورش خواست تا به صورت مسالمت آمیز از مقام خود کناره گیری کند.

در واکنش به این اقدام معترضین، وزیر ارتباطات لبنان در گفتگو با شبکه تلویزیونی "الجزیره" قطر گفت : دولت لبنان در برابر تجمع مخالفان عقب نشینی نخواهد کرد، اما از هرگونه تحرک دموکراتیک و مسالمت آمیز استقبال می کند.

عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان هم در تماس تلفنی با سنیوره بر حمایت کامل خود از وی تاکید کرد.

رئیس جمهوری مصر روز شنبه، پس از دیدار خود با "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در قاهره  از تجمعات و اعتصابات جناح مخالف دولت لبنان با هدف استعفای هیات دولت انتقاد کرد و با نشانه گرفتن مواضع سیاسی ایران گفت :" احتمال مداخله ایران، شاید سبب شود که کشورهای عربی نیز به نوبه خود دخالت کنند که این امر سبب بین المللی شدن کشمکش داخلی لبنان و ویرانی این کشور منجر خواهد شد."

در پس تحولات لبنان و موضع گیری کشورهای منطقه چند نکته قابل بررسی است . چندی است که هیئت دولت لبنان با بحران روبرو شده و فضای سیاسی این کشور به سمت کمای مشروعیتی کشیده شده است . در کشور هزار جزیره سیاسی لبنان، هیچ یک از جناحها به اندازه حزب ا.. از پایگاه مردمی و استقلال عمل برخوردار نیستند و درک همین واقعیت است که حزب ا.. و حنبش امل با خارج کردن وزرای شیعی از کابینه،  این هیات را با بحران مشروعیت مواجه کرده است . لذا نخست وزیر لبنان برای برگشت مشروعیت به کابینه مجبور است مذاکراتی را با این طیفهای معترض داشته باشد . بر همین اساس است که سنیوره خواستار از سرگیری گفتگوی طیف های مختلف برای حل اختلافات در این کشور شد.

برمبنای بند (ی ) پیمان طائف، هر قوه ای که با فرمول همزیستی مشترک میان لبنانی ها مغایرت داشته باشد ، فاقد مشروعیت است. حزب ا.. به دلیل وابستگی سنیوره به دولت آمریکا و برخی کشورهای عرب منطقه، دستورکار این هیات را فاقد استقلال عمل ارزیابی کرده و خواهان برکناری آن شده است .

وابستگی و داد و ستد گروههای مختلف لبنان با دول خارجی موجب شده است نقش قدرتهای خارجی در امور داخلی لبنان مشهود گردد. در حالی که توافق جامع جریانات و گروه ها ، پی بنای اصلی همسویی  احزاب در مقابله با فشارهای خارجی است .

نکته دیگر در بحران لبنان مبحث کلیدی قانون انتخاباتی است . بر اساس قانون انتخاباتی سال 2000 مردم این کشور می توانند نمایندگان خود را بر اساس تقسیم بندی استانی و بر اساس نظام رای اکثریتی انتخاب کنند.

از آنجا که 128 کرسی مجلس لبنان بر اساس نسبت جمعیتی و هویت مذهبی و قومی در منطقه مشخص شده است لذا کشمکش سیاسی انتخابات لبنان تنها بر اساس ائتلاف بندیهای احزاب است که فضای رقابتی به خود می گیرد. تا قبل از سال 2000 که انتخابات به صورت شهرستانی برگزار می شد، احزاب و جریانات سیاسی ائتلاف بندی خود را بر اساس هر حوزه انتخابی برقرار می کردند که این نحوه از شفافیت عملکرد  احزاب می کاست. از سال 2000 با تغییر قانون اساسی احزاب از شفافیت نسبی برخوردار شد اما ایده آل برای شفافیت سازی فضای سیاسی لبنان نیست .

در بخشی از مناطق لبنان شیعیان از تناسب جمعیتی افزونتی نسبت به قبل برخوردار شده اند و سهم بندیهای گذشته چه در کابینه و چه در پارلمان بر اساس خواست اکثریت جمعیتی منطبق نشده است . از طرف دیگر بسیاری از مسیحیان و اهل تسنن موضع خود را نسبت به هیات دولت کنونی تغییر داده اند . بر همین اساس حزب ا.. خواهان استعفای سنیوره و تغییر قانون انتخابات فعلی شده است .

تحقق این خواسته بر پایه رفتارهای خشونت طلبانه و تجربه سالهای دهه میانی هفتاد تا نود دور از عقلانیت است و تمام جناحهای لبنانی متضرر می گردند . لذا تحصن با مشارکت تمام فرقه ها، بهترین ابزار برای وادار کردن دولت فعلی به استعفا می باشد . بر همین اساس است که در لبنان گردهمایی های سیاسی مهمترین وسیله قبولاندن خواسته ها به طرف مقابل می باشد و صحنه اعتراض آمیز روز جمعه که از لحاظ حجم مشارکتی و اعتراض طولانی مدت تاکنون در صحنه سیاسی لبنان بی سابقه بوده است مهمترین ابزار برای دستیابی به خواسته ها و اهداف تلقی شده و می تواند در آینده فضای سیاسی لبنان را دگرگون نماید .