خبرگزاری مهر-گروه بین الملل، ابراهیم فراهانی: توافقنامه ها به طور معمول برای رسیدن به حداکثر دستاورد طرف ذی نفع در یک دور مذاکراتی شکل می گیرد. توافقات می تواند دوجانبه، چند جانبه و حتی منطقه ای یا بین المللی باشد.
ارزش هر توافقنامه به سطح مذاکرات و کشورهای شرکت کننده بستگی دارد. مذاکرات هسته ای ایران بعد از مناقشه ای ۱۲ ساله در سال ۲۰۱۵ به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) انجامید. در یک طرف مذاکره ایران و در طرف مقابل ۶ قدرت بزرگ جهانی قرار داشت.
حضور همزمان ۶ قدرت جهانی ارزش و سطح بالای این مذاکرات را نشان می دهد. در طول مذاکرات ۲۰ ماهه که در دولت روحانی پرونده از شورای امنیت ملی به وزارت امور خارجه سپرده شده بود، طرف ایرانی به دنبال شکستن تحریم های ثانویه ای بود که توانسته بود بر اقتصاد ایران تاثیر بگذارد.
در طرف مقابل، ۶ کشور به دنبال محدود کردن برنامه هسته ای ایران بودند. ورود وزیر خارجه آمریکا به طور مستقیم و فعال در این مذاکرات بر عزم دولت اوباما برای حل این موضوع حکایت داشت.
مسئله با اهمیتی که عدم حضور آمریکا بیانیه سعدآباد سال ۲۰۰۳ را بی اهمیت کرد. یکی از شعارهای انتخاباتی روحانی همین مسئله است که مذاکرات باید با حضور آمریکا باشد. آمریکا به دنبال آن بود که علاوه بر محدود کردن برنامه هسته ای وارد مذاکرات آتی منطقه ای با چشم انداز تغییر رفتار ایران شود.
این نگاه دولت اوباما خشم دو متحد سنتی آمریکا در خاورمیانه را برانگیخت. عربستان و اسرائیل در طول مذاکرات تمام لابی های خود را در آمریکا فعال کردند اما نتیجه ای حاصل نشد. آمدن دونالد ترامپ اما برخلاف اوباما، پاسخی مثبت به لابی های عربی و اسرائیلی داد.
در طول یک سال گذشته که رئیس جمهور جدید آمریکا با هزاران بهانه پای تمدید تعلیق تحریم های هسته ای را امضا کرده است، بر آخرین بار بودن امضا پای آن تاکید کرده است.
دستاوردهای ایران از برجام شامل بسته شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی PMD، خارج شدن از فصل هفتم منشور سازمان ملل و لغو ۶ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، لغو محدود تحریم های ثانویه و خرید هواپیماهای نو برای بازسازی ناوگان حمل و نقل هوایی بعد از چهار دهه می شود و انتظاراتی که برآورده نشد نیز لغو بی بهانه تحریم ها توسط آمریکا و شرایط مطلوب برای حضور سرمایه گذاران خارجی و سنگ اندازی بر معاملات بانکی و تجاری و همچنین بازارهای مالی که ایران حضور دارد، است.
طرف های یک توافق همواره به دنبال رسیدن به تمام اهداف هستند اما در توافقاتی با درجه و ارزش بالا معمولا پیچیدگی های خاصی خود را دارد که رسیدن به تمام اهداف در هر دو طرف مذاکره تقریبا غیر ممکن است. برجام نیز از این قاعده مستثنی نیست. برجام نه سیاه است و نه سفید بلکه خاکستری است.
به همین علت هر دو طرف مذاکره بر ماندن بر آن توافق دارند. دولت ترامپ به دلیل سطح بالای این توافق و پشتوانه حقوقی قوی (تایید شورای امنیت سازمان ملل) و همچنین نبودن جایگزین دیگری، مجبور به تائید آن است اما تلاش می کند که اقتصاد ایران با شوک های پی در پی شاهد حضور سرمایه گذاران خارجی نباشد و در بازارهای مالی با ایران با ریسک بالا معامله شود.
ایران نیز که توانسته فروش و صدور نفت خود را به وضع مطلوب برساند همچنین توانسته به مانند یک عضو نظام بین الملل در مذاکرات منطقه ای حضور یابد و مراودات دیپلماتیک با کشورهای اروپایی را به راحتی انجام دهد.
برجام یک توافقنامه و برنامه است که رنگش خاکستری است که هر دوطرف در پی دستیابی به حداکثر امتیاز هستند. در سیاست چیزی به نام تصلب وجود ندارد و همه چیز سیال است حتی مفاد یک برنامه جامع اقدام مشترک و تفاسیر گوناگون از آن.
نظر شما