برای ایجاد حس عدالت شفافیت و دقت ضروری است

به گزارش خبرنگار مهر، کاوه مدنی در همایش بزرگداشت روز ملی آب که صبح امروز در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد گفت: وقتی کمبود آب داریم یکی از کارهای مهم حاکمیت ودولت اعلام مستمر وضعیت است و مدام باید وضعیت آب را مانند شاخص بورس اعلام کنند.

کاوه مدنی افزود: روزی هم که باران آمد به مردم بگویند که این میزان به مخازن اضافه شده است، ترسی وجود ندارد که مردم بدانند اگر بدانند می توانند همراه شوند، اگر به تجربه کشورهای دیگر نگاه کنیم می بینیم در این شرایط هم همین بوده یعنی اطلاعات را به طور سالم به مردم منتقل می کردند.

وی تأکید کرد: وقتی اطلاعات پایه وجود نداشته باشد نمی توانیم عدالت را رعایت کنیم چون مثلا من فکر می کنم از من گرفتند و به فرد دیگری دادند، در این صورت همه آنهایی که نگران آب و محیط زیست هستند با هم دعوا می‌کنند و برای اینکه آب منطقه من را به منطقه دیگر نبرند حاضر هستم اصرار کنم آب به بهترین نحو در این منطقه استفاده می شود.

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این که در حل مشکلات همیشه نیازمند ایجاد یک روایت مشترک از مشکلات هستیم گفت: تا این روایت برقرار نباشد و باور عمومی در مورد آن وجود نداشته باشد تغییر سخت است. به این باور عمومی که آب کم است رسیده ایم اما چه باید کرد و چگونه به اینجا رسیدیم برای آن روایت مشترک نداریم و این مساله باعث می شود نتوانیم به مرحله بعدی برسیم.

مدنی افزود: همه چیز در کشور ما برچسب و اسم بحران دارد، هیچ‌وقت هم حل نمی‌شود و ما برای همیشه آنها را بحران صدا می‌زنیم. طبق تعریف بحران به یک موقعیت حاد گفته می‌شود که در آن موقعیت تمام نهادها کنار هم قرار می گیرند تا بتوانند مشکل را حل کنند یا بتوانند سیستم را به حالت اولیه برگردانند. در چنین موقعیتی یا در بازگرداندن شرایط به حالت اول موفق عمل می‌کنند یا محکوم به شکست می‌شوند.

وی ادامه داد: کسی که می گوید بحران آب یعنی باور دارد که می توان دریاچه ارومیه را برگرداند، تالاب ها را پر آب کرد، زاینده رود را زنده کرد، منابع آبهای زیر زمینی را برگرداند اما آیا واقعا آنها برگشت پذیر هستند؟ یعنی طبیعت اینقدر برگشت پذیری دارد که ما هر موقع دلمان بخواهد خرابش کنیم و هر وقت بخواهیم برگردانیم؟

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: واقعیت این است که این امکان وجود ندارد. اما خوشحالم می‌شوم برخی صحبت از سازگاری با کم آبی می‌کنند چون معتقدند ما دچار ورشکستگی آبی هستیم نه بحران آب و در این زمینه هیچ تئوری توطئه‌ای وجود ندارد.

مدنی توضیح داد: کمبود منابع آبیا ورشکستگی آبی در شرایطی اتفاق می‌افتد که بدهی‌های آبی به طبیعت خیلی بیشتر از موجودی منابع آبی کشور باشد. بر اساس این تعریف ما دچار ورشکستگی آبی هستیم. آب‌های سطحی به مثابه حساب‌های جاری و آب‌های زیرزمینی به عنوان حساب‌های پس‌انداز، همگی خرج شده است حتی حق‌آبه‌هایی به مثابه‌های چک‌های بی محل تخصیص داده شده است که امکان پاس کردن آن‌ها وجود ندارد.

وی تأکید کرد: درشرایطی که ورشکستگی آبی را بپذیریم حتما بخشی از هزینه‌ها را به احیا و بخشی را به سازگاری اختصاص می‌دهیم. در چنین مواقعی عده‌ای مدعی می‌شوند چون ۹۰ درصد منابع آبی در کشاورزی مصرف می‌شود پس کشاورزی را باید تعطیل کنیم. در حالی که این عجولانه‌ترین تصمیم است و قطعا مردم هم با این تصمیم همراهی نخواهند کرد و به این راحتی هم نمی توانیم نظر مردم را برگردانیم.

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: بخش بزرگی از اشتغال ما وابسته به آب و خاک ممکلت است و تا زمانی که نتوانیم فرصت های شغلی را در بخش خدمات و صنعت ایجاد کنیم مجبوریم از منابع طبیعی خود بخوریم. این کار مثل آن است که به کسی که از پدرش ارثی رسیده و او تنها با فروش میراث پدری ارتزاق می‌کند. فروش منابع طبیعی برای ارتزاق کاری است که ما در ایران انجام می‌دهیم و متاسفانه به هیچ جایگزینی نیز فکر نمی‌کنیم.

مدنی ادامه داد: امنیت غذایی با خود کفایی غذای لزوما یکسان نیست، اگر بفهمیم که به دنبال چه هستیم آن موقع می دانیم که چه چیزی را کجا بکاریم، الان در وضعیت کنونی بخش کشاورزی ما اقتصاد برنامه ریزی شده ای ندارد که بگوییم داریم از آب خود به طرز بهینه ای استفاده می کنیم.

وی افزود: اگر در بخش صنعت و خدمات با همین منابع محدود موجود و هزینه‌کرد درست اشتغالزایی کنیم، بسیار بهتر عمل کرده‌ایم. قطعا کشاورزی که از وضعیت معیشتی خود نارضایتی دارد حاضر است در بخش صنعت و خدمات به فعالیت بپردازد.

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: کسی که از تعطیلی کشاورزی ایران صحبت می‌کند از نقش کشاورزی در اقتصاد اجتماعی ایران بی‌خبر است. کشور ما به غذا نیاز دارد و از قبل از انقلاب همواره دنبال تامین گندم بودیم و در تبادل نفت و غذا با چالش‌های متعددی مواجه شده‌ایم. قطعا دغدغه امنیت غذایی دغدغه درستی است اما امنیت غذایی لزوما با خودکفایی غذایی یکسان نیست.

مدنی با بیان اینکه در وضعیت کنونی بخش کشاورزی، اقتصاد برنامه‌ریزی شده ندارد، گفت: به همین علت نمی‌توانیم ادعا کنیم از منابع آبی به‌درستی استفاده می‌شود. ضمن اینکه نیاز به اشتغالزایی در کنار حفظ امنیت غذایی امر مهمی است اما ممکن است با تغییر روند تعداد کشاورزان پایین‌تر از نرخ کنونی باشد و ظرفیت نیروی کار در بخش صنعت و خدمات استفاده کنیم.

وی کالیفرنیا را نمونه آورد و گفت: کالیفرنیا در دوران ۵ سال خشکسالی که در ۱۰۰ سال اخیرش بی سابقه بود، نه تنها اقتصادش افت نکرد با اینکه ۸۰ درصدد آب را در بخش کشاورزی مصرف می کند، بلکه رشد هم داشت چون بخش صنعت و خدماتی داشت که توانست کمک کند پس باید وابستگی اقتصادی کشور را به نوسانات اقلیمی و وجودی آب کم کنیم این چیزی است که به آن نیاز داریم.

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: اگر صحبت از تعطیلی کشاورزی می‌کنیم، یعنی نقش اشتغال را در محاسبات آبی درک نکرده‌ایم. افزون بر این وقتی صحبت از آب می کنیم همیشه می خواهیم همه چیز از بالا اصلاح شود آیا می توانیم همیشه منتظر باشیم که دولت برای همه چیز تصمیم گیری کند؟ دولت پولدار همیشه مدل اقتصادی حاکم بر کشور ما بوده است، بابای پول داری که خرج ما را می داده الان آن مدل دیگر موجود نیست، اقتصاد ما در یک دوران گذار است اقتصادی که با تصدی گری وحشتناک دولتی مواجه بوده است.

مدنی تاکید کرد: بخش خصوصی فعال باعث کاهش تصدی‌گری دولت در منابع آب و منابع طبیعی می‌شود. کشور ما در چنین شرایطی به این امر مهم نیاز دارد. اگر نتوانیم در هر تصمیم و تغییری سود را بیشتر از هزینه کنیم، امکان اجرای آن تصمیم وجود نخواهد داشت.

وی در ادامه گفت: می‌توانیم تا ابد در مورد اعمال تغییرات در سطوح بالا صحبت کنیم اما این تغییرات صورت نخواهد گرفت چون دولت باید به این باور برسد که مشارکت بخش خصوصی بسیار ضروری است و تغییرات زمانی جواب می‌دهد که سودآوری بیش از هزینه‌کرد باشد.

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با تاکید بر اینکه در شرایط ورشکستگی آبی عدالت در تخصیص یکی از ارکان تغییر است، اظهارکرد: متاسفانه نگاه ما به تخصیص منابع آبی تصنعی و شرب، کشاورزی و صنعت در اولویت قرار گرفته است و حق محیط زیست پایمال می‌شود.

مدنی تاکید کرد: اگر عدالت در تخصیص آب نباشد نمی‌توان به کاهش مصرف امیدوار بود و نحوه اولویت‌بندی یکی از اشتباهات است و باعث شده کشاورزی را در مقابل شرب قرار دهیم بنابراین این اولویت‌بندی تصنعی درست نیست.

وی همچنین با اشاره به اینکه برای ایجاد حس عدالت علاوه بر دقت در تخصیص منابع آب نیاز به شفافیت داریم، اظهار کرد: گاهی می گوییم به مردم بگوییم آب هست یا نیست؟ استرس ایجاد نشود؟ مردم ما هوشمند هستند و خوب می‌دانند که شرایط بارشی در فصلی مثل زمستان به چه شکل بوده و می‌دانند که آب نیست. بنابراین لازم است در چنین شرایطی به مردم با عدد و رقم میزان آب موجود کشور را اعلام کنیم.

معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: علاوه بر میزان دقیق منابع آب باید میزان مصرف آب در کل کشور، قیمت تمام شده آب و ارزش افزوده این میزان آب را اعلام کنیم بنابراین در شرایطی که کشور دچار کمبود آب است، یکی از کارهای مهم دولت و حاکمیت اعلام مستمر وضعیت آبی کشور است. همانطور که شاخص بورس یا آب و هوا هر روزه اعلام می‌شود، باید به طور مرتب شرایط آبی را به مردم اعلام کنیم.

مدنی افزود: بنا به تجربه سایر کشورها اگر مردم از شرایط آبی خود مطلع باشد در مدیریت منابع آب نیز همراهی خواهند کرد بنابراین انتقال اطلاعات به طرز سالم و مستند بسیار اهمیت دارد. مستند صحبت کردن و مطالبه‌گری مستند تنها با داشتن اطلاعات پایه ممکن است که متاسفانه هنوز در زمینه اطلاعات پایه مربوط به آب مشکلاتی داریم. برای مثال هنوز در مورد میزان آب تجدیدپذیر کشور بحث می‌کنیم و رقم دقیق آن را نمی‌دانیم که این موضوع یک فاجعه است.

وی گلایه کرد: در بحث کم‌بارشی‌های فصل جاری امسال، عددهای مختلفی توسط افراد متعدد ارائه شد. یکی ادعا کرد که کم‌بارشی پاییز در ۲۰ سال گذشته تجربه نشده است. فرد دیگری نیز مصاحبه کرد و گفت که در ۵۰ سال اخیر کم بارشی مشابه امسال نداشتیم. فرد دیگری هم عدد ۶۸ سال را مطرح کرد.

مدنی تاکید کرد: کشوری که هنوز در مورد میزان آورد بارشی و مقایسه آن با سال‌های گذشته بحث می‌کند و نمی‌تواند به یک عدد مشترک برسد قطعا در در بحث عدالت تخصیصی دچار اشکال خواهد بود ضمن اینکه نمی‌تواند حس عدل را در بخش‌های مختلف ایجاد کند و همه بخش‌های مصرف کننده آب احساس اجحاف می‌کنند.

نشست  همایش بزرگداشت روز ملی آب با محور «نجات آب، ضرورت ملی، رسالت جهانی» صبح امروز در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد.

در این همایش غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران، محمود امانی طهرانی مدیرکل تدوین کتب درسی آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، عبدالله فاضلی  دبیر اجرایی طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی، کاوه مدنی معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست، ناصر حیدری‌پوری معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، سعداله نصیری دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران، عباس کشاورز معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی و معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران سخنرانی کردند.

همچنین پیام اسحاق جهانگیری معاون اول محترم رئیس‌جمهور و بلانکا خیمِنز سینِروس رئیس بخش آب یونسکو و دبیر برنامه‌ی بین‌المللی آب‌شناسی (IHP) خوانده و از چهره های اثرگذار آب کشور تقدیر خواهد شد.