وقتی جشنواره‌زدگی به مفهوم واقعی تحقق می‌یابد ؛ به بهانه برگزاری پیاپی پنج جشنواره سینمایی در پائیز و زمستان

به گزارش خبرنگار مهر، با شروع دهه 70  سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی به سمت برگزاری جشنواره های مختلف سوق یافتند تا از این طریق بتوانند با مطرح کردن نام خود از پیامدهای مثبت مالی و اعتبار معنوی برگزاری این جشنواره ها بهره مند شوند. در سال های میانی دهه 70 کار به جایی رسید که تعداد جشنواره ها از آثار هنری بیشتر شد. این موضوع در مورد فیلم بسیار چشمگیرتر بود.

از سال 76 این روند با سیاست های وزارت ارشاد به خصوص معاونت سینمایی تا حدود زیادی فروکش کرد و جشنواره های فیلم با زمان بندی مشخص تر و کمیت قابل قبول تری برگزار شدند. این برنامه ریزی از سال 80 دوباره تغییر کرد و برگزاری جشنواره های فیلم با بی برنامگی و رشد فزاینده ای مواجه شد. ولی به نظر می رسد امسال جشنواره زدگی به مفهوم واقعی کلمه تحقق پیدا کرده است.

طی 25 آذر تا 22 بهمن امسال پنج جشنواره فیلم در کشور برگزار می شود. به عبارت دیگر در هشت هفته پنج جشنواره داریم که هر دو هفته یک جشنواره می شود. پرسش اصلی اینجاست که به راستی رشد کمی فیلم در کشور ما تا این اندازه بالا رفته و ساخته های مختلف فیملسازان ما تا این حد از کیفیت لازم برخوردار شده اند که ما به برگزاری این تعداد جشنواره نیاز داریم تا آثار برتر شناخته شوند و از این طریق مخاطبان در جریان آخرین ساخته های کارگردانان کشور قرار بگیرند. نگاهی به جشنواره هایی که در این مدت برگزار شده اند یا به زودی برپا خواهند شد می تواند تا حدودی این مسئله را روشن کند.

جشنواره فیلم شهر که امسال دومین دوره برگزاری خود را پشت سر گذاشت، از 25 تا 28 آذر برپا شد. ورود سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران به جمع ارگان های دولتی که در زمینه رشد و گسترش هنر در جامعه فعالیت می کنند را باید به فال نیک گرفت. به خصوص که این جشنواره سفارش تولید فیلم را به عنوان بخشی از سیاست های خود دنبال می کند و همین مسئله می تواند افزایش سطح کیفی جشنواره را در پی داشته باشد.

اما دلیل اینکه جشنواره در آذرماه و با فاصله ای حدود یک ماه و نیم از جشنواره فیلم فجر برگزار می شود، مشخص نیست. چون اصولا این جشنواره در پی ارائه فیلم هایی است که به آموزش مسایل و حقوق شهروندی می پردازند و با توجه به اینکه تابستان فرصت و فراغت بیشتری در اختیار خانواده ها به خصوص کودکان و نوجوانان قرار دارد و اینکه فرهنگسراها تقریبا در تمام محله های تهران تاسیس شده اند، این جشنواره می تواند در سه ماه دوم سال برگزار شود تا بازدهی بیشتری داشته باشد.

جشنواره دیگری که به زودی آغاز می شود، جشنواره زنان فیلمساز است که از سوم دی‌کار خود را آغاز می کند. این جشنواره تا هفتم دی‌ به برپایی خود ادامه می دهد و توسط بخش طرح های عمرانی و توسعه سازمان ملل متحد در ایران و شهرداری تهران برگزار می شود. جالب اینکه یکی از بخش های افزوده شده به جشنواره امسال بخش "نگاه نو" است که به نمایش آثار فیلمسازان زنی اختصاص دارد که به موضوع فرهنگ شهروندی و شهرنشینی می پردازند.

جالب اینکه رخشان بنی اعتماد نخستین اکران فیلم جدید خود "خون بازی" را در جشنواره فیلم شهر انجام داد؛ در صورتی که به نظر می رسد از نظر ارتباط مضمونی حضور این فیلم در جشنواره فیلمسازان زن منطقی تر است و در عین حال برای این جشنواره نیز اعتبار می آورد.

سه روز پس از اتمام جشنواره زنان فیلمساز، نخستین جشنواره سراسری فیلم کوتاه "مهر" از دهم تا هجدهم دی‌ در کاشان برگزار می‌شود. به گفته برگزار کنندگان این جشنواره در دو بخش متفاوت آثار شرکت کننده را ارائه می دهد. بخش ویژه با موضوع پیامبر اعظم (ص) و بخش عمومی با موضوع های شهروندی، نظافت، پاکیزگی شهری و آلودگی محیط برگزار می شود.

موضوع عمومی این جشنواره به خوبی نشان می دهد که برگزاری پشت سر هم و برنامه ریزی نشده رویدادهای مختلف هنری تا چه اندازه می تواند تکرار به وجود بیاورد. به این شکل که طی حدود دو هفته سه جشنواره برگزار می شود که مضمون بخش عمده ای از فیلم های شرکت کننده را یک موضوع واحد یعنی توجه به مسایل و موضوع های شهر و شهروندی تشکیل می دهد!

دومین جشنواره سراسری "نماز و نیایش به روایت دوربین" نیز طی روزهای ‌١٤ تا ‌١٧ دی برگزار می‌شود. این جشنواره توسط انجمن سینمای جوانان ایران و اداره کل ارشاد قم در این شهر و همزمان در 10 شهر دیگر کشور برپا می گردد. مسئولین این جشنواره در شرایطی برای برگزاری دومین دوره این رویداد اقدام می کنند که جشنواره فیلم کوتاه تهران اوایل آذر امسال به وسیله انجمن سینمای جوان برگزار شده و فیلم هایی با موضوع نماز و نیایش می توانست بخشی از جشنواره را به خود اختصاص دهد.

البته اگر به راستی مدیران انجمن سینمای جوانان فکر می کنند که موضوع "نماز و نیایش" نیاز به پرداخت جداگانه و جشنواره ای مجزا دارد تا آثار این بخش از نظر کمی و کیفی رشد بیشتری پیدا کند، به راحتی می توانند برگزاری آن را به زمان دیگری منتقل نمایند تا جشنواره بهتر دیده شود و فیلمسازان بیشتری شرایط شرکت در آن را پیدا کنند.

دومین جشنواره فیلم پلیس نیز با یک روز فاصله از جشنواره قبلی، طی هجدهم تا بیست و یکم دی سال جاری برگزار می شود. این جشنواره با سفارش تولید فیلم و برنامه ریزی به نسبت خوبی برپا خواهد شد. البته باز هم دلیل برپایی این رویداد سینمایی در این زمان مشخص نیست. چون تعدادی از فیلم هایی که در این جشنواره حضور پیدا می کنند با فاصله کوتاهی یعنی حدود سه هفته در جشنواره بین المللی فیلم فجر حضور پیدا خواهند کرد.

پس از جشنواره فیلم پلیس، جشنواره فیلم فجر از 12 تا 22 بهمن برگزار می شود. البته باید توجه داشت که جابجایی زمان این جشنواره به هیچ وجه منطقی نیست. چون باید زمان برگزاری آن در دهه فجر باشد و در عین حال این زمان طوری تنظیم شود که فرصت کافی در اختیار فیلمسازان و مدیران جشنواره ها و بازارهای سینمایی دیگر کشورهای جهان قرار بگیرد که خود را به جشنواره برسانند.

در مجموع باید گفت زمان بندی برگزاری جشنواره از آن جهت اهمیت بسیار زیادی دارد که هر رویداد فرهنگی اهمیت خاص خود را پیدا می کند و باید فرصت کافی در اختیار فیلمسازان برای تولید و ارایه آثارشان و مخاطبان برای تماشای فیلم های شرکت کننده در جشنواره قرار بدهد. مگر اینکه فرض کنیم که برخی جشنواره ها اهمیت ندارند و یا برگزارکنندگان این گروه از رویدادهای سینمایی در مورد میزان توجه فیلمسازان و استقبال مخاطبان بی توجه هستند و اصل برگزاری جشنواره است!

جشنواره های جهانی و داخلی برای اینکه بتوانند توجه فیلمسازان را به خود جلب کنند و از این طریق سطح کیفی برگزاری را بالا ببرند، به سه شکل کلی عمل می کنند؛ اعتبار معنوی حضور و دریافت جایزه جشنواره را به اندازه ای افزایش می دهند که هر سینماگری آرزوی شرکت در جشنواره مورد نظر را داشته باشد یا اینکه ارزش مادی جوایز خود را آنقدر چشمگیر تعیین می کنند که سینماگران برای به دست آوردن جوایز نقدی جشنواره به فعالیت بپردازند یا اینکه جشنواره ساخت تعدادی فیلم را به سینماگران برجسته سفارش می دهد.

در کشور ما برگزارکنندگان بیشتر جشنواره ها به هیچ کدام از این عوامل توجه نمی کنند و همین مسئله شرایطی را فراهم می آورد که جشنواره تبدیل به محلی برای حضور فیلمسازان کم تجربه و جویای نام شود و کیفیت کلی مراسم را تحت الشعاع قرار دهد. ادغام حساب شده جشنواره ها، تعیین زمان دقیق برگزاری، توجه به مولفه های رشد کیفی جشنواره و فعالیت در زمینه افزایش تولید مناسب فیلم راهکارهایی مناسب برای تغییر شیوه برگزاری جشنواره های سینمایی در کشور است.