خبرگزاری مهر - گروه استانها: قدم گذاشتن بر سنگ‌نگاره‌های ۴۰هزارساله خمین، هر بیننده ای را متحیر می کند و از پس آن، بیت تاریخی بنیان گذار انقلاب رخ می نمایاند تا مسافران را به چشیدن طعم شیرین عسل خمین دعوت کند.
شهرستان خمین با میزبانی آثار برجا مانده از قدمت چند هزار ساله، عمارت های تاریخی، بیت قدیمی امام خمینی(ره) و مناظر و جاذبه های طبیعی، مجموعه ای مناسب برای مسافران و گردشگران نوروزی فراهم آورده تا ضمن حضور در این منطقه و بازدید از دیدنی های اعجاب آوری همچون شهرهای زیرزمینی و سنگ نگاره های باستانی، از مناظر طبیعی بکر آن نیز بهره ببرند.
عمارت امیر مفخم بختیاری، عمارت حاج جلال لشکر، برج خاندان بیات مربوط به دوره قاجاریه، گورستان ارامنه قورچی باشی، پل قدیمی جلماجرد، بیشه علی، رودخانه خمین، روستای شهابیه، روستای ورچه و کوه بوجه از دیگر مناطق گردشگری شهرستان خمین به شمار می آید.
مسافران نوروزی می توانند در کنار سیر و سیاحت در شهرستان خمین از دست باف های سنتی همچون قالی بافی و گلیم گل برجسته، منبت، قلم زنی روی مس، طراحی، تذهیب، سفالگری و میناکاری این خطه سوغات ببرند. عسل خمین نیز یکی از خوراکی های خوشمزه و سوغات مناسبی برای مسافران نوروزی به شمار می رود.
بیت قدیمی امام خمینی(ره)، مهد پرورش بنیان گذار انقلاب
بیت پدری امام خمینی(ره) در محله قدیمی سر پل خمین قرار دارد و میراث تاریخی با ارزشی است که بیش از ۱۶۰ سال قدمت دارد. معماری این بنا به سبک شرقی-اسلامی است و مصالح اصلی به کار رفته در آن نیز خشت، گل و چوب است.
این بنا توسط پدربزرگ حضرت امام، مرحوم حاج سید احمد در سال ۱۲۵۵ قمری خریداری شده است و آن گونه که آیت‌الله پسندیده، برادر بزرگ حضرت امام در خاطراتش نقل کرده است، این خانه پناهگاه مردم در روزهای ناخوش حمله دشمنان به خمین بوده و در هنگام یورش یاغیان همه در این خانه اجتماع می‌کردند و مردان بر بالای برج‌ها از حریم قلعه دفاع می‌کردند.
مرحوم حاج سید مصطفی، پدر امام خمینی(ره)، در این خانه متولد شد و امام، دو برادر و سه خواهرشان نیز در این خانه چشم به جهان گشودند و در همین خانه نیز برخی دروس مقدماتی را فراگرفتند.
این خانه که به سرا قلعه معروف بود با حیاط ها، دالان ها و هشتی هایش روزی پذیرای قدوم کودکی بوده است که تاریخ دنیای معاصر را متحول کرد.
خانه پدری امام خمینی (ره) یکی از بناهای عظیم و مثال زدنی دوره قاجاریه در بافت تاریخی خمین به شمار می رود. این عمارت منحصر به فرد مجموعه ای چهار هسته ای است.
بر خلاف معماری های سنتی ایران در این عمارت چهار هسته ای هیچ کدام از حیاط ها نقش حیاط مرکزی را ندارند. این خانه شامل تقسیمات چون جلوخان، فضای ورودی اصلی و پیش طاق، هشتی، دالان، حیاط اندرونی، حیاط بیرونی و حیاط دارای شبستان، محل تولد امام خمینی (ره) و حیاط موروثی امام خمینی(ره) است.
اطاق ها و شبستان های این خانه نیز با معماری خاص خود در این عمارت بزرگ پراکنده هستند. یکی از بخش های مهم این خانه برج آن است. این برج در زمان حمله یاغی ها و اشرار برای دفاع از شهر استفاده می شده است و از ویژگی های بارز آن دسترسی و دید به تمام نقاط شهر است.
امام خمینی (ره) در سال ۱۲۸۱هجری شمسی در پنج دری مشرف به حیاط بزرگ این خانه که درهای آن رو به غرب باز می‌شوند متولد شده است. قسمت اصلی ساختمان بیت، دارای یک ورودی اصلی شامل هشتی راهروی ارتباطی یا زیرطاقی، اندرونی، بیرونی و محل نگهداری حیوانات و یک باغ کوچک بوده است.
بیت تاریخی امام خمینی (ره) هم اکنون به عنوان یک مجموعه تاریخی پذیرای مسافران و گردشگران و علاقمندان به بازدید از محل تولد بنیان گذار انقلاب اسلامی است.
قلعه و موزه سالار محتشم خمین، عمارت تاریخی مدرن
قلعه سالار محتشم از دیگر بناهای تاریخی خمین است که معماری منحصر به فرد و زیبایی دارد و در زمان ساخت و استفاده اولیه، در محله سرسبز و خرم و در میان باغ‌های خمین واقع بوده است اما بعدها به ویژه در طی بیست سال اخیر با توسعه محیط دستخوش تغییر و تحول شده است.
میرزا علی خان کمره ای ملقب به سالار محتشم از صاحب منصبان دوره قاجار و صاحب این بنا بوده است. قلعه سالار محتشم از ساخته‌های اوست که تاریخ ساخت آن به اواخر دوره قاجاریه می‌رسد. قلعه سالار از نظر سبک معماری تلفیقی از معماری کلاسیک اروپا و معماری سنتی ایران است.
این بنا در خردادماه سال ۸۵ تجهیز و مرمت شده و به عنوان اولین موزه شهرستان خمین افتتاح شد.
قلعه سالار محتشم از دو طبقه ساخته شده و از نوع ساختمان‌های ایوان دار است و یکی از عمارت های نادر ایران محسوب می‌شود که ۱۷۰ سال پیش دارای سیستم برق کشی بوده که تاکنون منبع تأمین نیروی برقی این سیستم مشخص نشده است.
قلعه سالار محتشم دارای عکاسخانه اختصاصی هم بوده و اکنون عکس‌های بسیاری از این قلعه به جا مانده که علاوه بر ارزش هنری از نظر شناخت تاریخ خمین نیز حائز اهمیت است.
عنصر قابل توجهی که در حیاط قلعه به چشم می‌خورد حوضی است که به صورت دو لنگه با طرحی اروپایی در راستای شرقی - غربی ساخته شده است طرح این حوض هندسی نامنظم است و ساختار این حوض یکی از خصایص منحصر به فرد این بنا محسوب می‌شود.
محوطه سازی حیاط این بنا تلفیقی از سبک ایرانی و اروپایی است و در قسمت جنوبی حوض، طرح باغچه‌ها به سبک باغ‌های ایرانی یعنی تشکیل شده از دو راهرو متقاطع صلیبی شکل است که چهار باغچه در گوشه‌های آن قرار دارد که اصطلاحاً چهار باغ نامیده می‌شود.
از دیگر موارد شاخصی که در این موزه وجود دارد پیکره‌هایی است که نمایانگر چند رسم قدیمی استان مرکزی همچون شب چله، کردعلی به کوه و کوسه ناقالدی می‌باشد.
سنگ نگاره‌های تیمره خمین، روایت ۴۰هزار ساله تاریخ
تیمره منطقه ای باستانی و صخره ای در شهرستان خمین است که ۲۱ هزار سنگ نگاره را همراه با اسرار شگفت انگیزی در دل خود جای داده است.
بزرگ ترین تابلوی سنگی کشور در منطقه تیمره به مساحت ۴۰ هزار متر مربع به تصویر کشیده شده که به کتیبه بزرگ معروف است. در این تابلوی سنگی بیش از ۱۵۰نقش یک جا جمع شده است که رازگشایی از این سنگ نگاره به تنهایی سال ها کار پژوهشی در سطح بین المللی نیاز دارد.
کهن ترین خط کشف شده در ایران نیز متعلق به سنگ نگاره های تیمره خمین است و همچنین یک سوم الگوی کتیبه های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه های کاخ نیاوران، متعلق به تیمره است.
چندی پیش طی بررسی های کارشناسان در منطقه تیمره خمین، سنگ نگاره هایی کشف شد که مشابهت زیادی به نقش زیگورات ها و معبدهای باستانی در جهان دارد. کشف این نشانه ها و قدمت بالای آنها در مقایسه با سنگ نگاره های مربوط به معابد نیایشی جهان در کشورهای دیگر، این تفکر را برمی انگیزد که ساختار معابد نیایشی جهان نیز ابتدا از این منطقه سرچشمه گرفته است.
اینکه در جهان باستان و زندگی ابتدایی چگونه مفاهیم و باورها در مناطق مختلف منتشر می شده خود سوالی است که هنوز بی جواب مانده است و همین سوال ها مسافران و گردشگران علاقمند را طی سال های اخیر به دیدار سنگ نگاره های پر رمز و راز تیمره خمین کشانده است.
تیمره جلوه بروز نخستین خطوط نوشتاری بشر است و تاکنون بیش از ۲۱ هزار سنگ نگاره با ۴۰ هزار سال قدمت در این منطقه کشف شده است.
گستردگی و فراوانی سنگ‌نگاره‌ها، تنوع تکنیک های حکاکی، قدمت آنها و… باعث شده تا یکی از گسترده‌ترین نقوش صخره‌ای ایران در این منطقه قرارگیرد. هنرهای صخره ای یا سنگ نگاره های خمین از کهن ترین ادوار گذشته به شمار می آیند که در هیچ جای دنیا بدیلی برایش متصور نیست و به تعبیری مادر تاریخ، هنر، زبان، خط، اسطوره ها و فرهنگ ها، این سنگ نگاره ها هستند.
مرتضی فرهادی در کتاب موزه هایی در باد، تعداد سنگ نگاره های موجود در تنگ غرقاب قیدو و همچنین سرشاخه های رودخانه خمین و گلپایگان را بالغ بر ۲۵ تا ۳۰هزار عدد برآورد کرده است که عمده نگاره های این منطقه مربوط به جانوران به ویژه بز کوهی و نحوه شکار آنان توسط انسان است و ابزار اصلی شکار انسان تیر و کمان و نیزه بوده است.
اشکال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نمادهای گوناگون، حیواناتی که نسل آنها منقرض شده و پیچ های متوالی، متناوب و متحد المرکز که شبیه آنها در ۲۳ کشور جهان وجود دارد، نشان می دهد که در اعصار باستان مردم زیادی در این سرزمین زندگی می کرده اند.
بقعه امامزاده ابوطالب خمین، بنای برجای مانده از دوره صفویه
بقعه باشکوه امامزاده ابوطالب که اخیرا در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، در مرکز شهر خمین واقع شده که مورد توجه اهالی این شهر است و به «شاهزاده ابوطالب» شهرت دارد.
ساختمان بقعه، بنایی قدیمی و به جای مانده از دوره صفویه بوده که شامل ایوان، گنبد، حرم، ضریح و صحن است و در مساحت شش هزار مترمربع احداث شده است.
بقعه امامزاده ابوطالب، حدود یک متر از سطح صحن بالاتر و دارای چهار ایوان باشکوه است که ایوان اصلی آن، در جنوب شرقی قرار دارد و سراسر با آیینه های کوچک و بزرگ تزیین شده است.
تمام دیوارهای داخل حرم و شبستان ها تا زیر گنبد، آیینه کاری شده و در وسط اتاق مرقد، ضریح نقره ای و آب طلا کاری شده ای نصب است که بر شکوه و عظمت بنا افزوده است.
بر فراز بقعه، گنبد مدور نیم کروی به چشم می خورد که بر روی نمای ساقه ای هشت ضلعی از خارج قرار گرفته و در ساقه آن هشت پنجره تعبیه شده و سطح داخل گنبد، گچبری و نقاشی و سطح خارجی آن، آراسته به کاشی هایی با طرح گل و بوته و اسماء جلاله است.
نسب شریف امامزاده ابوطالب، با نه واسطه به امام حسن مجتبی(ع) منتهی می شود و جد اول امامزاده ابوطالب، به ابوالحسن معروف بود و فرزندی به نام ابومحمدحسن داشت که پدر امامزاده سید ابوطالب بود و ریاست سادات نیشابور را به عهده داشت.
ظاهرا در پی ناآرامی های نیشابور، سید ابوطالب از این منطقه مهاجرت کرده و منطقه خمین را جهت سکونت برمی گزیند. تاریخ دقیقی از زمان وفات سیدابوطالب در دست نیست اما تخمین زده شده که در قرن پنجم هجری وفات یافته باشد.
دستکن ها و شهرهای زیرزمینی خمین، بازگوکننده رازهای زندگی تاریخی
بیشترین دستکن ها و شهرهای زیرزمینی شناسایی شده در سطح کشور در شهرستان خمین به ثبت رسیده است که این نشان از تحولات سیاسی و اجتماعی این شهرستان در سده ششم و هفتم هجری دارد.
تاکنون ۱۲دستکن در خمین شناسایی شده و دستکن های روستاهای تهیق، کندها، دانیان، آشناخور و طیب آباد مورد بررسی قرار گرفته که شامل بخش های راهرو و اتاق های متعدد است.
در حقیقت دستکن ها با هدف ایجاد سرپناه و محافظت جان ساکنان شهر در ناملایمات محیطی و خطر حمله دشمنان ساخته شده است. این دستکن ها بدون استفاده از هیچگونه مصالح ساخت انسان و تنها با استفاده از ابزارهای کندمان ایجاد شده و به صورت مسیرهای تنگ و تاریک با شعبات متعدد است.
وجود چنین راه های زیرزمینی مستحکم نشان از علم بالای مردم آن زمان از دانش خاک شناسی و زمین شناسی دارد که امروز اطلاعات کمی از سازندگان و راهبران این نوع معماری در دست است.
داده های به دست آمده از دستکن های خمین از جمله سفالینه ها، ظروف فلزی و سکه ها، متعلق به سده های ششم و هفتم هجری قمری است و نشان می دهد این دستکن ها در دوره سلجوقی و دوره گذار خوارزمشاهی به ایلخانی مورد استفاده قرار گرفته است.
هواکش های تعبیه شده در این دستکن ها که به سطح زمین راه داشته، هوای مناسب برای تهویه و تنفس در این شهرهای زیرزمینی را فراهم می کرده است.
اتاق های تعبیه شده در دل خاک، اندازه های متفاوتی داشته و هر کدام از این اتاقک ها اشیای خاص خودشان را دارند و برخی اتاق ها که به عنوان فضای مسکونی مورد استفاده قرار می گرفته به واسطه اشیای کشف شده متعلق به متمولین بوده است.
در این مجموعه تاریخی اشیای کشف شده نظیر سفال نوشته های قرآنی که بر روی ظروف و یا سفالینه ها با نماهایی از جمله خورشید، قیافه های مغولی و شاهزاده سوار بر اسب دیده می شود.
مستندات به دست آمده حاکی از آن است که زیست در این دستکن ها قدمت ۱۵۰ساله دارد و جمعیت ساکن به طور دسته جمعی از این شهر زیر زمینی مهاجرت کرده اند.
دستکن های تاریخی تهیق خمین در سال ۱۳۸۴در پی گزارش های مردمی کشف و شناسایی شده و با تشکیل پرونده مطالعات پایه در سال ۱۳۸۵در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
این میراث کهن در روستای تهیق در محوطه ای با ساختار و بافت خاک بسیار محکم تعبیه شده و از اصول معماری و ظرافت های خاصی در ایجاد فضاهای دسترسی و سکونتی آن استفاده شده است که هر بیننده ای را در مورد علم انسان دوران تاریخی متحیر می کند.
تفرج گاه بوجه، قله ای در میان شهر خمین
کی دیگر ار تفرجگاه های شهر خمین کوه بوجه است. بوجه به معنای «برنده سیاهی‌ها» یعنی تیغ آفتاب، در ظاهر کوهی کوچک و تک افتاده و شبیه به یک زنگوله بزرگ در وسط دشت خمین است.
این کوه کوچک همواره با شادی و غم مردم خمین شریک بوده‌است. حمله اشرار معروف به رجبعلی و پناه بردن مردم به بوجه و دفاع در فراز کوه از نمونه‌های آن است.
کوه‌بوجه یا بوجه‌سلطان در جنوب شهر خمین قرار دارد و شهرتش به سبب آن بوده که مکانی برای بروز برخی رفتارهای فرهنگی مردم این منطقه است. بوجه تفرج گاهی زیبا برای گذراندن اوقات فراغت و محل گردآمدن اهالی خمین و روستاهای نزدیک در ایام مختلف به خصوص سیزدهم نوروز است.
این کوه با تمام کوچکی و دورافتادگیش از دایره کوه های اطراف، دارای پوشش گیاهی کوهستانی و متفاوت با دشت اطرافش است که در آن پوشش گیاهی نوعی لاله کوچک قهوه‌ای مایل به سیاه، لاله سرخ و زرد، زنبق کوهی، انواع گل حسرت و نوروزک، گونه‌هایی ازکلاغک، هوم، گل ماهور، میخک، گونه‌های نعناییان و خواجه‌باشی وجود دارد.
نظر شما