ابزارهای گسترش ناتو؛ طرح مشارکت برای صلح

به گزارش خبرگزاری مهر، ایده مشارکت برای صلح توسط وزیر دفاع آمریکا " لیس آسپین" در اجلاس وزرای دفاع ناتو در اکتبر 1993 مطرح شد. سرانجام در اجلاس سران ناتو در بروکسل ژانویه 1994 طرح مشارکت برای صلح به تصویب رسید.

سند فوق مهمترین مکانیزم فرآیند گسترش ناتو بود. در این سند آمده است که ایجاد مشارکت بیان کننده این اعتقاد مشترک است که ثبات و امنیت در منطقه اروپا - آتلانتیک تنها از طریق همکاری و اقدام دسته جمعی قابل حصول است. حمایت و توسعه  آزادیهای اساسی و حقوق بشر، حفظ آزادی وعدالت و صلح از طریق دموکراسی از جمله ارزشهای اساسی در مشارکت می باشد.

اعضا همچنین به تعهد خود نسبت به خلع سلاح و کنترل تسلیحات پایبند خواهند بود. دربخش دیگری ازاین سند آمده است که ناتوبرنامه ای برای تمرینات و عملیات مشترک ارائه خواهد نمود که مطابق با اهداف مشارکت باشد. دولتهایی که در برنامه ریزی و تمرینات نظامی شرکت می کنند، می توانند به اطلاعات فنی متناسب با اجرای عملیات مشترک دسترسی داشته باشند.

برنامه" مشارکت برای صلح" یک پیمان چند جانبه نیست، بلکه یک رشته قراردادهای دوجانبه است که بین ناتو و یکایک کشورهای علاقه مند به عضویت منعقد می شود در پاره ای از زمینه ها شرکا با یکدیگر، مانند تمرینهای نظامی مشترک هماهنگ عمل می کنند

با این وصف طرح مشارکت برای صلح، راه را برای عضویت کشورهای اروپای شرقی در نانو بازنمود. این کشورها با عضویت در نانو دست کم دو هدف عمده داشتند. از یک سو با دستیابی به فن آوری و امکانات جدید موجب تقویت و نوسازی تجهیزات نظامی خود می شدند و ازسوی دیگر وابستگی آنها به روسیه کاهش پیدا می کرد و درنتیجه ازاستقلال عمل بیشتری در قبال همسایه قدرتمند خود برخوردار می شوند، به همین دلیل تقریبا تمامی کشورهای اروپایی شرقی و جمهوریهای شوروی سابق تمایل خود را برای پیوستن به طرح مشارکت برای صلح اعلام نمودند.

کشورهایی که عضویت در طرح مشارکت برای صلح را می پذیرند به چند دسته تقسیم می شوند:

- کشورهایی هدف آنها پیوستن سریع به ناتو می باشد مانند کشورهای اروپای مرکزی
- کشورهایی  که هدف عمده آنها بازدارندگی در مقابل روسیه است
- کشورهایی که تمایل دارند در ضمن ارتباط  با سازمان، فاصله خود را با بلوکهای نظامی نیز حفظ کنند مثل کشورهای بیطرف
- کشورهایی که تمایل دارند ازمنافع ناتو استفاده کرده و از آن کمک بگیرند، مانند جمهوری های آسیایی مرکزی.

 ناتو با توسل به چنین ابزارهایی توانسته کشورهای متفاوت را با اهداف مختلف جذب کند. در واقع طرح مشارکت برای صلح، زمینه را برای عضویت تدریجی کشورها ایجاد می کند.