مبارزه با قاچاق سوخت از حرف تا عمل

به گزارش خبرنگار مهر، رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در همایش کارآمدی سازمان تعریزات حکومتی در روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز در جمع خبرنگاران گفت: حداقل دستاورد مبارزه با قاچاق سوخت در 9 ماهه اول سال 85 تا کنون دست کم یک میلیارد دلار بوده است و این سودی نقد و قطعی است که برای بیت المال حاصل شده است و با مبالغی که برای پرونده های قاچاق اعلام می شود تفاوت دارد چرا که مبالغ پرونده های قاچاقچیان معلوم نیست در نهایت چه عددی توسط اجرای احکام دادگاهها نقد شود و به حساب خزانه واریز شود در حالیکه این مبلغ به طور قطعی در خزانه بیت المال حفظ شده و از اتلاف آن به نفع قاچاقچیان جلوگیری شده است.

محمد رضا نقدی، افزود: اگر ما در محاسبه این رقم مواد سوختی مصرف شده را با مصرفی که شرکت پخش فرآورده های نفتی برآورد کرده بوده و انتظار چنین مصرفی را داشت مقایسه کنیم سود حاصله مبلغ بیشتر از دو میلیارد و یکصد میلیون دلار برای بیت المال مانده است ولی ما دست پایین را گرفتیم و مصرف 9 ماهه 85 را فقط با افزایش نسبی 84 نسبت به سال 83 مقایسه کردیم که نتیجه آن 342/1 میلیارد دلار باقیمانده برای بیت المال است که اگر 342 میلیون لدار آن را هم بخاطر سایر عوامل موثر در کاهش مصرف و یا متغیر های محاسبه نشده یا کاهش متوسط قیمت در دو سه ماه اخیر نادیده بگیرم حداقل یک میلیارد دلار در کیسه بیت المال مانده است. این نشان می دهد که مبارزه با فساد اقتصادی سودآورترین تجارت است چرا که کل دستگاه های شرکت کننده در این برنامه حتی معادل 500 هزا ردلار خرج نکردند ولی حداقل یک ملییارد دلار برای بیت المال کسب کردند.

وی گفت: کل مصرف 4 نوع سوخت یارانه ای یعنی بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره در 9 ماهه اول سال 85 برابر 9/53 میلیارد لیتر بوده است و این رقم 2/4 میلیارد لیرت کمتر از برآورد پیش بینی شده شرکت پخش و 95/2 میلیارد لیتر کمتر از افزایش نسبی 84 به 83 بوده است یعنی کاهش نسبی مصرف 9 ماهه سال 85 نسبت به 84 حدود 3 میلیارد بوده است.

رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ادامه داد این در حالی است که امسال سرمای هوا خیلی زودتر شروع شده و هوا سردتر بوده است و تمام متغیرهای عمده مانند تعداد واحدهای مسکونی، صنایع، مرغداری ها، مراکز تولید مشتقات نفتی، کشت گلخانه ای، و ... با روندی شتابان تر از سال گذشته افزایش، داشته است. همچنین ترانزیت و حمل و نقل داخلی کالا، صادرات کالا به خارج کشور تعداد شناورهای صیادی و تجاری محلی روند افزایش عمده ای نسبت به گذشته داشته است علاوه بر این تعداد زیادی خودروی سنگین به ناوگان حمل و نقل کشور اضافه شده همه این ارقام نشان می دهد که مصرف سوخت درس ال 85 باید روند فزاینده تری از افزایش 84 نسبت به 83 داشته باشد حال آنکه افت شدید منحنی های اصلی مصرف را مشاهده می کنیم.

به گفته وی، از آغاز سال 85 تا کنون تعداد 650000 خودروی بنزینی به حمل و نقل کشور اضافه شده است و تنها قریب 9000 خودرو فرسوده از رده خارج گردیده همچنین تعداد 656 هزار موتور سیکلت نیز به حمل و نقل کشور اضافه شده است. متوسط مصرف خودروهای بنزینی در کشور 3600 لیتر در سال و موتور سیکلت 400 لیتر در سال است.

نقدی بیان کرد: اگر هیچ افزایش دیگری مثل افزایش سفرها، افزایش ترافیک شهری و ... در کشور نباشد و فقط تعداد خودروها و موتورسیکلتها اضافه شده محاسبه شود می بایست در سال 85 به میزان 4/2 میلیارد لیتر بنزین به مصرف سال 84 اضافه می شد در حالیکه مصرف خیلی کمتر از این است.

وی با بیان اینکه بنابراین ارزیابی سردار نقدی قاچاقچیان قاچاق سوخت را طی دو مرحله به انجام می رسانید افزود: مرحله اول خارج ساختن سوخت از شبکه توزیع است که با چهار شیوه انجام می شود.

رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بیان کرد: خرید و فروش سهمیه و حواله انحراف کامیونهای حامل سوخت از مسیر با تبانی صاحبان سهمیه و یا بدون اطلاع آنان که تنها در یک مورد که در سال 84 اتفاق افتاده بود و پرونده آن مفتوح است 98 تانکر یعنی حدود سه میلیون لیتر سوخت به جای رفتن به مقصد خود که یک نیروگاه بود از جای دیگر سر در آورده بودند تخصیص سهمیه به کارخانجات و مراکز تولیدی صوری که اصلا وجود خارجی نداشتند و فقط اسمی روی کاغذ بودند و توزیع خارج از شکبه پمپ بنزین ها مراکز توزیع سوخت خوشبتخانه در مهار 3 روش اول موفقیت چشمگیری کسب شده که امید است طرح های در دست اجرا تکمیل خواهد شد لکن در اصلاح تخلفات از نوع چهارم میزان موفقیت از نظر سردار نقدی قابل قبول نبوده است و اقدامات جدی تری باید صورت گیرد.

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزود: مرحله دوم فعالیت قاچاقچان این است که سوخت خارج شده از شبکه را به خارج از کشور قاچاق می کنند بخشی از سوخت خارج شده از شبکه برای فعالیت های غیر قانونی مانند چاهها و صنایع غیر قانونی در بازار سیاه داخلی فروش محدود و بخش عمده آن به خارج کشور قاچاق می شود که در این مرحله هم قاچاقچیان 5 شیوه را بکار می گیرند.

وی گفت: عمده ترین روش قاچاق کلان مواد نفتی تحت پوشش صادرات حلال و مشتقات نفتی با تلقب گمرکی از مسیر رسمی انجام می شد.

همچنین باک اضافی و جاسازی در خودرهای سنگین از ارقام سنگین قاچاق سوخت بود. سالانه تعداد 270 هزار خودروی سنگین داخلی و 140 هزار خودروی سنگین خارجی از مرزهای کشور خارج می شود و اگر فقط نیمی از آنها به طور متوسط 500 لیتر سوخت غیر مجاز ببرند یکصد میلیون لیتر خواهد شد.

نقدی عنوان کرد حمل سوخت توسط لنج ها و سپس انتقال به کشتی های بزرگتر و یا حمل سوخت به بهانه انتقال به جزایر و سکوهای نفتی، تحت پوش ترانزیت به صورت واردات حجم کمی سوخت و صادر کردن مقدار بیشترو عبور مخفیانه از مرز ازطریق معابر مخفی مرزی نیز از دیگر روش های قاچاق کالا و ارز محسوب می شوند.

وی ادامه داد دستگاه های مبارزه کننده با قاچاق در مهار شیوه اول موفقیت زیادی داشته اند و در کنترل شیوه دوم و سوم و چهارم تا حدی موفق و پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته اند هر چند در حد مطلوب نیست و در برخود با روش پنجم ما ناموفق بوده ایم و پیشرفت ما در این زمینه همکاری جدی فرمانداری های مرزی و مراکز شرکت پخش فرآورد های نفتی در استانها مرزی را می طلبد.

وی در تشریح شیوه اول گفت: بی تعهدی بعضی از مسئولان در گذشته وکوتاهی های فراوان در این زمینه موجب شده بود شرکتهای فراوانی با طمع قاچاق سوخت درست شوند.

رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز عنوان کرد: از وقتیکه دستور العمل مبارزه با قاچاق سوخت در ستاد به تصویب رسید و این شرکتها بر اساس آن دستور العمل ملزم به اثبات قابلیت فنی خود برای تولید مشتقات نفتی شدند از 914 شرکت مدعی تولید فرآورده های نفتی صرفا 263 شرکت حاضر شدند شناسنامه صنعیت خود را به موسسه استاندارد ارایه کنند که ارزیابی فنی یکصد واحد قابل قبول تر نشان داد که کمتر از شش درصد این واحد ها یعنی فقط 24 واحد قابلیت واقعی دارند و بقیه ادعایی بیشتر نسبت و شرکت های صوری هستند.

وی اضافه کرد: همین موضوع موجب شده بود که دپوهای عظیم غیر قانونی سوخت در اطرف تهران، مشهد، سمنان و شهرهای بزرگ دیگر وجود آیند که به خاطر این مراکز غیر قانونی و فعالیت علنی آنها بعضا شاهدان و عابران فکر می کردند اینها مراکز رسمی توزیع سوخت است و نمون های اینگونه مراکز را در کشف دریاچه های بزرگ سوخت چند میلیون لیتری و کشتی های بزرگ چندین میلیون لیتری از صدا و سمیا مردم عزیزمان شاهد بودند و مراکزی که در ابعاد یک شهرک احداث شده بود و کلا کارشان قاچاق سوخت بود.

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ادامه داد با توجه به اینکه قاچاق سوخت در گذشته ابعاد بسیار گسترده ای یافته بود و مبارزه با آنهم هیچ تبعات منفی بر بازار و اثر تورمی بر سبد خانوار نداشت و مستلزم تمهیدات عمده ای هم نبود از ابتدای سال 85 در اولویت برنامه های ستاد قرار گرفت و نهایتا پس از 2 ماه کارشناسی منجر به تصویب دستورالعمل مفصلی در این خصوص شد.

وی اظهار داشت: اقدامات اولیه و اجرایی ناقص همان دستور العمل این نتایج را به دنبال داشته است و طبیعتا موجب ناراحتی و خشم کسانی که از این خوان غارت منتفع بوده اند شده است که جو سازی های آنان را در ماهها اخیر شاهد بوده یم یکی از جوسازی ها این است که مبارزه با قاچاق سوخت روند صادرات را مختلف کرده است در حالیکه آمار اعلامی گمرک جمهوری اسلامی ایران خلاف این را ثابت می کند بر اساس این آمار حجم صادرات فرآورده های نفتی در کل دوازده ماه سال 84 فقط 92/1 میلیارد دلار بوده است در حالیکه فقط در هفت ماهه اول سال 85 این رقم از 3/3 میلیارد دلار فراتر رفته است.

نقدی افزود: وقتی این ارقام اعلام شد بعضی از منتقدان علت افزایش این رقم را بالا رفتن قیمت نفت عنوان کردند و منکر روند صعودی صادرات شدند لکن وقتی بررسی کردیم دیدیم صادرات از لحاظ حجمی و وزنی نیز افزایش چشمگیری داشته است و از 4/5 میلیون تن در سال 84 به 08/7 میلیون تن در هفت ماهه اول سال 85 ارتقاء یافته است که خلاف ادعاها را ثابت می کند می توان بر عکس جو سازی مدعی شد که مبارزه با قاچاق تاثیر مثبت بر صادارت داشته است چرا که بعضی از کالاها که قبلا از مسیر مخفی خارجی می شده با کنترل بیشتر مجبور به اظهار دقیق شده باشند.

به گفته وی: البته بعضی از منتقدان منصف ایرادهای منطقی به دستورالعمل خرداد 85 مصوب ستاد داشتند و از ابتدا هم در ستاد پیش بینی می شد که دستور العمل بعد از سه ماه نیاز به بازنگری دارد چرا که در آن شرایط آشفته و برای جمع کردن آن بساط گسترده بی انتهای قاچاق می باید برخوردر ضربتی می شد تا مسئله مهار شود و به حداقل کنترل تنزل یابد سپس در شرایط متعادل بر دستور العمل کامل تری تدوین شود که قرار بود این تجدید نظر را در مهر ماه انجام دهیم ولی عملا پیچیدگی کار از یک سو و فشارهای تبیلغاتی از سوی دیگر کار را قدری به تاخیر انداخت در عوض، کارشناسی خیلی عمیقتری انجام شد.

وی افزود: دستور العمل جدید و اصلاح شده مبارزه با قاچاق سوخت پس از سه ماه کارشناسی و بررسی فشرده طی 3 جلسه کامل ستاد و بیش از 10 ساعت بحث در جلسه اصلی ستاد با حضور اعضای اصلی به تصویب رسید که بزودی ابلاغ خواهد شد و از اول بهمن ماه به اجرا در می آید در این دستور العمل تعداد گمرکات تخصیص صادرات مشتقات نفتی افزایش یافته است و برای تولید کنندگان و صادر کنندگان خوشنام تسهیلات ویژه ای پیش بینی شده که بتوانند با سرعت تشریفات گرمکی را پشت سر بگذارند البته با متخلفان هم برخوردهای قاطع تری خواهد شد.

رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بیان کرد: ما در این مدت نظرات انتقادات و پیشنهادهای مکتوب زیادی را از شرکت ها و موسسات مختلف دریافت کردیم که منشاء استفاده قرار گرفت همچنین خوشبختانه دستگاه ها و سازمانها عضو ستاد در بحث های تدوین دستورالعمل بسیار فعال و با نشاط عمل کردند و با همه قوا از منافع بخش های مختلف دفاع کردند به طوریکه مطمئن هستیم اگر شرکت ها و موسساتی که مشمول این دستور اعلم می شوند خودشان هم در جلسات بعدی بودند بقدری که در وزارت بازرگانی و وزارت راه از حقوق آنها دفاع کردند نمی توانستند دفاع کنند امیدواریم با همکاری همه عزیزان راه قاچاق هر چه بیشتر بسته شود و مسیر تجارت قانونی هموارتر شود.

به گفته نقدی در ماههای گذشته هم در خصوص ایرادات و انتقادات منطقی که به دستورالعمل فعلی وارد شد بی تفاوت نبودیم و خیلی اشکالات را از طریق پیش بینی ساز و کارهای منعطف از جمله تفویض اختیار به یک گروه سه نفره حل کردیم که اینک در دستورالعمل جدید این سازو کارهای موقتی جای خود را به روشهای پایدار و نهادینه داده است.

وی گفت: در مرحله جدید برخورد جدی تری با متخلفان مراکز توزیع پیش بینی کرده ایم همچنین اقدامات اساسی تری در مرزها و دریاها باید صورت گیرد که مستلزم همکاری جدی  تر استانداری های مرزی، ناجا و مراکز پخش فرآورده ها در استانهای مرزی است تا ناکامی هایی که در این عرصه داشته ایم جبران شود و پیش بین ما این است که اگر بتوانیم این حلقه را تکمیل کنیم انشاء الله حداقل 30 درصد به دستاوردهایی که اعلام کرده ایم افزوده خواهد شد.

وی بیان کرد: آنهایی که گوشه و کنار مترصد فرصتی هستند که بساط گذشته را دوباره پهن کنند و مرتب تحقیق می کنند ببینند چه وقت این مبارزه سست می شود و می خواهند بدانند چه وقت مبارزه با قاچاق سوخت افت می کند بدانند که مبارزه با قاچاق سوخت هر روز عمیق تر خواهد شد و انشاء الله همانطور که در دستورالعمل جدید پیش بینی شده روشهای مبارزه مرتبا در مقابل شیوه ها و ترفند های قاچاق منعطف و بروز خواهد شد و در نهایت هم در موعد پیش بینی شده باز دستور العمل را بازنگری می کنیم تا از تاکتیک ها و روش های جدید باز نمانیم و بدانند اگر با تخلفات جدیدی برخورد کنیم به همان پرونده بسنده نمی شود و همه سوابق قبلی نیز در دستور بررسی قرار می گیرد صلاح آنها و صلاح همه این است که به تجارت و کسب و کار قانونی روی آوریم و از مسیر قاچاق که پایمال کردن حقوق عموم مردم ایران و مصادره ثروت عمومی برای منافع شخصی و از مصادیق بارز حرام خواری و مال مردم خواری است احتراز کنند.

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در پاسخ به این سئوال که میزان کشفیات سوخت قاچاق در این 9 ماه چقدر بوده است اظهار داشت برابر گزارش نیروی انتظامی کشفیات در این مدت حدود شصت میلیون لیتر بوده است که سه برابر مدت مشابه سال قبل است و تا بحال حدود 260 میلیارد ریال جریمه صادر شده است که 150 میلیارد ریال جریمه های آن هم وصول شده است و یکصد میلیارد ریال سوخت مکشوفه به بیت المال برگشته است.

وی ادامه داد در ارزیابی پدیده قاچاق همیشه توجه عمومی روی کشفیات است اما باید بدانیم کشفیات شاخص اصلی در پیشبرد مبارزه با قاچاق نیستند چرا که کشفیات همه بخشی از قاچاقهایی است که صورت گرفته است ما باید راهی را برویم که قاچاق کاهش یابد و طبیعتا کشفیات هم کاهش یابد و این راهی است که در مبارزه با قاچاق سوخت ممنوعیت سوء استفاده تجاری از عنوان کالای مسافری تحت عنوان کالاهای تجمیعی، دستور العمل کنترل نرم افزاری، برای فعال شدن گوشی های تلفن همراه رفته ایم. هدف ستاد این است که قاچاق صورت نگیرد نه اینکه قاچاق زیاد باشد و کشفیات هم زیاد باشد.