صلح یکی از مصادیق بارز عدالت است

حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه جانشین مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار مهر برقراری پیوند رابطه عدالت و صلح را زمانی ممکن دانست که چند پیش فرض مورد قبول واقع شوند.

وی با اشاره به اینکه فرض اول تصدیق این امر است که عدالت یک مفهوم برون دینی و یک مفهوم عقلی و ذاتی است، گفت: حَسن و نیکو بودن عدالت امری فطری و ذاتی است، چنین نیست که در اثر جعل جاعلی و اقتدار مقتدری عدالت حَسن شده باشد و ممکن است زمانی عده ای دیگر جمع شده و اعتبار عدالت را تغییر داده و آن را تقبیح کنند.

حجت الاسلام خسروپناه گفت: اگر نیکو بودن عدالت را هم ذاتی و هم عقلی بدانیم، این به آن معنا است که ذاتاً افعال عادلانه نیکو و حسن است و عقل بشر نیز می تواند نیکو بودن بشر را درک کند، در آن هنگام می توان میان عدالت و صلح پیوندی برقرار کرد. بنابراین اگر افرادی عدالت را مقوله ای غیر عقلی، عرفی یا اعتباری فرض کنند، پیوند عدالت و صلح جهانی قدری دشوار خواهد شد.

پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قرار دادن مقوله صلح به عنوان یکی از مصادیق عدالت را پیش فرض دوم دانست و عنوان کرد: همانطور که عقل درک می کند که عدالت حسن است، پاره ای از مصادیق عدالت را نیز درک می کند و صلح یکی از مصادیق عدالت است. بدین معنا که عقل حکم می کند که رفتار همراه با صلح، مدارا و احسان رفتارهای عادلانه است.

استاد فلسفه و کلام حوزه و دانشگاه گفت: در مقابل صلح به طور طبیعی جنگ مطرح می شود، جنگ فی حد نفسه مفهوم ارزشی و عادلانه ای نیست . مگر این که در مقام دفاع باشد. زمانی جنگ مصادق عدالت می شود که مفهوم دفاع به خود بگیرد. اما جنگ ابتدا به ساکن مصداق به عدالت نیست. در اسلام نیز مفاهیمی چون جهاد از سنخ دفاع است و قصد دفاع از هویت انسانی دارد. اگر دولتی بنای جنگ با دولت اسلامی نداشته باشد و خواستار رویکری صلح آمیز باشد دولت اسلامی نیز صلح را ارجح می داند .

وی پیش فرض سومی که می تواند در برقراری پیوند عدالت و صلح جهانی مؤثر باشد را چنین تبیین کرد: پیش فرض سوم این است که همه ادیان، ارزشمندی عدالت را می پذیرند. همه ادیان آسمانی و حتی ادیانی که ادعای زمینی بودن دارند، همه از نیکو بودن عدالت سخن می گویند. اگرچه در پیش فرض اول عدالت را مفهومی ذاتی و عقلی توصیف کردیم، اما همین گزاره عدالت حسن است را می توان به عنوان اعتقاد و باور مشترک به ادیان بپذیریم.

حجت الاسلام خسروپناه تصریح کرد: اگر این سه پیش فرض مورد تأمل قرار گیرند پیوند مناسبی میان عدالت و صلح به وجود آمده و می توان در مقابل قائلان به تفکیک این دو مقوله نقد خوبی ارائه کرد.