خبرگزاری مهر، گروه استانها - سید امیرحسین عظیمی: «گوادر» و «چابهار» دو بندر کوچک ماهیگیری سال‌های دور با فاصله ۱۷۰ کیلومتر از هم و با مشترکات قومی که این روزها می‌روند تا با حضور ابر قدرت‌های اقتصادی به دو رقیب عمده اقتصادی تبدیل شوند.
تقویت حضور ابرقدرت‌های اقتصادی چین و هند در حوزه اقیانوس هند و دریای عمان و همچنین دسترسی این دو قدرت به منابع انرژی و بازارهای دست‌نخورده افغانستان و آسیای میانه آن‌ها را برآن داشت تا نگاه راهبردی را به دو بندر چابهار ایران و گوادر پاکستان داشته باشند.
اما آسیای میانه چقدر اهمیت دارد و چرا دو ابرقدرت اقتصادی می‌کوشند تا کریدوری به آن از طریق چابهار و گوادر باز کنند؛ اهمیت آسیای مرکزی از نظر دار بودن منابع انرژی است که به مثابه قلب و روح ژئوپلیتیک جهان است. این منطقه در کمترین تخمین ۱۷.۲ و در بیشترین ۴۹.۷ میلیارد بشکه ذخایر شناخته شده یا ۵ درصد از کل ذخایر جهانی نفت و ۶.۶۵ تریلیارد متر مکعب یا ۳.۸ درصد کل ذخایر جهانی گاز را داراست؛ علاوه‌بر منابع انرژی، وجود منابع دست‌نخورده طبیعی همچون معادن غنی به‌ویژه در افغانستان هم چین و هم هند را وا داشته تا برای آینده خود به منابع دست‌نخورده آسیای میانه راه پیدا کنند.
چین می‌کوشد با اتصال «گوادر» پاکستان به‌عنوان یک آنتن فرعی به جاده معروف ابریشم مقدمات دسترسی آسان و سریع به آسیای میانه را برای تامین منابع طبیعی و انرژی آینده خود فراهم کندچین می‌کوشد با اتصال «گوادر» پاکستان به‌عنوان یک آنتن فرعی به جاده معروف ابریشم مقدمات دسترسی آسان و سریع به آسیای میانه را برای تامین منابع طبیعی و انرژی آینده خود فراهم کند.
دولت هند هم به‌عنوان رقیب چین می‌کوشد هم‌زمان با چین دسترسی به آسیای میانه را از راه چابهار تسهیل کند؛ هند به‌دلیل اختلاف‌نظرها و مشکلات متعددی که با پاکستان دارد نمی‌خواهد و نمی‌تواند از پاکستان و بنادر آن استفاده کند.
اما هرچند توسعه چابهار به‌وسیله هند صرفا اقتصادی است اما چین علاوه بر مقاصد اقتصادی، اهداف نظامی هم دارد و می‌کوشد ناوگان خود را از طریق گوادر در اقیانوس هند تقویت کند.
اختلافات فاحش در حجم سرمایه‌گذاری و میزان توسعه در بندر چابهار و بندر «گوادر»
باوجود آنکه چابهار و گوادر اهمیتی استراتژیک در اقتصاد آینده منطقه و جهان دارند اما در روند توسعه اختلافات فاحشی را تجربه می‌کنند؛ چین گوادر پاکستان را با روند رو به افزایشی تجهیز و توسعه می کند اما هند هنوز سرمایه‌گذاری اولیه خود در چابهار را نیز اجرایی نکرده است.
چین در یک برنامه منسجم ۱۵ ساله متعهد شده ۶۲ میلیارد دلار در گوادر سرمایه‌گذاری کند و تاکنون نیز ۱۴ میلیارد دلار از حجم سرمایه‌گذاری تعهدی خود را وارد میدان کرده است؛ این درحالی است که هند حداکثر متعهد شده حدود ۱ میلیارد دلار به تفسیر ۸۵ میلیون دلار برای تجهیز اسکله‌های بندر شهید بهشتی، ۱۵۰ میلیون برای توسعه پسکرانههای بندر و ۹۰۰ میلیون دلار هم برای توسعه راه‌آهن چابهار سرمایه‌گذاری کند که هنوز هیچ‌کدام را عملی و وارد میدان کرده است.
بندر گوادر در برنامه منسجم چین قرار است تا سال ۲۰۵۰ توانایی پهلوگیری ۸۸ کشتی مادر به‌صورت هم‌زمان را داشته باشد و به ظرفیت تخلیه و بارگیری ۴۰۰ میلیون تن در سال برسدعلاوه‌بر حجم سرمایه‌گذاری در میزان و مقدار توسعه دو بندر نیز اختلافات فاحشی وجود دارد، بندر گوادر در برنامه منسجم چین قرار است تا سال ۲۰۵۰ توانایی پهلوگیری ۸۸ کشتی مادر به‌صورت هم‌زمان را داشته باشد و به ظرفیت تخلیه و بارگیری ۴۰۰ میلیون تن در سال برسد؛ این درحالی است که بندر چابهار قرار است در فاز نهایی و با آماده شدن پسکرانههای ریلی و جاده‌ای به ظرفیت ۷۷ میلیون تن در سال برسد.
محمد نعیم امینی فرد رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان پیشتر گفته بود: کشور چین رقابت تنگاتنگی را از طریق بندر گوادر ایجاد و تعهد کرده که در یک بازه زمانی ١٠ ساله ۴۸ میلیارد دلار در این منطقه هزینه کند که این رقم با مبلغ مورد نظر توسط کشوری همچون هند که ۸۰ میلیون دلار را برای سرمایه گذاری در بندر چابهار درنظر گرفته قابل مقایسه نیست، بنابراین باید به خوبی بدانیم که رقابت با حجم سرمایه گذاری صورت گرفته توسط چینی ها به عنوان یکی از قدرت های جهانی که ۴ میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد به هیچ وجه کار آسانی نبوده و نیازمند یک برنامه ریزی مدون است .
رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان همچنین پیشتر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفته بود؛ با توجه به توسعه سریع بنادر همسایه و رقیب چابهار عدم تکمیل به‌موقع بندر چابهار و پسکرانههای ریلی و جاده‌ای آن خساراتی را به کشور وارد می‌کند که جبران آن چندین دهه زمان می‌برد.
به گفته محمد نعیم امینی فرد، باوجود تأکید مکرر رهبر معظم انقلاب مبنی بر توسعه سواحل مکران و به‌ویژه بندر چابهار اما طرح‌های توسعه‌ای در این بندر همچنان درگیر روند اداری و کمبود منابع مالی است و بیم آن می‌رود با تعلل در اجرای پروژه‌های زیرساختی و جذب بار و مشتری در بنادر رقیب ضرر جبران‌ناپذیری به کشور وارد شود.
نماینده مردم چابهار و نائب رئیس فراکسیون بنادر و دریانوردی مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید: درسال‌های قبل با تعلل ایران رتبه اول ترانزیت، ترانشپ، بانکرینگ و کشتی های ورودی «ولاینر» در منطقه خلیج فارس و دریای عمان را بنادر «جبل علی»، «خورفکان» و «فجیره» در امارات متحده عربی به‌دست آوردند.
عبدالغفور ایران نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، می‌افزاید: حالا هم که آرایش سیاسی-اقتصادی منطقه درحال تغییر است و از خلیج فارس درحال حرکت به دریای عمان و سواحل اقیانوسی است با تعلل و عدم همگرایی رو به رو هستیم.
وی تصریح می‌کند: بندر گوادر درحالی به رشد روزافزون خود در جذب سرمایه‌گذاری ادامه می‌دهد که چابهار در همان خوان اول مانده است؛ تعهد اولیه سرمایه‌گذاری هند در چابهار که ۸۵ میلیون دلار است هنوز محقق نشده و هندی‌ها امروز و فردا می‌کنند.
نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: بیم آن می‌رود با توسعه روز افزون رقیبان چابهار این بندر در جذب بار و سرمایه‌گذاری عقب بیافتد و بازهم فرصت از ایران گرفته شود.
امنیت بزرگترین مشکل بندر «گوادر»
اما توسعه گوادر درحالی است که چابهار نسبت به گوادر برای توسعه مطمئن‌تر و به‌صرفه‌تر است. دسترسی گوادر به جاده معروف ابریشم و سپس کشورهای آسیای میانه به‌دلیل کوهستانی بودن و صعب‌العبور بودن مناطق سخت و هزینه‌بر است و این درحالی است که به گواه کارشناسان دسترسی چابهار به جاده معروف ابریشم و آسیای میانه راحتر و کم هزینه‌تر است.
علاوه‌بر دسترسی؛ امنیت نیز در بلوچستان پاکستان که از قضا گوادر نیز در آن واقع است تبدیل به یک معضل بزرگ برای چین شده است؛ گروه‌های تروریستی همچون طالبان و القاعده امنیت را در بلوچستان پاکستان و منطقه اطراف گوادر مختل کرده‌اند. دولت پاکستان در این منطقه قدرت کمی دارد و توانایی برقراری امنیت مسیرهای ترانزیتی هدف چین را ندارد.
کمبود زمین و میزان بالای بهای انرژی در «گوادر» و پاکستان نیز از دیگر معضلاتی است که چینی‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنندکمبود زمین و میزان بالای بهای انرژی در «گوادر» و پاکستان نیز از دیگر معضلاتی است که چینی‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ همه این‌ها دست به دست هم داده‌اند تا چابهار نسبت به گوادر برای سرمایه‌گذاری و توسعه مطمئن‌تر و به‌صرفه‌تر باشد.
با توجه به همین ویژگی‌های منحصربه فرد چابهار؛ چینی‌ها قبلا در زمان دولت دهم با وجود آنکه درگیر پروژه گوادر بودند پیشنهاد ۶۰ میلیون یورویی برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار و اتصال این بندر به جاده معروف ابریشم را داده‌اند.
با این تفاسیر به‌نظر می‌رسد باید در شرایط حاضر و تعلل مکرر هند برای سرمایه‌گذاری در چابهار به‌سراغ چینی‌ها رفت و توازنی میان چین و هند برقرار کرد به‌ویژه آنکه هند از برجام تاکنون مرتبا بهانه تعلل در توسعه چابهار را اول از ترس بازگشت تحریم‌ها و حالا خود تحریم‌ها گذاشته و به‌نظر می‌رسد خیلی محتاطانه و کند حرکت می‌کند؛ با حرکت فعلی هند و با توجه به نیاز مبرم چابهار به‌درگیر کردن منابع مالی بین‌المللی در توسعه به‌نظر می‌رسد این بارهم ایران در جذب بار و کالا علی‌رغم موقعیت ویژه و منحصر به فرد چابهار عقب می‌افتد.
نظر شما