تشخیص زودهنگام سرطان ریه با نانوزیست‌ حسگر ایرانی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد توسعه فناوری نانو، به طور کلی یکی از عوامل بسیار مهم در درمان انواع سرطان، تشخیص زودهنگام این بیماری است. در این میان سرطان ریه یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان در جهان است؛ زیرا در مراحل اولیه هیچ نشانه‌ای ندارد و بیماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد.

دکتر یلدا شجاع، پژوهشگر دوره‌ پسادکتری دانشکده مهندسی مواد از دانشگاه صنعتی اصفهان، در خصوص هدف دنبال شده در این طرح عنوان کرد: اندازه‌گیری نشانگرهای زیستی سرطان (بیومارکر)، در غلظت‌های بسیار کم، یکی از روش‌های مؤثر تشخیص زود هنگام سرطان است.

وی افزود: امروزه استفاده از نانوزیست‌حسگرهای الکتروشیمیایی به عنوان یکی از روش‌های غیر تهاجمی و مؤثر جهت شناسایی و اندازه گیری این نشانگرهای زیستی معرفی شده‌اند. بر همین اساس، هدف ما در این تحقیق، طراحی و توسعه‌ی نانو زیست حسگر الکتروشیمیایی DNA جهت شناسایی نشانگر زیستی مرتبط با سرطان ریه (EGFR ) بوده است.

به گفته‌ این محقق، تشخیص موفقیت آمیز این نشانگر زیستی با حساسیت بالا از دستاوردهای مهم این طرح است. کاربرد اصلی نتایج این طرح در زمینه‌ی پزشکی و تشخیص بالینی نشانگرهای زیستی سرطان در آزمایشگاه‌ها و کلینیک‌های تشخیص طبی، به عنوان یک روش ساده، ارزان و غیر تهاجمی با حساسیت بالا خواهد بود.

وی افزود: در بیش از ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان ریه، به طور عمده دو نوع نقص ژنتیکی حذفی ( deletion) و نقطه‌ای ( point) به ترتیب در اگزون‌های ۱۹ و ۲۱ نشانگر زیستی EGFR در سلول‌های سرطانی NSCLC  مشاهده و گزارش شده‌ است. از آنجا که شناسایی نقص ژنتیکی نقطه‌ای اگزون ۲۱ این نشانگر زیستی توسط نانوزیست‌حسگر الکتروشیمیایی تا به حال انجام نشده بود، لذا برای شناسایی در این طرح انتخاب شد. علاوه براین، مانیتورینگ تغییرات غلظت این نشانگر زیستی از طریق ردیابی تغییرات سیگنال‌های الکتریکی دریافتی از نانوزیست‌حسگر نقش مهمی درانتخاب و چگونگی روش درمان و همچنین بررسی بازگشت بیماری دارد.

وی عنوان کرد: انواع آنالیزهای به‌کار رفته در این طرح جهت مشخصه‌یابی نانوزیست‌حسگر در مراحل مختلف ساخت و کاربرد، شامل XRD(پراش اشعه ایکس)، FE-SEM، طیف سنجی پراش انرژی پرتو ایکس (EDX)، طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز (FT-IR)، ولتامتری چرخه‌ای (CV)، ولتامتری پالس تفاضلی (DPV) و آمپرومتری بود.»

این تحقیقات حاصل همکاری دکتر یلدا شجاع- پژوهشگر دوده‌ی پسادکتری دانشکده مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان- دکتر احمد کرمانپور و دکتر فتح الله کریم زاده- اعضای هیأت علمی دانشکده مهندسی مواد این دانشگاه- بوده‌است. نتایج این کار در مجله‌ Biosensors and Bioelectronics با ضریب تأثیر ۸/۱۷۳ ( جلد ۱۱۳، سال ۲۰۱۸، صفحات ۱۰۸ تا ۱۱۵) منتشر شده‌است.