خبرگزاری مهر، گروه استانها- سیدکامبیز لطیف عقیلی*: مبلمان شهری یکی از اجزاء ضروری شهر است و از آن به منظور ایجاد کیفیت‌های فضایی و ابزاری برای ارائه خدمات به شهروندان براساس موقعیت اجتماعی و فرهنگی استفاده‌کنندگان آن‌ها کمک گرفته می‌شود. در یک دیدگاه کلان سرعت‌گیرها هم یکی از تجهیزات و عناصر مهم مبلمان شهری هستند که به صورت متحرک همواره محیط شهری را به شکل عمیقی تحت تأثیر قرار می‌دهند.
در محله‌های شهری، به لحاظ وجود منازل مسکونی، مدارس، محل بازی کودکان و سایر تسهیلات مربوط به زندگی مردم، بیشترین مقررات عبور و مرور شامل آرام‌سازی ترافیک و سرعت‌گیر به منظور افزایش ایمنی عابران پیاده می‌شود. اگرچه هرساله تقاضاهایی برای نصب تابلوهای احتیاط و ایست و یا چراغ‌های راهنمایی برای کاهش سرعت به شهرداری‌هامی‌رسد، ولی تحقیقات نشان می‌دهند که روش‌های دیگر کنترل سرعت از جمله سرعت‌گیرها غالباً مؤثرتر از این گونه اقدامات هستند و با توجه به این که سرعت‌گیرها در حیطه طراحی مبلمان شهری قرار دارند باید علاوه بر رفتارهای ترافیکی در جایگاه ویژه خود در تیم طراحی مبلمان شهری هم عمل کنند.
از منظری شهرها و مسئولان شهری قربانی رفتارهای نادرست ترافیکی هستند لذا مدیران شهری برای اصلاح برخی از رفتارهای نامناسب که از شهروندان سر می‌زند و باعث ایجاد خسارت شده و تبعات منفی اجتماعی را با خود همراه دارد مبادرت به برنامه‌ریزی جهت حل مشکل می‌کنند. اعتقاد مدیران این است که سرعت زیاد در شهرها به عنوان مهم‌ترین عامل ایجاد سوانح ترافیکی (به معنای عام) و خسارت قلمداد می‌شود که موجب هزینه‌های اضافی است و آن‌ها مجبور هستند به منظور برون‌رفت از تبعات سوانح ترافیکی طرح‌های متفاوتی را اجرا کنندکه یکی از این راهکارها احداث سرعت‌گیر در معابر عمومی است.
نصب سرعت‌گیر (سرعت گاه) دارای معایب فراوانی است و البته مزایایی هم دارد و ضمن این که نصب آن با توجه به مصالح به کار رفته می‌تواند به اشکال گوناگون باشد باید مطابق با تمامی مؤلفه‌های خدماتی در شهر به شکل صحیح مکان یانی شود تا معایب آن به حداقل برسد.
اولین سؤالی که همیشه مطرح است این است که آیا استفاده از سرعت‌گیر منطقی است؟ و اگر پاسخ مثبت است سرعت‌گیر باید چه فرمی داشته باشد تا مدیران شهری به اهداف اولیه خود دست پیدا کنند.
در حال حاضر سرعت‌گیرها کم استفاده تر از سرعت‌کاه‌ها، با توجه به تعاریف و ابعاد خود هستند، در سطوح شهری سرعت‌کاه‌ها مجال بیشتری برای خودنمایی دارند ولی عمده سرعت‌کاه‌ها مکان یابی و جانمایی مناسبی ندارند و اگر در سر دوربرگردان‌ها سرعت‌کاه‌هایی تعبیه شده‌اند صرفاً با مخدوش کردن ذهن افراد منجر به تصادف و ایجاد خسارت می‌شوند زیرا با عدم رعایت اصول اولیه اسباب خسارت به شهروندان را فراهم می‌کند.
همان‌گونه که قبلاً هم متذکر شدم مزیت نصب سرعت‌گیر کاهش مخاطرات در معابر دارای مدرسه و مناطق دارای جمعیت زیاد است که امنیت نسبی را برای ساکنین و کودکان در پی دارد؛ اما قطع به یقین دارای معایبی هم هستند که تعدادی از آن‌هاعبارت‌اند از ترمزهای ناگهانی و برخورد ماشین‌ها که با ایجاد خسارت همراه است، انتقال سهم ترافیکی به معابر همجوار و مخاطره‌آمیز کردن دسترسی‌های آرام، افزایش میزان ذرات آزبست ناشی از ترمز، افزایش تعمیر و نگهداری و افزایش مخاطرات در زمان بارش برف؛ اما مهم‌ترین عیب سرعت‌گیرها تأخیر سه تا پنج ثانیه برای آتش‌نشانی و ۱۰ ثانیه‌ای برای آمبولانس است که این تأخیر باعث گسترش غیرقابل مهار آتش و از بین رفتن انسان‌ها می‌شود.
نصب سرعت‌گیر در زمانی اتفاق می‌افتد که ناکارآمدی ابزار دیگر ترافیکی از جمله علائم و تابلوهای راهنمایی مشخص‌شده باشد البته نباید در مسیرهایی نصب شود که محل عبور کامیون و کامیونت است، نصب آن در اتوبان و بزرگراه هم بسیار خطرناک است. نباید در معابر دارای شیب بیش از هشت درصد و در مسیرهای اولیه و اصلی وسایل نقلیه اورژانس و همچنین محل استقرار آن‌ها نصب شود.
اما طی چند روز گذشته شهرداری گرگان اقدام به نصب چیزی شبیه به سرعت‌گیر کرده است، در نیت خیر شهرداری شکی وارد نیست ولی به نظر می‌رسد روش‌های دیگر اجرای سرعت‌گیر در نظر گرفته نشده است زیرا می‌توان با استفاده از روش‌های دیگر اجرا و مصالح مورد استفاده سرعت اتومبیل‌ها را به شکلی منطقی‌تر به حداقل رساند که قطع به یقین نصب سنگ‌های صدمه زننده به اتومبیل راهکار مناسبی نیست چرا که در خوش‌بینانه‌ترین حالت این سنگ‌ها بعد از سه سال کار آیی خود را از دست داده و مسئولان شهری مجدداً باید به فکر جایگزین طرح ناقص خود باشند.
بهتر می‌بود شهرداری گرگان در مکان مناسب‌تری اقدام به نصب سرعت‌گیر می‌کرد با شیبی با درصد کمتر و قبل از آن هم بهتر بود که محل بریدگی یا دوربرگردان را تغییر دهد، بهترین شیوه کاستن از سرعت اتومبیل اجرای سنگ در معابر نیست بلکه باید تدبیری اندیشیده می‌شد تا سرعت کاه‌های متوالی با فاصله‌ای مناسب و کم از یکدیگر نصب شود تا ضمن عدم اجازه افزایش سرعت بها تومبیل‌ها اثرگذاری سرعت‌گیر به حداکثر برسد؛ و شهرداری هم به اهداف خود دست پیدا می‌کرد.
* کارشناس عمران، دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی شهری
نظر شما