خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: بر اساس آمار از سال ۱۳۷۰ تا ۹۵ بیش از ۱۲۰ فقره سیل کوچک و بزرگ در گلستان رخ داده و حدود هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال خسارت به استان وارد شده است اما گلستان هنوز برنامه جامع مدیریت سیل ندارد.
پس از سیل مردادماه ۱۳۸۰ که از آن به عنوان ویران‌گرترین سیل در کشور یاد می‌شود و بر اثر آن ۵۰۰ نفر جان خود را از دست دادند، یک روستا به‌طور کامل تخریب شد و چند روستا در شرق استان مجبور به کوچ شدند، تدوین برنامه جامع مدیریت سیل گلستان در دستور کار قرار گرفت.
هرچند این موضوع (در دستور کار قرار گرفتن تدوین برنامه جامع) پنج سال طول کشید و اما تدوین و تصویب این برنامه بیش از یک دهه زمان برده و گلستان همچنان در لیست ۱۰ استان سیل‌گیر کشور قرار دارد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه‌ای گلستان سیل در استان را یک پدیده طبیعی و با تلفیقی از دو منشاء طبیعی و غیرطبیعی (انسانی) می‌داند و به خبرنگار مهر می‌گوید: تغییر اقلیم، کاهش جنگل‌ها، افزایش گازهای گلخانه‌ای و ... باعث شده رژیم بارش‌ها تغییر کند و در عرض چند ساعت در برخی نقاط کوهستانی به اندازه بارش یکماه بارندگی اتفاق بیفتد.
طرح مدیریت سیلاب گلستان هنوز ردیف اجرایی نگرفته است
حسین دهقان یادآور می‌شود: پس از سیل ۱۳۸۰ دو سری اقدامات فوری و اضطراری و درازمدت برای مدیریت سیلاب در استان در دستور کار قرار گرفت؛ در برنامه کوتاه‌مدت ترمیم نقاط آسیب‌دیده بر مبنای اولویت آسیب‌پذیری و در برنامه درازمدت تدوین طرح جامع مدیریت سیل استان، دیده شد.
در سال ۱۳۸۲ طرح سیل گلستان مصوب شد و قرار بود در طول ۱۲ سال ۱۸۲ میلیارد تومان (به نرخ سال ۱۳۸۲) اعتبار تخصیص یابد وی با این توضیح که از آن زمان ترمیم نقاط آسیب دیده برای این‌که دوباره محل بروز حادثه نشود (بسته به‌ظرف بودجه‌ای) در حال انجام است، بیان می‌کند: طرح جامع مدیریت سیلاب تدوین شده و در مرحله گذراندن تصویب است اما با تلاش‌های انجام شده، این طرح هنوز نتوانسته ردیف اجرایی بگیرد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه‌ای گلستان با بیان این‌که در این طرح باید اقدامات متعددی از جمله انجام آبخیزداری، آگاهی بخشی مردم و کارهای سازه‌ای انجام شود، تصریح می‌کند: این فرضیه باید از ذهن همه ما پاک شود که با اجرای این طرح، خطر سیلاب برای همیشه از استان دور می‌شود بلکه در این برنامه تلاش داریم با مدیریت سیلاب بتوانیم خطرات سیلاب را کاهش دهیم.
درحالی‌که دهقان از پایان تدوین طرح مدیریت سیل گلستان خبر می‌دهد اما مدیرکل منابع طبیعی گلستان که سال‌ها سِمَت معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان گلستان را بر عهده داشته، معتقد است طرح سیل گلستان در سال ۱۳۸۲ به تصویب رسیده اما تخصیص اعتبار آن تاکنون کمتر از ۴۰ درصد بوده است.
ابوطالب قزلسفلو به خبرنگار مهر اظهار می‌کند: از نظر علمی، فنی و کارشناسی کنترل سیل در دنیا معنا و مفهوم ندارد بلکه سیل را مدیریت می‌کنند تا تلفات و خسارت‌های آن به حداقل برسد.
تخصیص ۴۰ درصدی اعتبار طرح سیل گلستان در ۱۷ سال
وی می‌افزاید: در سال ۱۳۸۲ طرح سیل گلستان مصوب شد و قرار بود در طول ۱۲ سال ۱۸۲ میلیارد تومان (به نرخ سال ۱۳۸۲) اعتبار تخصیص یابد اما با گذشت ۱۷ سال فقط ۴۰ درصد آن اختصاص یافته است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان ادامه می‌دهد: تاکنون در حدود ۴۹۰ هکتار از سطح استان عملیات آبخیزداری انجام شده و مطالعات آبخیزداری ۷۰۰ هزار هکتار به پایان رسیده و هم‌اکنون ۱۰۰ میلیارد تومان پروژه مطالعه شده در حال اجرا داریم که منتظر دریافت اعتبار است.
وی با بیان این‌که در هر نقطه استان که عملیات آبخیزداری انجام شده به زعم کارشناسان، فرمانداران و مردم محلی سیلاب مدیریت شده است، خاطرنشان می‌کند: انجام نشدن کار آبخیزداری در بخش‌های زیادی از استان، تغییر الگو و شدت بارش‌ها در گلستان باعث شده گلستان همچنان از استان‌های سیل‌خیز کشور باشد.
هرچند قزلسفلو تخصیص نیافتن اعتبارات و تغییر الگو و شدت بارش‌ها در گلستان را عامل سیل‌خیزی استان می‌داند اما مدیرکل مدیریت بحران استانداری گلستان معتقد است حلقه مفقوده این موضوع را باید در نبود مطالعات جامع و فقدان هماهنگی بین دستگاهی در گلستان یافت.
مجتبی جمالی به خبرنگار مهر می‌گوید: هم‌اکنون مطالعات جامع و یکپارچه برای مدیریت امور سیلاب نه تنها در گلستان بلکه در کشور وجود ندارد و اگرهم مطالعاتی وجود داشته باشد به دلیل محدودیت‌های اعتباری به ویژه در حوزه اقدامات پیشگیرانه خیلی موفق نبوده و نیستیم.
وی با بیان این‌که بخشی از چالش‌های این حوزه به سیاست‌گذاری‌های سال‌های متمادی قبل باز می‌گردد، تصریح می‌کند: به اعتقاد من تاکنون در این حوزه نگاه بلندمدتی وجود نداشته است؛ در عین حال نیازمند مطالعاتی با مشارکت و همفکری همه دستگاه‌ها و به‌طور منطقه‌ای (نه تک استانی) بوده‌ایم که تاکنون مغفول مانده است.
در هماهنگی بین بخشی موفق نبوده‌ایم
مدیرکل مدیریت بحران استانداری گلستان با تأکید بر این‌که نوع بارش‌ها در استان ناشی از تغییر اقلیم متفاوت شده و شاهد بارندگی‌های سیلابی در مدت کوتاه هستیم، بیان می‌کند: همچنین در حوزه مدیریت سیل در استان اولویت دستگاه‌های متولی باهم متفاوت است و شاید یکی از دلایلی اصلی آسیب‌پذیری استان را بتوان در این موضوع (نبود هماهنگی بین دستگاهی) جستجو کرد.
انجام نشدن کار آبخیزداری در بخش‌های زیادی از استان، تغییر الگو و شدت بارش‌ها در گلستان باعث شده گلستان همچنان از استان‌های سیل‌خیز کشور باشدوی با اشاره به این‌که تاکنون در هماهنگی بین دستگاهی موفق نبوده‌ایم، خاطرنشان می‌کند: ما به بانک اطلاعاتی برای هم‌افزایی و مشخص کردن اولویت‌ها و همچنین تخصیص اعتبارات برای اجرای طرح‌های مدیریت سیل در استان نیازمندیم تا بتوانیم در این حوزه زودتر به نتیجه برسیم.
درحالی‌که جمالی حلقه‌های مفقوده مدیریت سیل استان را در مولفه‌های اساسی مدیریت یکپارچه جستجو می‌کند اما به‌زعم کارشناسان حوزه آب، گام رو به عقب کارگروه سیل و جایگزین شدن طرح به‌جای برنامه جامع مدیریت سیل گلستان باعث شده سیل و خسارت‌های آن همچنان گلستان را تهدید کند.
یک کارشناس حوزه آب هم به خبرنگار مهر می‌گوید: برنامه مدیریت جامع سیل پس از سیل‌های دهه ۸۰ در شرق گلستان تدوین شد اما یکی دو سال قبل این برنامه در ادبیات مدیران گلستانی جای خودش را به طرح مدیریت سیل داد.
سید محسن حسینی می‌افزاید: وقتی صحبت از برنامه برای انجام کاری مثل مدیریت سیل به‌میان می‌آید یعنی آن‌که یک برنامه مدون تدوین شده و دستگاه‌های مختلف در آن نقش دارند و برای هرکدام از آن‌ها زمان و بودجه مشخصی درنظر گرفته و مولفه‌ها و زیرمولفه‌های برای آن تعیین شده است.
وی ادامه می‌دهد: اما وقتی صحبت از یک طرح برای مدیریت سیل در گلستان مطرح می‌شود یعنی این‌که یک دستگاه اجرایی باید کاری را انجام دهد؛ مثل طرح ساخت شبکه‌ها و یا سدهای انحرافی.
وی اضافه می‌کند: در دهه ۸۰ بحث بر سر تدوین برنامه کنترل سیل بود که تمام مطالعات و کارهای اجرایی آن انجام و مولفه‌ها و زیرمولفه‌های اجرای برنامه در کارگروه سیل استان مشخص شد و حتی در همان کارگروه دستگاه‌های اجرایی مختلف به این نتیجه رسیدند که سیل قابل کنترل نیست بلکه باید مدیریت شود و بر همین اساس برنامه جامع مدیریت سیل گلستان در سال ۱۳۸۵ مصوب شد.
این کارشناس حوزه آب با یادآوری این‌که تدوین این برنامه دو یا سه سال طول کشید، متذکر می‌شود: اگر همان برنامه جامع مدیریت سیل مورد توجه مدیران گلستان قرار می‌گرفت می‌توانستیم امید داشته باشیم مولفه‌های آن برنامه با اعتبارات تخصیصی و با اولویتی که کارگروه سیل برای آن تصیم گرفته است، اجرا شود اما هم‌اکنون هرکدام از دستگاه‌ها کار خودشان را انجام می‌دهند و هماهنگی‌ها در حوزه مدیریت سیل گلستان به شکل موثر انجام نشده و نمی‌شود.
آنچه مسلم است برای مدیریت سیل و کاهش خسارت‌های آن در گلستان نیازمند اجرای یک برنامه جامع و هماهنگی بین دستگاهی هستیم نکته‌ای که تاکنون مورد غفلت قرار گرفته است.
نظر شما