کُردهای «یگانهای مدافع خلق» سوریه امید به مسکو و دمشق دوخته‌اند

به گزارش خبرگزاری مهر، «جورجیو کافیرو» در تحلیلی که برای سایت لوبلاگ آمریکا نوشته به بررسی وضعیت گروه کردی «یگانهای مدافع خلق» بعد از خروج امریکا از سوریه پرداخته است که در ادامه ترجمه آن آمده است.

در شرایطی که سیل بازیگران دولتی و غیردولتی در نبرد علیه گروه تروریستی داعش در سوریه با یکدیگر همکاری و تشریک مساعی می کردند، گروهی از نیروهای کُرد موسوم به «یگانهای مدافع خلق» (ی پ گ/YPG) هم با آمریکا و هم با روسیه همکاری می کرد. نقش این گروه- که شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه است- در خط مقدمِ نبرد علیه داعش نظر مثبت مقامات واشنگتن و مسکو را جلب کرد.

نکته جالب توجه آن است که مقامات ترکیه در حالی که همواره همتایان آمریکایی خود را بر سر اتحاد واشنگتن و «ی پ گ» به باد انتقاد می گرفتند، در مورد همکاری کرملین با این گروه از شبه نظامیان کُرد سوری سکوت اختیار می کردند.

در دهه ۱۹۹۰ میلادی، روسیه بواسطه روابط تاریخی خود با کُردها از این نقطه ضعف ترکیه بهره برد. در آن دهه، آنکارا از روابط خود با جدایی طلبان مسلمان در چچن برای دور ساختن مسکو از همکاری بسیار نزدیک با کُردها استفاده کرد. در سال ۲۰۱۶ نیز که حزب اتحاد دموکراتیک سوریه یک دفتر نمایندگی سیاسی در مسکو تأسیس نمود، ترکیه از یک اهرم فشار برای اعمال نفوذ بر روسیه محروم شد؛ به ویژه که پس از کودتای نافرجام پانزدهم ژوئیه (۲۰۱۶) آنکارا گرایش بیشتری به سمت مسکو پیدا کرد.

به عبارت ساده تر، رهبری ترکیه در موقعیتی قرار نداشت که کرملین را به دلیل همکاری با «ی پ گ» مورد مؤاخذه و سرزنش قرار دهد؛ حتی زمانی که این همکاری منبع اصلی اختلاف در روابط دوجانبه آنکارا- مسکو به شمار می رفت.

با این حال در ماه ژانویه، هنگامی که دولت ترکیه عملیات شاخه زیتون خود را علیه کُردهای مسلح «ی پ گ» در شمال غربی سوریه آغاز کرد، روسیه فضا را برای عملیات آفندی آنکارا باز نمود. در نتیجه این اقدام، اختلاف نظرهایی میان روسیه و نیروهای کُرد ظاهر شد. رهبران یگانهای مدافع خلق مسکو را شریکی غیرقابل اعتماد و مشتاق یافتند که ایجاد روابط حسنه با ترکیه را بر روابط با آنها ترجیح می دهد. این وضعیت سبب شد که این گروه کُرد برای دریافت حمایت خارجی رو به جانب آمریکا آورد.

در ماه مارس، پس از آنکه ترکیه گروه «ی پ گ» و شاخه سیاسی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه را در عفرین از قدرت برکنار کرد، شبه نظامیان «ی پ گ» به سرعت نواحی تحت محاصره کُردها را رها کرده و در بخشهای دیگری از شمال سوریه مستقر شدند و تحت حفاظت نیروهای نظامی آمریکا قرار گرفتند؛ نظامیانی که برای ایجاد بازدارندگی در برابر عملیاتهای ترکیه علیه نیروهای کُرد فعالیت می کردند.

در شرایطی که تداوم عملیات و کنترل بخشهای بزرگی از شمال سوریه به سود کردهای «ی پ گ» است، بن بست موجود میان ترکیه و آمریکا در شمال سوریه یک بازی خطرناک بشمار می رود. آنکارا تصمیم دونالد ترامپ برای خارج ساختن نیروهای آمریکا از شمال سوریه را- که هفته پیش اعلام شد- نشانه یک خوش بینی- تاحدودی محتاطانه- به رفع معضلی دانست که سالها سرچشمه تنش در روابط دوجانبه این دو کشور عضو «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی» (ناتو) یعنی آمریکا و ترکیه بوده است.

در این میان، ترامپ از اتخاذ اقدامی دیگر که خطر برخورد مستقیم میان آمریکا و ترکیه را افزایش می داد، اجتناب کرد. ترامپ به خشنود سازی «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه مبادرت کرد؛ اقدامی که روابط دوجانبه را به طور قابل توجهی بهبود بخشید. اما «ی پ گ» اعلام این تصمیم ترامپ [خروج نظامیان آمریکا از سوریه] را نشانه ای دال بر خیانت دولت واشنگتن تفسیر کرد. هرچند شراکت آمریکا و «ی پ گ» الزاماً با خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه پایان نخواهد یافت (چرا که واشنگتن ممکن است به طرق دیگر به حمایت خود از شبه نظامیان کرد ادامه دهد)، نیروهای «ی پ گ» باید به واقعیات جدید در سوریه راضی شوند و تصدیق کنند که «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه در جنگ «پیروز شده است». پیروزی دولت قانونی سوریه در کنار خروج آمریکا احتمالاً «ی پ گ» را به سمت دولتهای روسیه و دمشق سوق خواهد داد.

بنابراین، خروج نیروهای آمریکا احتمالاً خلائی ایجاد می کند که روسیه برای پُر کردن آن خلاء دست به اقدام می زند. با خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه، رهبری روسیه در راستای تلاشهایش جهت دستیابی به یک اهرم فشار بزرگتر، تجدید شراکت با «ی پ گ» را کلیدی برای دستیابی به این هدف تلقی می کند.

سال گذشته نیز روسها گشایش کانالهای ارتباطی میان «ی پ گ» و مقامات دمشق را تسهیل کردند. هدف مسکو وادار ساختن طرفهای درگیر به یافتن راه حلی است که به موجب آن، این گروه کُرد و تحت حمایت آمریکا در ازای دریافت امتیازاتی از مقامات دمشق در درون دستگاه امنیتی دولت سوریه ادغام شود. با وجود گزینه های محدود، به نظر می رسد که «ی پ گ» باید بر روی فرصتهای این چنینی جهت دستیابی به یک توافق با دولت اسد سرمایه گذاری کند.

با این حال، در خصوص ادغام احتمالی «ی پ گ» در درون نهادهای امنیت ملی دولت سوریه، برخی پرسشهای مهم و حساس پابرجا می مانند. آیا دولت سوریه انعطاف پذیر است و در خصوص فرهنگ و زبان کُردی امتیاز می دهد؟ دمشق چه میزان خودمختاری به کردهای سوریه اعطا خواهد کرد؟ چه مقدار از مناطق شمال سوریه که «ی پ گ» همچنان تحت کنترل خود دارد، از سوی نیروهای کرد به دولت مرکزی سوریه منتقل می شود؟ آیا «ی پ گ» همچنان مناطق پرجمعیت در شمال سوریه را اداره و کنترل خواهد کرد؟ این پرسشها همچنان بی پاسخ مانده اند، با این حال این بار نوک پیکان این پرسشها بیشتر متوجه مقامات دمشق است تا رهبران «ی پ گ».

سخنان «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه در روز ۲۱ دسامبر مبنی بر این که آنکارا عملیات علیه کردهای «ی پ گ» را به زمانی دیگر موکول خواهد کرد، احتمالاً رهبری «ی پ گ» را برای تسریع تلاشها جهت حصول به یک توافق با دولت اسد تحت فشار قرار خواهد داد. چنانچه دوطرف به توافقی دست یابند، این خود نشانه قدرتمند دیگری دال بر نقش روسیه به عنوان یک عامل اثرگذار برای حل و فصل مناقشه در سوریه خواهد بود؛ روندی که آمریکا از آن کنار گذاشته می شود. روسیه برای کسب اعتماد و اطمینان «ی پ گ»، لازم است هرگونه عملیات نظامی ترکیه علیه این گروه کرد در شمال سوریه را رد کند. این امر تضمین خواهد کرد «ی پ گ»- که هم اکنون ۲۵ درصد از خاک سوریه را تحت کنترل خود دارد- به طور رسمی به نیروهای وابسته به دولت سوریه بپیوندد تا نهایتاً در غیاب نیروهایی آمریکایی، از نیروهای خود محافظت و حراست نماید.