تعطیلی گل آقا اعلام وفاداری طنز گل آقایی به خطوط قرمز بود

 به گزارش خبرنگار مهر، همایش هنر انقلاب در پنجمین روز از برگزاری خود به مباحثی چون نقش و جایگاه طنز در بستر پیروزی انقلاب اسلامی اختصاص داشت.

در ابتدای این مراسم  احمد سمیعی گیلانی مترجم و عضو فرهنگستان زبان  به سمیناری که در سال 1382 به همکاری بنیاد مستضعفان  و مرکز مطالعات در کرمانشاه برپا شده بود اشاره کرد و گفت: در این سمینار 150 تن از جوانان اهل قلم که سال ها در 8 سال دفاع مقدس حضور داشتند به ارائه آثار خود پرداختند.

وی ادامه داد: در سال های بعد از پیروزی انقلاب یعنی تا مرز سال های 1370 رشد ادبیات جنگ به حدی افزایش یافت که 1600 داستان و قریب 50 رمان با تنوع مضامین بوجود آمدند. این آثار هر یک پاره ای از وقایع جنگ و نتایج آن را دربر داشته اند.

سمیعی گیلانی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی داستان ها بیشتر حاوی مطالب جنگ یا مضامینی چون بازداشتگاه های اسرا و شهرهای جنگ زده را در بر گرفته بود.

وی تصریح کرد: نویسندگان کم تجربه ای نیز در این عرصه حضور داشتند که نتوانستند آن طور که باید آثار خود را با معیارهای ارزشی انقلاب تطبیق دهند. نویسندگان آن سال ها در کشاکش هیجان پیروزی انقلاب اسلامی صحنه هایی را تصویر کردند که چندان ملموس به نظر نمی آمد.

این محقق اضافه کرد: این در حالی است که نویسنده باید از رویداد فاصله بگیرد تا بتواند بهتر و ملموس تر بنویسد. به این معنی ادبیات جنگ سال ها بعد از جنگ شکل می گرفت و آنچه در قالب شعر داستان نگاشته شد تلفیقی از وقایع نگاری و نوعی گزارش ژورنالیستی بود. بنابراین نویسندگان آن سال ها فرصت چندانی برای تعمیق و تحلیل روانکاوانه نداشتند.

سمیعی گیلانی تصریح کرد: اثر جنگ و صلح "تولستوی" یکی از ماندگارترین آثار ادبی جهان است . این کتاب توانست با قدرت تخیل شگفت انگیز نویسنده به موشکافی و ترسیم کردن صحنه های جنگ روسیه بپردازد. انتقام سربازان ، بیمارستان نظامی، دردهای رزمندگان و وحشت مرگ از جمله مواردی بود که تولستوی از نزدیک آن را با گوشت و پوست خود لمس کرده بود و این موارد باعث شد تا وی بتواند به طرز زیبایی اثر جنگ و صلح را خلق کند. کتابی که بعدها توانست در ردیف یکی از آثار ارزنده در سطح جهان قرار گیرد.

دکتر صابر امامی نیز دگرگونی و انرژی های در حال رها شدن را از شاخصه های هنر انقلاب عنوان کرد.سپس رویا صدر ، محقق و پژوهشگر با ارائه مقاله ای به سخنرانی پرداخت.

وی گفت: طنز مقوله ای هنجارشکن است و همواره این پرسش مطرح می شود که آیا طنز می تواند با داشتن این خصوصیت در چارچوب انقلاب بگنجد. طنز به عنوان گونه ای مردمی و اجتماعی متناسب با فراز و نشیب های اجتماعی از سال های 1320 حرکت و همراه با میزان آزادی بیان دستخوش تحولات شد تا شهریور 1358 نوعی آزادی مطبوعاتی در عرصه طنز روان بود.

این نویسنده اضافه کرد: طنز در این دوران توانست با وجود نشریاتی چون تلخون، جیغ و داد ، بختک ، و ... لبه های تیز خود را متوجه مسائل اجتماعی و سیاسی کند. این نشریات گرچه نتوانستند به طنز انقلابی منتهی شوند و رنگی از حرفه ای بودن و قدمت نداشتند اما چندان بی تاثیر هم نبودند.

صدر به طنز گل آقایی اشاره کرد و افزود: در دهه شصت رخدادی برای حیطه طنز بوجود آمد. به این شکل که کیومرث صابری ستونی با عنوان "دو کلمه حرف حساب" را در روزنامه اطلاعت گنجاند . این ستون توانست به حل کردن پارادوکس های اجتماعی منجر شود.

وی افزود: طنز کیومرث صابری  با مشخصه های خود منحصر به فرد بود و تقریبا با هیچ دوره ای قابل مقایسه نیست. ایستادن در مرز تعادل مردم و مسئولین ویژگی طنز صابری یا گل آقایی بود، طنزی که توانست تا سال های 6- 1375 ادامه یابد. این طنز برگرفته از الگوهایی کارآمد بود که توانست با مولفه مردمی بودن مورد قبول نظام واقع شود. صابری با انتقاد های طنزآلود معضلات اجتماعی و سیاسی وقت را به چالش می کشید. شخصیت هایی چون "شاغلام" ، "عیال ممصادق" یا "غضنفر" نمادهایی در حوزه طنز گل آقایی به شمار می روند.

وی تصریح کرد: طنز انقلاب که پایه گذار آن زنده یاد کیومرث صابری بود نگاهی به ادبیات نیز داشت. بطوری که رویکرد ادبیات کلاسیک درستون های طنز نشریاتی چون رسالت و کیهان، ارمغان این جریان بود.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: نگاه اثبات گرایانه ای که صابری در برابر ارزش های نظام در پیش گرفته بود از دیگر مولفه های این طنز به شمار می رفت. توجه به مقتضیات فرهنگی جامعه نیز به افزایش ضریب این طنز دامن زد و به نوعی به احقاق حق طنز در آن دوران پرداخت. صابری به حدی در شناخت ظرفیت ها اشراف داشت که برخی از مسئولان به او لقب "سوپاپ اطمینان طنز انقلاب اسلامی" لقب دادند. طنز صابری کینه توزانه و در طی تسویه حساب های شخصی نبود بلکه طنزی صمیمانه و مردمی توام اعتقادات به نظام اسلامی بود.