دیار میرزا کوچک خان در فراموشی؛ فقط باران به ملاقات می‌آید

به گزارش خبرنگار مهر، استان گیلان با مساحت 14711 کیلومتر مربع در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است. این استان به واحد جغرافیایی جنوب دریای خزر تعلق دارد و با استان های اردبیل در غرب، مازندران در شرق ، زنجان در جنوب و کشور استقلال یافته آذربایجان و دریای خزر در شمال هم مرز و همسایه است. رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است، آن را از استان مازندران جدا می کند.

بر اساس تقسیمات کشور سال 1375 ، این استان به مرکزیت رشت، 12 شهرستان، 35 شهر، 30 بخش، 99 دهستان و 2763 آبادی دارد .

شهرستان های استان عبارتند از : آستارا ،آستانه اشرفیه، بندر انزلی، رشت، رودبار، رودسر ، شفت ،صومعه سرا ، طوالش ، فومن ،لاهیجان ولنگرود .

 بررسی عوامل توسعه نیافتن استان گیلان نشان می‌دهد ظرفیت‌های ایجاد شده برای توسعه ناکافی است و اعتبارات تخصیص یافته اندک و صرفا برای پاسخگویی به نیازهای فوری و روزافزون ناشی از رشد جمعیت استان بوده و آینده نگری و همگرایی با منابع و شرایط خاص جغرافیایی استان مدنظر نبوده و از این رهگذر انتظار می رود سفر رئیس جمهور به این استان موجب توجه بیشتر به حل معضلات و مشکلات مبتلابه گیلان شود.

الف - اصلی ترین قابلیت های توسعه

1- موقعیت ممتاز طبیعی و قابلیت های زیست محیطی، اقلیم مناسب ، وجود رودخانه های متعدد و برخورداری از بالاترین میزان بارندگی سالانه در کشور، مجاورت با دریای خزر، وجود تالاب های متعدد و دیگر اکوسیستم های با ارزش

2- بالا بودن سطح سواد ، آگاهی و فرهنگ عمومی، بالا بودن سهم اشتغال و مشارکت اجتماعی و فرهنگ زنان و وجود نیروی انسانی تحصیلکرده و دارای تخصص بالا

3- قابلیت توسعه کشاورزی و دامپروری در تولید محصولاتی چون برنج، چای، زیتون، بادام زمینی، توتون، مرکبات، کشت گلخانه ای ، گردو و فندق، گیاهان دارویی، تزئینی و علوفه ای، ابریشم، خاویار، محصولات شیلاتی و آبزی پروری، عسل، انواع محصولات دام و طیور و تولید چوب

4- قرار گرفتن در مسیر فراقاره ای کریدورهای بین المللی حمل و نقل آزاد، توان ارائه و ارتقاء خدمات پیشرفته بندری، گمرکی و حمل و نقل شامل دریایی، ریلی، جاده ای و هوایی و وجود تنها منطقه آزاد تجاری - صنعتی شمال کشور (بندرانزلی) ، بازارچه مرزی و منطقه ویژه اقتصادی در آستارا

5- وجود جاذبه های گردشگری طبیعی، تاریخی، زیارتی و فرهنگی و ظرفیت های بالقوه جهت توسعه مبادلات فرهنگی و هنری با کشورهای حاشیه دریای خزر (از جمله سواحل دریای خزر)، تالاب های انزلی، استیل آستارا، کیا کلایه لنگرود، امیر کلایه لاهیجان، بوجاق آستانه اشرفیه ، نواحی جنگلی کوهستانی و کوهپایه ای، آبشارها، ییلاق های استان، پارک های جنگلی، شهرک ماسوله، قلعه رودخان ، آق اولر، بقاع متبرکه نظیر مرقد سید جلال الدین اشرف، صنایع دستی متنوع و بازارهای محلی)

6- امکان گسترش صنایع متناسب با قابلیت های استان

7- برخورداری از موسسات و مراکز آموزش عالی، پژوهشی و مهارتهای فنی و حرفه ای و امکان توسعه آن با توجه به استعدادهای منطقه ای و تقاضاهای تعریف شده در گستره ملی و فراملی در زمینه سلامت، بازرگانی، آبزیان، توریسم و علوم دریایی

8- برخورداری از قابلیت های خاص ژئو اکونومیک، ژئو استراتژیک و ژئوپولتیک به منزله تبدیل استان به کانون تعاملات ملی و فراملی در شمال کشور

9- برخورداری از امکانات متنوع تولید انرژی برق با هدف صدور آن به سایر استانها و کشورهای همجوار

10- توانایی بکارگیری انرژی های نو تجدید پذیر برای تامین برق (انرژی باد)

11- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیر دولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش

12- وجود دو خط لوله گاز 40 اینچ و 30 اینج سراسری که مناطق مختلف استان را تحت پوشش قرار می دهد.

13- وجود سابقه طولانی از مشارکت افراد خیر در زمینه کمک رسانی به فقرا، اسیب دیدگان اجتماعی و احداث مراکز آموزشی

ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه

1- تراکم بالای جمعیت، نرم بالای بیکاری، محدودیت اراضی، فرسایش شدید منابع خاک، سیل و رانش زمین، تخریب منابع آب به خصوص تخریب سفره های آب زیر زمینی، فرسودگی بافتهای قدیمی، کیفیت نامناسب شبکه ای زیر بنایی موجود و گسترش سکونتگاههای غیر استانارد در شهرهای مهم استان

2- ضعف شبکه‌های حمل و نقل جاده ای و هوایی و نبود شبکه ریلی در مسیر کریدورهای بین المللی حمل و نقل، ضعف تاسیسات بندری و فرودگاهی و شبکه های مخابراتی نوین بین المللی، متناسب با نیازهای توسعه استان

3- گستردگی خطی مناطق جلگه ای، تمرکز جمعیت و فعالیت های اقتصادی و خدمات برتر اجتماعی و فنی و مهندسی در شهر شت، نابرابری شدید فضایی در نظام شهری و خدمتی استان

4 - بالا بودن سرعت فرسودگی و طولانی بودن دوره ساخت تسهیلات و امکانات زیربنایی با توجه به اقلیم مرطوب و بارندگی های فراوان

5- حجم بالا و پراکندگی بافت روستایی و عدم تمرکز واحدهای مسکونی که منجر به افزایش هزینه احداث شبکه های خدمات رسانی در استان می گردد.

6- شکنندگی محیط زیست به لحاظ محدودیت اسکان جمعیتی و فعالیت های اقتصادی

7- رعایت نکردن روش های اصولی و مقررات مبتنی بر حفظ، احیاء و بهره برداری از ذخائر آبزی، جنگلها و مراتع، حضور دام در جنگل، تغییر خودسرانه اراضی جنگلی به سایر کاربری ها و ممیزی نشدن اراضی مرتعی و چرای خارج از ظرفیت دام در مراتع

8- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی

ج- مسائل اساسی استان

1- آلودگی های شهری و صنعتی در محدودیت های زیست محیطی، آلودگی شدید رودخانه ها، خطر نابودی گونه های با ارزش گیاهی و جانوری

2- بکارگیری روشهای سنتی تولید در بخش کشاورزی، کوچک بودن مقیاس بهره برداری در اراضی کشاورزی ، سطح پایین آگاهی های فنی و تخصصی بهره برداران و محدود بودن به کار گیری فنآوری نوین در بخش

 3- نامناسب بودن فعالیت آبخیزداری در اراضی بالا دست متناسب با حفاظت از منابع پایه و زیر بناهای ایجاد شده

4- وجود تکنولوژی از رده خارج در صنایع بزرگ استان و برخوردار نبودن آنها از سیستم های مناسب دفاع یا تصفیه فاضلاب

5- وجود رقابت نامتعادل در کاربری زمین جهت توسعه شهری، صنعتی، کشاورزی و دیگر فعالیت های اقتصادی در استان

6- مشکلات موجود ناشی از استفاده غیر اصولی و با کارایی پایین اقتصادی از قابلیت های متنوع گردشگری در نوار ساحلی و نواحی جنگلی کوهستانی .

7- فرسودگی و نامناسب بودن ظرفیت حمل و نقل جاده ای استان با حجم ترافیک عبوری و شبکه ترانزیت ناشی از بنادر استان ، کند بودن روند تخلیه بار از محوطه بندر و تکمیل نشدن زیربناها و تجهیزات فرودگاهی .

8- نبود مقررات و ضوابط اجرایی شفاف و مدون و عدم التزام در پیگیری ضوابط موجود در خصوص کاربری اراضی ، فعالیتهای صنعتی ، فاصله حریم راهها ، و نحوه ساخت و سازهای تاسیسات گردشگری و بهره برداری از دریا و ساحل آن ، رودخانه ها ، تالابها ، جنگلها ونواحی ییلاقی .

9- نبود امکانات و تاسیسات زیربنایی متناسب بانیازهای واحدهای صنعتی در شهرکها و نواحی صنعتی استان .

10- محدودیت تاسیسات انتقال آب از سد مخزنی سفید رود، کمبود و فرسودگی تاسیسات شبکه آبیاری موجود.

11-پایین بودن شاخص برخورداری نقاط روستایی استان از خدمات زیربنایی (راه، آب ، گاز و فاضلاب )

12- وابستگی به اقتصاد تک محصولی ( برنج) و در آمد سرانه پایین به خصوص در نقاط روستایی

13- تخریب گسترده زیست محیطی ناشی از عدم وجود برنامه مدون مدیریتی کلان و ضعف مشارکت همگانی در مورد حفاظت از محیط زیست.

14- ناکافی بودن و استاندارد پایین ارائه خدمات پزشکی و درمانی در مراکز درمانی استان

15- ناکار آمدی در بازار و بازار یابی محصولات ، صنایع تبدیل و نگهداری محصولات کشاورزی و سیاستهای حمایتی .

16-ناکافی و پایین بودن سطح استاندارد امکانات و فضاهای فرهنگی و هنری ، ورزشی و آموزشی نسبت به جمعیت استان .

17- وجود بیماریهای خاص شایع و با قدمت طولانی نظیر سرطان و کم خونیها بخصوص در بانوان

18- بهره برداری و برداشت غیر مجاز شن وماسه از بستر رودخانه ها که حیات آبزیان را به مخاطره می اندازد.

19- وجود تداخل در عملیات مربوط به  فعالیتهای فرهنگی و هنری

20- نبود امکانات و تاسیسات زیربنایی متناسب با نیازهای واحدهای صنعتی در شهرکها و نواحی صنعتی استان

21- رعایت نکردن روش های اصولی و مقررات مبتنی بر حفظ ، احیا و بهره برداری از ذخایر آبزی ، جنگل ها و مراتع، حضور دام در جنگل ، تغییر خودسرانه اراضی جنگلی به سایر کاربری ها و ممیزی نشدن اراضی مرتعی و چرای خارج از ظرفیت دام در مراتع

22- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی

د - اهداف بلند مدت

با توجه به قابلیتها و تنگناها ، توسعه استان بر پایه بخشهای کشاورزی و زیربخشهای مرتبط آن، گردشگری ، بازرگانی و صنایع استوار می باشد. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارت خواهند بود از :

1- افزایش بازدهی فعالیتهای کشاورزی و زیر بخش های مربوط به رویکرد تامین نیازهای ملی و رقابت پذیری در بازار های فراملی

2-تقویت جایگاه صنعت گردشگری با توجه به توان و قابلیت های استان با عملکرد ملی و فراملی

3- گسترش فعالیتهای بازرگانی ( با تاکید بر ترانزیت ، حمل و نقل و بازرگانی خارجی ) با بهره گیری از موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر کریدورهای بین المللی حمل و نقل

4-توسعه صنعتی استان با اولویت صنایع با تکنولوژی بالا، نوین و پاک نظیر صنایع نانو تکنولوژی ، بیوتکنولوژی و IT و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی ، شیلاتی و برق و الکترونیک

5- تامین شبکه های ارتباطی کار َآمد متناسب با ضرورتهای توسعه فعالیتهای محوری استان

6- حفظ ، احیا  وبهره برداری بهینه از منابع طبیعی و محیط زیست، افزایش بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی در چارچوب ظرفیت حوضه آبریز و ارتقا استانداردهای زیست محیطی  استان

7-استفاده بهینه از زمین و اولویت بندی اصولی کاربری های آن متناسب با ضرورتهای توسعه ای استان

8- ایجاد توازن فضایی در نظام شهری و روستایی استان با استفاده از قابلیتهای شهری موجود

9- ارتقای فعالیتهای آموزشی ، فنی و حرفه ای و پژوهشی و فن آوری در استان متناسب با بخشهای محوری توسعه و باعملکرد ملی و فراملی

10- تثبیت نرخ مناسب رشد جمعیت، کاهش ضریب تکفل و تحول و توسعه فرصتهای شغلی و تنوع بخشی به فعالیتهای اقتصادی .

11- توسعه مشارکت موثر و همه جانبه مردم و خصوصا زنان ، جوانان ، نهادهای محلی و سازمانهای غیر دولتی در فرآیندهایی نظیر تصمیم گیری ، برنامه ریزی و خدمات رسانی

12- توانمند نمودن اقشار آسیب پذیر به ویژه جوانان و زنان

13-افزایش امید به زندگی و ارتقای سطح بهداشت و درمان و افزایش پوشش بیمه های اجتماعی به منظور کسب استانداردهای قابل قبول سلامت در استان

14-ارتقا کمی و کیفی خدمات بهداشتی ، پیشگیری ، کنترلی و درمانی دام و طیور

15- اعتلای معرفت دینی ، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و تقویت مبادلات فرهنگی با کشورهای حاشیه و دریای خزر

16- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی وعوامل تولید

17- ارتقا نقش ورزش درتامین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی

18- دستیابی به هدف های توسعه هزاره ( M.D.G )  در استان

19- توانمند سازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ

20- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان

 ه- راهبردهای بلند مدت توسعه

- نوین سازی واحد های بهره برداری و بزرگ مقیاس نمودن اراضی کشاورزی ، افزایش کارآیی واحدهای موجود ، محدود نمودن کاربرد سموم دفع آفات ، محدود نمودن تغییر کاربری زمین های کشاورزی و افزایش بازدهی سیستم های آبیاری ( افزایش راندمان ) و ارتقای مهارتهای فنی و حرفه ای بهره برداران .

2- حفظ ، احیاء و ضابطه مند نمودن بهره برداری از منابع طبیعی و زیست محیطی با تاکید بر صیانت از اکوسیستم های ملی و ذخایر آبزیان .

3- ایجاد زمینه های مناسب برای سرمایه گذاری بخش خصوصی ( داخلی و خارجی ) تعاونی ها ، بانک ها و بخش عمومی غیر دولتی در فعالیتهای محوری توسعه استان

4- گسترش و تجهیز شبکه های زیر بنایی با اولویت شبکه های ارتباطی سریع و مطمئن ( امن )
5- تراکم زدایی از شهر رشت با رویکرد توزیع فعالیتهای اقتصادی ، اجتماعی در شهرهای موجود در جلگه گیلان با اولویت کانون های شهری مستعد توسعه
6- تجهیز سلسله مراتبی شبکه ای از شهرهای کوچک ، روستا - شهرها و روستاهای مرکزی به خدمات اجتماعی و پشتیبان تولید
7- توسعه صنایع با اولویت در صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی ، صنایع تولید کالاهای مصرفی با دوام برای تقاضای خارجی ، صنایع برق و الکترونیک ، صنایع غذایی ، شیمیایی و سلولزی ، نساجی ، معدنی ، ماشین سازی و تجهیزات با توجه به منابع انسانی استان در حدی که امکانات تامین اراضی غیر کشاورزی اجازه دهد .
8- توسعه عمودی شهرها و تاکید بر اختصاص صرفا زمین های غیر قابل کشت برای ایجاد شهرک ها و نواحی صنعتی و توسعه شهری
9-ضابطه نمودن نحوه واگذاری اراضی ساحلی و جنگلی برای استفاده های اختصاصی اعم از بخش های دولتی و غیر دولتی و اختصاص آنها برای کاربردهای عمومی با تاکید بر حفظ جنگلها و حریم دریا و رودخانه
10-ایجاد زمینه های مناسب برای گسترش  و ارتقای فعالیتهای پژوهشی و فن آوری متناسب با فعالیتهای محوری توسعه استان و بیوتکنولوژی و نانو تکنولوژی
11- ضابطه نمودن ساخت و ساز در اراضی ساحلی ، جنگلی و حاشیه محورهای گردشگری
12-شناسایی ، ارتقاو تقویت نقاط گردشگری استان
13- جلب گردشگران داخلی با هدف توزیع مجدد و کسب درآمد و جلب گردشگران خارجی ( تفریحی ، فرهنگی ، علمی و ورزشی ) با هدف بازاریابی و تبلیغ در گستره فراملی
14-ایجاد بستر مناسب به منظور افزایش تعاملات  اقتصادی و تجاری فی ما بین مراکز تولید مستقر در استان با منطقه آزاد و منطقه ویژه ، بازارچه مرزی و تعاونی مرز نشینان به منظور گسترش دامنه نفوذ استان در مبادلات تجارت خارجی

15- توسعه ارتباطات و زیر ساخت های ارتباطی و فناوری اطلاعات متناسب با سیاست های توسعه فناوری در کشور
16-استفاده بهینه از توان موجود در زمینه تولید انرژی های نو ( باد ، موج دریا و ....)
17- تغییر الگوی مصرف انرژی و افزایش بهره وری در بخش های مختلف در راستای کاهش سهم فرآورده های نفتی و افزایش سهم گاز طبیعی و برق در چارچوب ظرفیت های تولید و توزیع و افزایش بهره وری
18- توسعه و تعمیق مشارکت مردم و تقویت بخش غیر دولتی در فعالیتهای عام المنفعه
19-تدوین و رعایت استانداردهای استانی و ملی در حفظ محیط زیست
20- ساماندهی بازار محصولات کشاورزی و توسعه صادرات محصولات و فرآورده های دارای مزیت نسبی
21- افزایش سهم کالاهای فرهنگی در سبد کالاهای مصرفی خانوارها
22- تلاش در جهت حفظ اماکن فرهنگی و هنری موجود و گسترش فضاهای جدید با توجه به قابلیت ها و نیازهای جمعیتی استان
23-ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
24- گسترش ورزش های پرورشی ، همگانی ، تفریحی ، قهرمانی و حرفه ای در استان
25 ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
26- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان
27-کاهش مرگ و میر مادران وکودکان
28-مبارزه با بیماری های عمده ( ایدز ، سل ، مالاریا و ...)
29- حمایت موثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد  و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
30-بستر سازی برای افزایش مشارکت اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
31 - نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
32- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
33-گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش تلفات انسانی در اثر حوادث

ک- سیاست های اجرایی

1- ترویج مکانیزاسیون در شالیزارها و باغات چای

2-ترویج روش های بیولوژیکی و تلفیقی مبارزه با آفات

3-تقویت موسسات و ایستگاه های تحقیقاتی مرتبط با محصولات ویژه استان

4- حمایت های مالی و فنی و اجرائی از واحد های بهره برداری بزرگ مقیاس

5- تعیین تکلیف مالکیت اراضی و ممانعت از تفکیک و خرد کردن اراضی کشاورزی

6-گسترش مراکز آموزش های فنی و حرفه ای و ترویج یافته های علمی متناسب با محورهای توسعه

7-حمایت های مالی و برنامه های تشویقی برای خروج دام از جنگل

8- ساماندهی جنگل نشینان در قالب تعاونی های بهره برداری اصولی از جنگل.

9- اجرای برنامه جامع آبخیزداری استان.

10- شناسایی و بهره برداری موثرتر از منابع آبهای زیر زمینی و تلفیق بهینه آن با آبهای سطحی.

11- کاهش میزان ورود فاضلاب شهری و صنعتی به رودخانه ها وتالاب های استان به ویژه تالاب انزلی.

12- اختصاص اراضی ساحلی و جنگلی به کاربری عمومی با تاکید بر احیائ و حفظ جنگلها و حریم دریا و رودخانه ها.

13- ساماندهی حاشیه رودخانه های داخل شهری و حاشیه محورهای ارتباطی گردشگری و تجمیع خدمات بین راهی در مجتمع های ویژه.

14- برقراری تشویق ها و محدودیت های لازم برای آزاد سازی تدریجی اراضی در سالح دریا و حاشیه و رودخانه ها.

15- تخصیص زمین های غیر قابل کشت به ایجاد شهرک ها و نواحی صنعتی و توسعه شهری.

16- سطح بندی و تعیین استانداردهای لازم برای قطب ها و کانون ها و محورهای گردشگری استان با عملکرد های ملی و فراملی.

17- برقراری تسهیلات لازم برای جذب سرمایه های خارجی و داخلی جهت توسعه زیر ساخت ها و تاسیسات گردشگری در قطب ها و کانونها ومحورهای با عملکرد ملی و فرا ملی.

18- سرمایه گذاری در ترانزیت حمل و نقل قانونی و مالی از آنها.

19- تشویق تشکل های تخصصی و حمایت قانونی و مالی از آنها.

20- اولویت سرمایه گذاری در صنایع با تکنولوژی بالا و نوین و صنایع پاک وغیر آلاینده با جهت گیری های صادراتی.

21- تقویت زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی در فعالیتهای صنعتی استان.

22- توسعه شکبه های ارتباطی سریع.

23- توسعه حمل و نقل و بسترسازی مناسب جهت افزایش ترانزیت کالا به ویژه کالاهای کانتینری به منظور بهره برداری بهینه از تاسیسات بندری.

24- واگذاری نگهداری تاسیسات حمل و نقل به بخش خصوصی.

25- جایگزینی مصرف گاز طبیعی با اولیت مراکز صنعتی و شهری و جایگاه مصرف سی ان جی به جای سایر فرآورده های نفتی.

26- کاهش مصرف نیروگاهها و تلفات شبکه.

27- به کارگیری انرژی های نو تجدید پذیر برای تامین برق.

28- گسترش فیبر نوری و پوشش کامل خدمات عالی مخابراتی.

29- اولویت توسعه شهری با تقویت مرکز شهرستانها و تجهیز فعالیتهای اقتصادی واجتماعی در شهرهای واقع در محورهای شرقی و غربی وشمال غربی استان.

30- توسعه عمودی شهرها، بهره گیری از اراضی موات و بایر داخل شهرها، احیاء و نوسازی و بهسازی بافتهای تاریخی و قدیم شهرها وتدوین مقررات ساخت و سازهای شهری.

31- انتقال صنایع بزرگ و قدیمی به شهرک ها و نواحی صنعتی وساماندهی صنایع مزاحم آلاینده شهرها.

32- تجهیز سلسله مراتب شبکه شهرهای کوچک روستا شهرها و روستاهای مرکزی به خدمات اجتماعی و پشتیبانی تولید.

33- اولویت توسعه روستایی با تقویت روستاهای مرکزی و بالا بردن توان عملکرد آنها با نواحی مجاور، ایجاد تنوع شغلی در روستاها به منظور توانمندی خانوارهای روستایی.

34- ساماندهی جهت ایجاد شهرک علمی و دانشگاهی.

35- توسعه پژوهش های علوم پایه و فن آوری های نوین.

36- تبدیل دامپروری های سنتی به دامداری های صنعتی و نیمه صنعتی.

37- توسعه کشتهای گلخانه ای.

38- اصلاح نژاد دامهای بومی وتکثیر دامهای اصلاح شده.

39- ساماندهی نظام خدمات رسانی و پشتیبانی تولید در بخش کشاورزی.

40- توسعه و حمایت از فعالیت های پسین و پیشین نوغانداری.

41- توسعه کمی و کیفی پرورش زنبور عسل.

42- بهبود مدیریت تقاضای آب با ایجاد تشکلهای آب بران.

43- توسعه وگسترش جنگلهای دست کاشت اقتصاد.ی

44- ایجاد بسترهای مناسب به منظور افزایش فعالیت بخش خصوصی و تعاونی در فعالیت های جهانگردی استان از طریق تقویت ارتباطات اجتماعی، فرهنگی، خداتی میان مردم ساکن در مراکز سیاحتی با مسافران و تقویت انجمن های مردمی برای حفظ میراث و محیط طبیعی.

45- تقویت جاذبه های ییلاقی، جنگلی و تلفیق آن با توریسم ورزشی، تفریحی و فرهنگی با هدف طولانی کرن مدت اقمات گردشگران.

46- تکمیل پروژه های زیر بنایی احداث و تجهیز روبناها به منظور تقویت نقاط گردشگری متعارف و همچنین احداث پروژه های زیر بنایی جهت شناساندن و ارتقائ جذابیت نقاط گردشگری غیر معروف.

47- تقویت فعالیت های بالاسری و فعالیت های صرفا مولد بخش گردشگری با هدف جلب گردشگران داخلی و در راستای توزیع مجدد و افزایش درآمد و همچنین جلب گردشگران خارجی با هدف بازاریابی و تبیلغ.

48- کمک و حمایت بخش خصوصی در ایجاد تاسیسات اقامتی، تفریحی وورزشی.

49- جذب گردشگران در تمام فصول سال با توجه به تنوع جاذبه های سیاحتی.

50- ایجاد بستر مناسب نرم افزاری و سخت افزاری جهت راه اندازی تجارت الکترونیک درمناطق آزاد و ویژه اقتصادی استان.

51- تشویق سرمایه گذاران خصوصی به فعالیت درحوزه صنایع الکتریک، الکترونیک و الکترومکانیک، تولید لوازم بهداشتی، آرایشی و دارویی، صنایع تبدیلی فرآورده های کشاورزی و دامی و غذایی، صنایع بسته بندی، صنایع بافندگی.