به گزارش خبرگزاری مهر، «معنای زندگی» در ششمین برنامه سری جدید خود، دوشنبه ۲۳ اردیبهشت، با اجرا و کارشناسی سید محمد تقی موحد ابطحی میزبان حجت الاسلام مسعود آذربایجانی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بود تا به موضوع «عوامل تقویت کننده امید» بپردازند.
در ابتدا، حجت الاسلام آذربایجانی در مورد جبرانِ موانع اجتماعی و تأثیرات جدی آنها بر نا امیدی افراد توضیح داد: این مبحث به دو بخش تقسیم می‌شود. گاهی شرایط اجتماعی این است که واقعاً مانع ایجاد می‌کند، به عنوان مثال ما می‌خواهیم به قله کوه برویم اما به دلایلی مثل ریزش کوه، راه مسدود است. پس گاهی مورد، به گونه‌ای است که در شرایط اجتماعی، سیاسی، مسیرهای ممکن به هدف مسدود است. اینجا ما باید یا هدف را تغییر دهیم و یا شرایط دیگری را به وجود آوریم و یا به اصلاح مسیر کمک کنیم.
گاهی شرایط اجتماعی طوری است که هدف مسدود نشده است بلکه دشوار شده است، مانند همین شرایط اقتصادی ناپایدار حال حاضر. در این شرایط، ما باید تمام تلاشمان را بکنیم. اگر قدرت تأثیر گزاری و باز کردن مسیر را دارم، این کار را انجام دهم. اگر تمام مسیرها را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که رسیدن به هدف الف در حال حاضر ممکن نیست، هدف مشابه جایگزین کنیم.
انسان قدرت و ظرفیت سازگار کردن خود با شرایط جدید را دارد
وی در ادامه افزود: انسان قدرت و ظرفیت سازگار کردن خود با شرایط جدید را دارد. پس تا آنجا که ممکن است سعی کنیم شرایط جامعه را تغییر دهیم، اگر نشد باید شرایط ذهنی خود را تغییر دهیم. به هر حال ناامیدی ما را به جایی نمی‌برد.
حجت الاسلام آذربایجانی در رابطه با چگونگی مواجهه با شخص نا امید اظهار داشت: در این مورد ما با ۳ بحثِ نشانه شناسی، سبب شناسی و درمان مواجهیم. در نشانه شناسی باید دید آیا علائم نا امیدی واقعاً در فرد هست یا خیر. اگر هست عوامل آن چیست. اینجا می‌توان دو رویکرد را دنبال کرد. یک رویکرد خود درمانگری است و دیگری کمک گرفتن از مشاور و درمانگر است. افرادی که خودشان توانایی‌ها و ظرفیت لازم را دارند می‌توانند با نشانه شناسی، مطالعه در باب مشکل و شناخت عوامل به پیدا کردن راه درمان اقدام کنند.
کسی که چرایی زندگی را بداند، با هر چگونگی خواهد ساخت
حجت الاسلام آذربایجانی درباره امید درمانی توضیح داد: مسیر درمان در بحث امید درمانی ۴ مرحله است. اولین مرحله امید یابی است که زنده کردن امید از دست رفته از طریق احیای مولفه‌های امید در ذهن و ضمیر است و ممکن است هدف از دست رفته باشد، پس فرد یا مشاور باید کمک کنند که هدف دوباره برجسته شود و در زندگی فرد معنا پیدا کند. پیوند عجیبی بین هدف زندگی و معنای زندگی وجود دارد. ویکتور فرانکل، بنیان گزار مکتب معنا درمانی، می‌گوید کسی که چرایی زندگی را بداند، با هر چگونگی خواهد ساخت.
بعدی ایجاد انتظار برای رسیدن به هدف است. باید انگیزه و علاقه ایجاد شود تا بین هدف و انتظار رابطه ایجاد شود و فرد انتظار و توقع رسیدن به هدف را داشته باشد.
بعد از هدف و انتظار بحث مسیر یابی است که صرفاً یک بحث ذهنی نیست. فرد مشاور باید با اشراف به امکانات و شرایط موجود اجتماعی، راههای ممکن را ارائه دهد. داستان انسان‌های موفق در مرحله امیدیابی بسیار مؤثر است. الگو گیری ارتباط مستقیم با رجا و امید دارد.
مرحله دوم بعد از امید یابی، پیوند دهی امید است. یعنی بتوانیم امید را با اتحاد کاری که بین مشاور و مراجع برقرار است به مراجع پیوند دهیم. مشاور باید بتواند از زاویه دید مراجع بحث را ببیند و یکسری تکالیف به مراجع بدهد.
مرحله‌ی سوم امید افزایی است که برای تحقق آن باید تفکر امیدوارانه را افزایش داد. مثلاً کتاب‌هایی که پوچ گرایی را ترویج می‌کنند نخوانیم و آگاهانه مطالعه کنیم. تکه تکه کردن و جزئی کردن مسیر رسیدن به هدف از دیگر کارهایی است که می‌توان برای افزایش تفکر امیدوارانه انجام داد.
مرحله چهارم، یادآوری امید است. برای این منظور باید زنجیره‌ی مسیر رسیدن به هدف را مثل یک فیلم در ذهن مرور کنیم یا کلمات امید بخش را تکرار کنیم.
وی در ادامه بمباران اخبار منفی و گاهی متناقض را از دلایل وجود شرایط بد از لحاظ بهداشت روانی در جامعه برشمرد.
حجت الاسلام آذربایجانی در انتها دو عامل مؤثر در شیوع و گسترش شایعه بیان کرد: یکی اینکه منابع مطمئن اخبار را به موقع به مردم ارائه نمی‌دهند. عامل دوم این است که شرایط اجتماعی و روانی فرد به گونه‌ای است که در مورد مسائلی احساس نیاز می‌کند. ضرب این دو، میزان نفوذ شایعه را در مردم افزایش می‌دهد.
برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت ۱۹ راهی آنتن این شبکه می‌شود.
نظر شما