شکارچیان آسمان در معرض شکار/ خطر بیخ گوش شاهین و بالابان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- اعظم محبی: وابستگی و ارتباط مسائل اجتماعی و اقتصادی با چالش‌های محیط زیستی از سطح مراکز علمی به سطح جامعه بسط یافته که به عنوان نمونه می‌توان به تأثیر دغدغه‌های اقتصادی و اجتماعی بر موضوع صید و زنده گیری پرندگان با ارزش شکاری مانند بحری، شاهین و بالابان اشاره کرد.

داستان رنج آوری که از یک سو به بیکاری و مشکلات اقتصادی جوامع پیرامونی زیستگاه‌های این پرندگان با ارزش مرتبط است و از سوی دیگر به مسائل آموزشی و فرهنگی حاکم بر این مناطق.

گلستان و به طور واضح‌تر شهرها و روستاهای واقع در دشت‌های وسیع شمال این استان همانند دیگر نقاط ایران درگیر مسائلی همچون بیکاری و دیگر دغدغه‌های اقتصادی است، بنابراین این عوامل سبب شده تا زمینه و رغبت به حضور در عرصه شکار و قاچاق پرندگان شکاری روز به روز زیادتر شود.

هستند افرادی که به طمع کسب درآمدهای میلیاردی دل به دامن خطر می‌زنند یا کسانی که به سبب نداشتن توان مالی، در ازای دریافت مبالغ ناچیز به عنوان عمله قاچاقچیان این پرندگان، فعالیت می‌کنند.

۲ هفته دیگر گلستان میزبان پرندگان شکاری است

با توجه به اینکه تا دو الی سه هفته آینده استان میزبان پرندگان شکاری ارزشمند و در معرض انقراض است، این امر دستمایه‌ای شد تا به مقوله صید پرندگان شکاری بپردازیم.

محمدرضا شکوری از محیط بانان با سابقه گلستان در خصوص صید و زنده گیری پرندگان شکاری به خبرنگار مهر گفت: دشت‌های شمالی استان یکی از زیستگاه‌های اصلی پرندگان شکاری محسوب می‌شود به نوعی که در حدود نیمی از سال انواع این گونه‌ها مانند: شاهین، قوش، بحری، بالابان و ترمتای را می‌توان در مناطق شمالی و مرزی گلستان مشاهده کرد.

وی که سابقه ۳۰ سال خدمت در شغل محیط بانی را دارد، گفت: گونه‌های شکاری غذای خود را از طریق صید دیگر پرندگان، خزندگان و جوندگان و با استفاده از توانایی‌های خاص به دست می‌آورند و همواره در رأس هرم غذایی هستند.

استعداد پرندگان بلای جان آنها شده است

به گفته وی این پرندگان از نظر اکولوژیک به عنوان یک مبارزه گر بیولوژیک و زنده در دفع عوامل بیماری زا، آفات و امراض زراعی و گونه‌های مرتعی بوده و دارای اهمیت فوق العاده ای در چرخه زیستی هستند.

ویژگی منحصر به فرد پرندگان شکاری سبب شده تا شیوخ حاشیه نشین خلیج فارس با پرداخت مبالغ گزاف اقدام به شکار آنها کنند رفتار زیستی و تغذیه‌ای پرندگان شکاری مانند شکار با یک پا و چنگال به همراه هوش بالا در آموزش پذیری و دست آموز شدن از ویژگی‌های خاص و منحصر بفرد این گونه‌ها بوده که به نوعی بلای جان آنها هم شده است.

شکوری در این خصوص توضیح داد: این ویژگی‌ها سبب شده تا شیوخ حاشیه خلیج فارس از به دست آوردن این پرندگان استقبال کرده و با پرداخت مبالغ گزاف و خرید، از آنها به عنوان نماد و الگوی صلابت طایفه و خاندان خود در مسابقاتی همچون قوش بازی بهره گیری کنند.

فروش ۲ میلیاردی پرنده شکاری

به گفته وی، در این چرخه درآمد، منفعت اصلی نصیب کسانی می‌شود که به عنوان نمایندگان اعراب حاشیه نشین خلیج فارس در ایران فعالیت می‌کنند و گاه تا دو میلیارد تومان پرنده شکاری را می‌فروشند.

شکوری اضافه کرد: این درآمدهای میلیاردی سبب می‌شود تا قاچاقچیان قبل از شروع فصل صید، میلیون‌ها تومان در بین افراد بیکار توزیع و برای آنها موتورسیکلت و تلفن همراه خریده و اجیرشان کنند.

وی ادامه داد: با محکومان و مجرمان حوزه بازگیری (صید پرندگان شکاری) طبق قوانین شکار و صید برخورد قانونی می‌شود و قانونگذار علاوه بر اعمال جریمه‌های سنگین، مجازات حبس حتی تا سه سال را برای متخلفان درنظر گرفته است.

مجازات در انتظار متخلفان

به گفته شکوری، هم اینک طبق قانون هر شخصی که مبادرت به زنده‌گیری‌، شکار، خرید و فروش‌، حمل‌، نگهداری و صادرات پرندگان شکاری از قبیل شاهین‌، بحری‌، بالابان و دلیجه کند علاوه بر محکومیت به حداکثر مجازات حبس مقرر، به جزای نقدی از ۶۰ تا ۸۶ میلیون ریال محکوم خواهد شد.

وی افزود: محکومان این حوزه باید مبالغی بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلیون ریال هم به عنوان ضرر و زیان ناشی از شکار به محیط زیست پرداخت کنند.

شکوری به روش‌های زنده گیری این پرنده‌ها هم گریزی زد و گفت: پرندگان شکاری به روش‌های مختلف صید می‌شود که در شیوه ثابت متخلفان در زیستگاه‌های این گونه‌ها چاله‌های به ابعاد یک متر حفر که آن را «خوط» می‌گویند. آنها با کمین در آن و با به همراه داشتن پرنده طعمه و ادوات صید (شبچه) پرندگان شکاری را زمین گیر و صید می‌کنند.

شکوری اضافه کرد: در یک شیوه رایج هم در سنوات اخیر متخلفان با موتورسیکلت‌های پرقدرت و با دوربین‌های چشمی این پرنده‌ها را در صحرا پیدا کرده و مبادرت به زنده گیری آن با تله مخصوص می‌کنند.

افزایش گشت‌های محیط بانی

مظفر آذیش از علاقه مندان به حیات وحش در غرب گلستان است؛ وی به خبرنگار مهر گفت: از اوایل تیرماه شاهد حضور پرندگان مهاجر شکاری مانند شاهین در زیستگاه‌های بندرترکمن و گمیشان هستیم که با افزایش گشت‌های محیط بانی برای برخورد با متخلفان صید و زنده گیری آنان همراه است.

وی ادامه داد: اما به سبب گستردگی زیستگاه‌های این پرندگان و البته زنده گیری به نسبت آسان این گونه‌ها، امکان برخورد قانونی مؤثر با متخلفان سال به سال کمتر می‌شود.

این عضو تشکل‌های محیط زیستی غرب گلستان افزود: حضور این پرندگان به عنوان دشمن طبیعی و اصلی جوندگان و خزندگان بوده و کمک شایانی در جلوگیری از گسترش بیماری‌ها به ویژه مشکلات پوستی در مناطق مرزی استان است.

آذیش گفت: از مهم‌ترین عوامل ایجاد بیماری‌های پوستی مانند سالک در مناطق مرزی گلستان رشد بیش از حد جوندگانی مانند موش بوده که از طریق نیش حشرات و پشه‌ها منتقل می‌شود و اگر جمعیت موش‌ها کنترل شود این مشکل کاهش می‌یابد در حالی که با وجود پرندگان شکاری مانند عقاب و شاهین و تغذیه آنها از جوندگان، این مشکلات رفع خواهد شد.

پرونده متخلفان شکار در کوتاه‌ترین زمان رسیدگی می‌شود

رئیس کل دادگستری گلستان هم در شورای حفاظت از انفال استان با اشاره به اهمیت و نقش پرندگان شکاری در طبیعت گفت: برای حفظ ذخایر ژنتیکی کشور همانند بازهای شکاری پرونده‌های مربوط به متخلفان صید و زنده گیری پرندگان شکاری در کوتاه‌ترین زمان رسیدگی می‌شود.

هادی هاشمیان افزود: غارت اندوخته‌های ژنتیکی این سرزمین و هجمه به سلامت عمومی جامعه پذیرفتنی نیست.

وی معتقد است که هر چند وظیفه گزارش تخلف‌های زیست محیطی و دست‌اندازی به اراضی ملی و انفال وظیفه دستگاه‌های متولی و ضابطان خاص در دستگاه‌های اجرایی مانند محیط زیست و حتی ضابطان عام است اما برخورد دستگاه قضائی محدود به پیگیری گزارشات دستگاه‌های اجرای نخواهد بود و دادستان‌ها شهرهای دخیل در این موضوع هرجا که احساس نیاز کردند، به عنوان مدعی‌العموم ورود می‌کنند.

هاشمیان تاکید کرد: برای حفظ گونه‌های در معرض خطر انقراض و حمایت شده پرندگان شکاری که یک حق عامه محسوب می‌شود کوتاه نخواهیم آمد و قانون شکنان این بخش منتظر برخورد قاطع دستگاه قضائی باشند.

شکار پرندگان شکاری مساوی با شیوع بیماری‌های پوستی

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم در شورای حفاظت از انفال استان در این خصوص گفت: مسائل اجتماعی و اقتصادی خاص مناطق پیرامونی زیستگاه این پرندگان شکاری در شمال، شمال غرب و شمال شرق استان به نحوی است که متأسفانه شاهد رغبت افراد بیکار و جوانان به مقوله صید و زنده گیری پرندگان شکاری هستیم.

محمدرضا کنعانی ادامه داد: شرایط اقتصادی و میزان بیکاری در مناطق یاد شده و البته قیمت گزاف این پرندگان شکاری در کشورهای حاشیه خلیج فارس موجب وسوسه اهالی منطقه شده و این پرندگان باارزش را در معرض خطر قرار داده است.

وی همچنین معتقد است که زنده گیری و قاچاق این پرنده‌های شکاری علاوه بر آسیب به چرخه حیات وحش استان موجب شیوع انواع بیماری‌های پوستی در مناطق پیرامونی زیستگاه‌های آنها می‌شود، مسأله‌ای که در حد شعار و احتمال نیست، بلکه آمارهای وزارت بهداشت در خصوص شیوع بیمارهای پوستی در استان موید این مطلب است.

کنعانی همچنین از برپایی گشت‌های کنترلی و یومیه یگان حفاظت محیط زیست استان در فصل مهاجرت این پرندگان به استان اشاره کرد و افزود: برای افزایش سطح بازدارندگی این گشت‌ها به همراهی و مشارکت دستگاه‌های دخیل و فعال در مناطق مرزی مانند مرزبانی، نیروی انتظامی، بسیج و دستگاه‌های اطلاعاتی و البته مجموعه قضائی نیازمندیم.

وی، تنها راه برخورد با متخلفان این حوزه را روشنگری و آگاهی بخشی به جوامع هدف بیان کرد و افزود: باید با افزایش آموزش‌ها، سطح آموزه‌های محیط زیستی مردم حاشیه نشین زیستگاه‌های پرندگان شکاری را ارتقا دهیم.

گلستان به دلیل برخورداری از زیستگاه‌های منحصر بفرد دشتی و تالابی در کریدور مهاجرت پرندگان شکاری واقع است و بیش از نیمی از سال را میزبان پرندگان با ارزش و حمایت شده است.

این استان از معدود تنفس گاه‌های گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری کشور بوده و به عنوان ایرانی کوچک از کوه، دریا، جنگل، دشت و بیابان به صورت یکجا برخوردار است اما باید دانست که حفظ این مواهب نیازمند همراهی مردم با محیط بانان و تشکل‌های زیست محیطی و دوستدار حیات وحش است.