به گزارش خبرنگار مهر، بیست و سومین همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان حکمت ایرانی و حکمت متعالیه از سوی بنیاد حکمت اسلامی صدرا در مجموعه فرهنگی آدینه برگزار شد.
غلامرضا اعوانی استاد دانشگاه شهید بهشتی در این همایش در سخنانی با موضوع ایران سرزمین حکمت نبوی گفت: اصلاح حکمت نبوی از این موضوع ریشه گرفته که اصل دین، حکمت است و ادیان آنطور که نازل شده اند عین حکمت هستند. در ادیان غیر ابراهیمی ما کلمه‌ای برای پیامبر و رسول نداریم و آنها را حکیم می‌گویند. مسلمانان چین وقتی کتاب برای حضرت رسول (ص) نوشتند پیامبر را به عنوان حکیم بزرگ معرفی کرده و آنها، کنفوسیوس را به عنوان حکیم بزرگ می‌شناسند. قرآن تمام انبیا را به عنوان بزرگترین مدافعان حکمت معرفی کرده است.
وی افزود: حکمت زرتشت و حکمت نبوی، حکمت ایرانیان است. اگر نفوذ و تأثیر عوامل غیرایرانی را کنار بگذاریم برداشت ایرانیان از این حکمت بوده است چنانچه در حکمای اسلامی و بعد در حکمت متعالیه، این حکمت وجود دارد. از خصوصیات حکمت نبوی با فلسفه چنانچه در دین اسلام دیده می‌شود این است که تمامی فرهنگ تمدن اسلامی تحت تأثیر حکمت بوده است و این حکمت برخلاف فلسفه‌های رسمی است. افلاطون حکیم بزرگی بوده که در مدینه فاضله خود شعار را نفی کرده است. او سه شرط برای شعرا و برای اهل هنر قائل شده. در معماری و هنر ما هم همین طور بوده که بسیار تحت تأثیر حکمت بوده اند. بخصوص در قالی بافی ایرانی که همواره زمین را مقدس دانسته است. بنابراین فلسفه تصوری در ذهن نیست و شامل تمام وجود آدمی می‌شود و حکمت هم همین گونه است که شامل همه چیز عالم، زمین، آسمان و وجود آدمی می‌شود و خداوند در همه ابعاد وجود، حضور دارد که این امر، قدسی است.
اعوانی اضافه کرد: مسئله دیگر اشتباهی است که درباره حضرت زرتشت وجود دارد و باید به داوری بنشینیم و از آیات قرآنی مشخص شود که او رسول بوده یا نه و هر رسولی باید به لسان قووم خود باشد. حال آیا از ۱۲۴ هزار پیامبر، یکی نصیب ایران نبوده است. هر امتی، رسولی داشته و این امر اقتضا می‌کند که ایرانیان هم رسولی داشته اند که متأسفانه بر اساس تفکرات اعراب آنها را مجوس گفته اند. از زمان بنی امیه این اصلاح و اهل شرک باب شد که اگر این طور بود چطور ایرانیان می‌توانستند تمدنی به این عظیمی را بوجود آورند.
این استاد فلسفه با بیان اینکه قرآن سه چیز را عامل رستگاری می‌داند، تصریح کرد: این عوامل با گفتار، کردار و پندار نیک تطبیق می‌کنند. در زرتشت تاکید بر عقل، خرد و یکتاپرستی و دوری از بت پرستی می‌شود و در میان ادیان ابراهیمی شاید تنها دینی بوده که بت پرست نبوده اند. تاکید بر مسئله عدالت، حکومت و اختیار انسان و مسئولیت او، دوری از ترک دنیا و رحمانیت و فضائل اجتماعی و همچنین تاکید بر معاد و مسئله برزخ و تاکید بر فرشته شناسی که شیطان را از بین می‌برد در دین زرتشت وجود دارد. همچنین داشتن دانشمندانی که مغان بوده اند. در کتاب زرتشتیان، زرتشت را حکیمی بزرگ می دانسته اند و ایرانیان در تشکیل حکومت، سردمدار بوده اند و حکمت حکومت آنها به یونانیان هم رسیده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه قرآن و اسلام یک دین جهانی است، تاکید کرد: معمولاً غربی‌ها ادیان را به یک سرزمین یا نژاد متعلق می‌دانند مثل کنفوسیوس یا دین یهود که متعلق به قومی است اما آنهایی که دین جهانی هستند را نمی‌توان گفت متعلق به قوم خاصی است. اسلام تنها دینی است که تمام ادیان و کتب دینی را تأیید می‌کند یعنی یک دین جهانی است. این موضوع در بسیاری از آیات آمده است که امروز بسیار مورد غفلت واقع شده است و حکمت گمشده مؤمن است و این باعث شده که مسلمانان دنبال هنر یونان رفته اند. مسلمانان در علوم عقلی و تمام کتب اصلی و تمام شروح مهم این زبان از یونان، ایران و هند، موضوعاتی را گرفته اند و این باعث شد مسلمانان از شرق تا غرب، حکمت را در هر جا جستجو کنند. هیچ کشوری غیر از ایران فلسفه ندارد و فلسفه غرب و همه حکمای ما در توفیق حکمت رسمی و الهی نقش دارند. حکمت قرآن را به تعبیر سهروردی باید از قائم به کتاب یعنی امام پرسید و سهروردی بیش از ۲۰ کتاب و رساله در دوره حکمت نقوی و قرآنی دارد. سهروردی سهم مهمی در این خصوص دارد و در جایی می‌گوید هر نفسی بهره‌ای از نور الهی دارد و خداوند دخیل نیست و حکمت بلدی جایگاه خاصی در آرای او دارد.
غلامرضا اعوانی در پایان سخنان خود با بیان اینکه در دوره صفویه تحولی ایجاد شد و فقه به سمت حکمت رفت، افزود: افرادی مثل میرداماد و دیگران این کار را کردند. کسانی که به فقه معروفند و این در غیر از تشیع بوجود نیامده و همه این جریان‌ها در حکمت متعالیه خلاصه شده است. تهران هم شهر هزار حکیم است که ما در صددیم آن را به ثبت برسانیم و این محافل برای اینکه قدر حکمت را بدانیم محافل خوبی هستند چون دنیای امروز تشنه حکمت است.
نظر شما