بودن یا چگونه بودن

به گزارش خبرنگار مهر، در همه تلویزیون های جهان وقتی یک شیوه بیان تصویری یا ارایه مفاهیم و مضمون با اقبال و توجه خاص مخاطبان مواجه می شود، از این شیوه به عنوان یک الگو استفاده می کنند و با گسترش آن در جهت ارتقای سطح کیفی اثر پیش می روند. اما به نظر می رسد در تلویزیون ما به حفظ سطح کیفی برنامه توجه چندانی نمی شود و زمانی که یک برنامه کارکرد خود را از دست می دهد، مدیران تلویزیون در هیچ شرایطی حاضر به تغییر یا حتی قطع موقت پخش برنامه و بازگشت با دست پر نیستند. اتفاقی که در مورد مجموعه برنامه "صندلی داغ" افتاده است.

این برنامه در عید 84 توانست مخاطبان بسیاری را به خود جلب کند که حاصل منحصر به فرد بودن برنامه، استفاده مناسب از شکل برنامه های گفتگویی سرگرم کننده (تاک شو)، سوالات مناسب، مجری توانا و مهمانان شناخته شده بود. اما این شرایط طی اجراهای متعدد به تدریج با افت چشمگیر کیفیت مواجه شد. به خصوص که به طور همزمان چنین شیوه برنامه سازی به شکل گسترده ای در شبکه های مختلف تلویزیون مورد استفاده قرار گرفت. به همین خاطر، مهمانان برنامه ها تکراری شدند، پرسش ها ویژگی جذاب بودن را از دست دادند و این نوع برنامه ها دچار روزمرگی و یکنواختی شدند.

دست اندرکاران تولید "صندلی داغ" برای اینکه به حیات برنامه خود ادامه دهند، دست به تغییرات زیادی زدند. مجری را تغییر دادند، در مقاطع مختلف دکور برنامه را به شکل های گوناگون عوض کردند. در خصوص نوع پرسش ها و نحوه سوال کردن دست به تغییر زدند و در مناسبت های مختلف مهمانان مربوط به شرایط و حال و هوای همان مناسبت را دعوت کردند و برنامه را به سمت تغییر شرایط و افزایش سطح کیفی پیش بردند، اما حاصل چیزی جز افزودن بر خسته کنندگی برنامه نبود. تولیدکنندگان برنامه حتی با راه اندازی یک وب سایت و درخواست مشارکت نظر مردمی سعی کردند از میزان استقبال مخاطبین تخمین حدودی به دست بیاورند و از خواست و پرسش آنها مطلع شوند.

البته در میان قسمت هایی که این برنامه ارایه کرده، بخش های قابل توجه و مورد استقبال مردم هم وجود دارد که گفتگوی اخیر این برنامه با پرویز پرستویی از آن جمله است. ولی طی ماه های اخیر در برنامه های مختلف با این بازیگر گفتگو شده است و با آنکه اصولا" پرستویی بیانی شیرین و جذاب دارد، به نظر می رسد حرف تازه ای برای گفتن نداشته باشد و همین مسئله باعث می شود این تک قسمت ها نیز در جذب عمومی مخاطبان چندان موفق نباشند. مسئله اصلی در این است که مدیران تلویزیون چه زمان به این نتیجه دست پیدا می کنند که یک برنامه دیگر نباید پخش شود.

حقیقت این است هیچ برنامه گفتگویی قادر نیست در طول سال به صورت هفتگی و در مناسبت های مختلف به صورت شبانه پخش شود و جذابیت خود را حفظ کند. "صندلی داغ" نیز در همین مسیر و راستا قرار دارد. این برنامه به اندازه ای در حضور بدون قطع خود افراط کرده است که اکنون اثر هیچ خاصیتی ندارد. موفق ترین و مشهورترین برنامه هایی از این دست در تلویزیون دیگر کشورهای جهان فقط به ضرورت یک اتفاق یا شرایط خاص ارایه می شوند و به همین جهت تازگی و محبوبیت نسبی خود را در طولانی مدت حفظ می کنند.

نکته دیگری که مانع بزرگی در جهت افزایش محبوبیت و جذب مخاطب انبوه برای این برنامه می شود، نوع پرسش ها و زنده نبودن برنامه است. در زمستان 85  رضا رشیدپور برنامه ای با عنوان "عبور شیشه ای" تهیه و پخش کرد که با وجود همه کاستی ها در رعایت جنبه های ایجاد جذابیت گسترده برای برنامه موفق بود. مجری این برنامه علاوه بر اینکه پرسش های خود را با صراحت لهجه به نسبت زیادی مطرح می کرد - به نحوی که گاه به مذاق مهمانان برنامه چندان خوش نمی آمد - چون برنامه به صورت مستقیم پخش می شد، بیننده به پاسخ گرفته شده اعتماد بیشتری داشت و در عین حال مهمانان بخشی از حقایق ناگفته را بیان می کردند.

بی بهره بودن "صندلی داغ" از پخش مستقیم و ارایه پرسش های تکراری برنامه را بسیار خسته کننده کردن است. مخاطب امروز دیگر علاقه ای ندارد از این موضوع اطلاع داشته باشد که مهمان برنامه نقاط مختلف ایران را به خوبی می شناسد یا از ضرب المثل ها تا چه اندازه مطلع است؛ بلکه به دانستن مطالب و مسایلی علاقه دارد که در حالت عادی و گفتگوهای رسمی بیان نمی شود. مهمتر اینکه پرسیدن مسایلی که زندگی روزمره را بیش از پیش به یاد مخاطب می اندازد با روح کلی برنامه و عنوان آن در تناقض و تضادی آشکار است. این برنامه باید به اندازه ای داغ باشد که مهمانان برنامه در عین حال که از شرایط دشوار آن اطلاع دارند، برای حضور در برنامه ابراز علاقه کنند تا به این وسیله بر شهرت و محبوبیت خود بیافزایند یا حداقل حضور ذهن و مسایل ناگفته حرفه خود را به اطلاع بیننده برسانند.

در شرایط کنونی به نظر می رسد بهترین راه حل برای نجات برنامه "صندلی داغ" از خسته کنندگی و روزمرگی که به شکلی گسترده به آن مبتلا شده، قطع موقت و به نسبت طولان مدت برنامه است تا فرصتی در اختیار برنامه سازان برای تهیه برنامه ای پرتحرک تر به وجود بیاید. به خصوص که برنامه از پخش روتین و هفتگی باید دست بردارد و فقط در مواقع لازم با مهمانانی که می توانند نظر مخاطبان را جلب کنند به پخش تلویزیونی بازگردد. تولید کنندگان برنامه طی این مدت باید در جهت پخش مستقیم برنامه تلاش کنند.