افزایش سطح غنی سازی اورانیوم از سوی ایران اقدامی منطقی است

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -جواد حیران نیا-الناز صفوی: خروج یکجانبه آمریکا از ایران در سال گذشته و سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران باعث وارد آمدن فشارهای زیادی در سال گذشته بر ایران شد.

عدم پایبندی آمریکا به برجام و بدعهدی های اروپا در عملی کردن ساز و کار ویژه مالی ایران و اروپا موسوم به اینستکس که در واقع برای جبران تحریم های غیرقانونی آمریکا در نظر گرفته شده است ایران را به تعلیق برخی تعهدات برجامی خود وا داشت. اکنون اروپا اعلام کرده است اینستکس وارد مرحله عملیاتی خود شده است. ولی اینکه با نقش آمریکا و دلار در سیستم های بانکی جهان و وابستگی های اقتصادی اروپا به آمریکا، اروپا تا چه میزان می تواند به تعهدات برجامی خود عمل کند و با موفقیت این مکانیسم مالی را عملیاتی کند جای بحث دارد.

در گفتگو با پروفسور «آرشین ادیب مقدم» این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه می آید.

«آرشین ادیب مقدم»، استاد کامل «سیاست در غرب آسیا» در دانشگده مطالعات شرقی و آفریقایی در دانشگاه لندن است. وی رئیس مرکز مطالعات ایرانی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است.

از وی دو کتاب دیگری به نام های «ایران در سیاست جهانی: پژوهشی درباره جمهوری اسلامی» (Iran in World Politics: The Question of the Islamic Republic ) و «سیاست بین المللی خلیج فارس: تبارشناسی فرهنگی» (The International Politics of the Persian Gulf: A Cultural Genealogy) به چاپ رسیده است.

کتاب اخیر ادیب مقدم که از سوی انتشارات «دانشگاه کمبریج» منتشر شد «روانشناسی ناسیونالیسم، تفکرات جهانی، تصورات ایرانی» نام دارد که در این کتاب، ادیب مقدم با تمرکز بر هویت ایرانی، تحقیقی ارزشمند پیرامون ریشه‌های سیاسی و روانی هویت ملی و اینکه دولت‌های غربی و شرقی اغلب به چه طریقی از آنها استفاده می‌کنند؛ ارائه می‌دهد. در این اثر که به برسی موارد یادشده در دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد، تحلیل نویسنده بر پایه «روانشناسی ناسیونالیسم» به عنوان یکی از مفاهیم جدیدی است که از جریان‌های روانشناختی الهام می‌گیرد که در ایجاد جوامع بشری نقش دارند.

*متعاقب عدم تعهد اروپا، ایران گام دوم کاهش تعهدات برجامی خود را عملی کرد. اقدام ایران به دنبال بهره مندی از مزایای اقتصادی برجام بود. آیا اروپا می تواند به تعهدات خود در قبال برجام عمل کند؟

من می دانم که تمایل به حفظ برجام در اروپا همچنان پابرجاست و این آمریکا است که به عنوان تباه کننده این توافق عمل می کند. بین نسل جدیدتر دیپلمات های اروپایی طرز تفکری وجود دارد که بر اساس آن اروپا باید منافع خود را در اولویت بگذارد و نباید مانند آمریکا بی توجه باشد.

ولی اینکه برای راه اندازی مکانیسم مالی اینستکس موانعی وجود دارد یک واقعیت است. در واقع این تندروهای دولت ترامپ هستند که به مسموم کردن جو ادامه می‌دهند. البته واکنش اروپا به خروج آمریکا نیز حقیقتاً ناامید کننده بوده است.

*برخی اخبار از تلاش فرانسه برای بازگرداندن آمریکا به برجام حکایت دارد. آیا این موضوع می تواند درست باشد؟

من از اینکه آقای ماکرون چنین قصدی دارند اطمینان دارم ولی فکر می‌کنم ایشان (ویژگی‌های) دولت ترامپ و نواقص دیپلماتیک آن را کمتر از آنچه در واقعیت هست در نظر می‌گیرد. ترامپ هیچگاه به برجام باز نخواهد گشت.

فکر می‌کنم کسانی در ایران که در ارزیابی مجدد خود از برجام درست بودن این توافق از آغاز را مورد سوال قرار می‌دهند درست می‌گویند. در برخی مراحل تصمیم درباره رساندن غنی سازی اورانیوم به سطوح بالاتر ضروری به نظر می‌رسد.

با رئیس جمهوری که آمریکا دارد ممکن است میزانی از غنی سازی که در حال حاضر فاقد آن هستیم عاملی برای تضمین امنیت باشد. البته من با سلاح هسته‌ای مخالف هستم ولی اگر افزایش سطح غنی سازی تضمین کننده امنیت ایران باشد آنگاه این تنها گزینه منطقی باقی مانده خواهد بود.

*برجام نفس‌های آخر خود را می‌کشد و بقای آن منوط به پایبندی اروپا به برجام جهت فروش نفت ایران و مبادلات است. آیا اروپا می تواند این دو زمینه را مهیا کند و یا همچنان در عمل با آمریکا همراهی خواهد کرد؟

همانطور که در بالا هم گفتم اروپا به واقع خواستار نجات برجام است ولی دشمنی‌های آمریکا امکان دستیابی به این امر در عمل را به تاخیر انداخته است. این هدفی است که سیاست خارجی اروپا نه اکنون بلکه از آغاز دنبال می کرده است.

البته زمانی که آقای خاتمی غنی سازی را تعلیق کرد نیز اتحادیه اروپا به وعده‌های خود عمل نکرد. من فکر می‌کنم ایران باید صبور باشد ولی اروپا هم کمتر و دیرتر از آنچه باید به وعده‌های خود عمل کرده است.

*کانال مالی اینستکس در حالی که قرار بود پیش از این به بهره برداری برسد به بهانه‌های مختلف از سوی اروپا عملیاتی نشده است. با توجه به اینکه این کانال قرار است صرفاً موارد بشردوستانه را پوشش دهد آیا می تواند نیازهای ایران را برآورده سازد؟

اینستکس تنها در صورتی می تواند برای ایران مفید واقع شود که بتواند آنچه برجام وعده عملی کردن آن را داده بوده به انجام برساند یعنی رشد اقتصادی و ارتقا سطح دیپلماسی با ایران. ولی اینکه هیچکدام از کشورهای اروپایی دست کم در حرف آقای روحانی را برای مشورت دعوت نکردند بسیار ناامید کننده است.

خواسته‌ای که با عمل همراه نباشد مانند قایقران بدون قایق است. دیپلماسی اروپا غرق خواهد شد و برجام را نیز با خود غرق خواهد کرد. مسئولیتی که ایران به عهده دارد روشن است: محافظت از پروسه دیپلماتیک، تقویت جامعه مدنی؛ اینها بهترین اقدامات و منابع موثق برای تامین امنیت هر کشوری است. این قانون مسلم علوم سیاسی و تاریخ جهان است.