خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: تعزیه‌خوانی در گلستان هنوز سینه به سینه از نسل‌های پیشین تعزیه به نسل جدید منتقل می‌شود و موازی‌کاری دستگاه‌هایی همچون حوزه هنری، فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات باعث شده فعالان این حوزه به درستی ساماندهی نشوند و برنامه مشخصی در این حوزه وجود نداشته باشد.
با خداداد زنگانه که بیش از ۵۰ سال است به تعزیه‌خوانی در گلستان مشغول است و علی زنگانه که از کودکی کار تعزیه را با اجرای نقش علی‌اصغر شروع کرده و هم‌اکنون در حوزه اشقیاء‌خوانی فعال است و نقش شمر در واقعه کربلا را اجرا می‌کند به گفتگو نشستیم.
*کار تعزیه را از چه زمانی آغاز کردید؟
خداداد زنگانه: از بیش از یک قرن قبل در محله جنگلده علی‌آبادکتول که ما در آنجا ساکن هستیم، تعزیه‌خوانی متداول بود و همچنان این آیین هرسال اجرا می‌شود.
در گذشته از اول محرم تا پایان دهه اول بین هشت تا ۱۰ تعزیه با موضوعات مختلف مجالس وهب، حُر، حضرت قاسم، حضرت علی‌اکبر، واقعه عاشورا، تعزیه مختار و طفلان مسلم اجرا می‌شد.
* تعزیه‌خوانی در گلستان در دهه‌های اخیر دستخوش تغییرات هم شده است؟
علی زنگانه: بله هرچه جلوتر می‌رویم تغییرات بیشتری را شاهد هستیم. شعرها و سبک آن‌ها نسبت به ۱۰۰ سال قبل به روز شده و در اشعار جدید تلاش بر این بوده در کنار اینکه شأن ائمه و مجلس تعزیه حفظ شود تحریف در تاریخ نداشته باشیم برای اینکه مردم را بیشتر تحریک کنیم.
تغییرات در مجموع مثبت بوده، اشعار، پوشش، لباس‌ها و سلاح‌های جنگی، نوع خواندن و صوت و … نسبت به ۲۰ سال قبل که من حداقل به خاطر دارم تغییر کرده و بهبود یافته است.
هم‌اکنون افرادی که در کار تعزیه هستند تخصصی ورود می‌کنند و کسانی که اشقیاء‌خوان هستند به ندرت سراغ موافق‌خوانی می‌روند.
هرچند ایرادات در اجرای تعزیه در استان به حداقل رسیده و دیگر شاهد آهنگ تکرای طبل و شیپور در تعزیه‌خوانی نیستیم اما ورود موزیک و موسیقی به تعزیه به زنگ خطری تبدیل شده است و حتی دیده می‌شود در بعضی از اجراها آهنگ خواننده‌های غربی زده می‌شود که این یک چالش بزرگ برای تعزیه است.
خداداد زنگانه: متاسفانه در سال‌های اخیر شعرهای شاعرانی همچون شوقی، آتش افروز، دلخون و آتش کلام که از جایگاه رفیعی برخوردار بودند از تعزیه حذف کرده‌ایم. بنده ۵۰ سال است در حوزه تعزیه مشغول هستم و حدود ۳۰ است کارگردانی تعزیه را هم انجام می‌دهم. به جرأت می‌توان گفت بعضی از اشعار در تعزیه سلیقه‌ای حذف شده‌اند و در جابه‌جایی کلمات معانی دقیق جایگزین نشده است.
*از نظر تعداد هم تعزیه‌خوانان استان تغییر کرده‌اند؟
خداداد زنگانه: تعداد تعزیه‌خوانان استان رو به افزایش است و اجراها قوی‌ترهم شده است؛ خیرین و مردم هم برای اجرای تعزیه کمک می‌کنند اما عده‌ای برای اهداف خاص وارد تعزیه شده‌اند و گاهی شاهد هستیم مطالبی اضافه می‌کنند که حسی را به مخاطب منتقل کنند. به نظرم باید بیشتر تلاش شود تا نسبت به گذشته انحراف کمتری داشته باشیم.
*هم‌اکنون چند گروه تعزیه در گلستان فعال است؟
علی زنگانه: ۲۰ گروه فعال داریم که ۱۰ گروه در گرگان فعال هستند و چهار تا پنج گروه مانند گروه فندرسک، نامتلو و خان ببین حدود ۱۰۰ سال قدمت دارند.
*چالش‌های تعزیه استان چیست؟
علی زنگانه: نگاه مسئولان به تعزیه مثبت است اما یک فضای مناسب برای اجرای تعزیه در استان مانند آنچه در شهرهایی همچون تهران، سبزوار، اصفهان و خوانسار و … وجود دارد، نداریم؛ مسئولان کمک مالی به گروه‌ها نمی‌کنند اما برای صدور مجوز شورای تامین و… همکاری می‌کنند و موازی‌کاری بین سازمان تبلیغات، حوزه هنری و سازمان تبلیغات در حوزه تعزیه وجود دارد اما بیشترین همکاری را از سوی فرهنگ و ارشاد شاهد هستیم.
*آیا در حوزه آموزش تعزیه در گلستان برنامه‌ای داریم؟
علی زنگانه: تعزیه‌خوانی در گلستان همچنان سینه به سینه در حال انتقال به نسل‌های بعدی است مثلاً ما در محله جنگلده علی‌آباد در گروه داریم یکی گروه اصلی است که تعزیه‌خوانان آن بین ۶۰ تا ۷۰ سال سن دارند و گروه ما که حدود ۴۰ سال سن داریم.
شنیده‌ام سید حمزه حسینی در گرگان تعزیه‌خوانی آموزش می‌دهد اما برنامه منسجم و سازمان یافته‌ایم در این حوزه نداریم و افراد علاقمند بیشتر از طریق تماشای نوع اجرا از طریق سی دی و کلیپ وارد عرصه می‌شوند اما برای پیشرفت در این حوزه نیاز داریم از گروه‌های مهم تعزیه کشور برای آموزش در استان دعوت شود.
*پیشنهاد دیگری برای بهبود این حوزه دارید؟
علی زنگانه: ادارات متولی فعالان حوزه تعزیه را ساماندهی کنند. مثلاً هر سال قبل از ایام سوگواری شاهد برگزاری همایش پیرغلامان برای مداحان هستیم بهتر است در قالب سوگواره و … از همه هیئت‌های و گروه‌های تعزیه دعوت شود.
تعزیه نمایش آیینی با سابقه در ایران است که هنر تئاتر، موسیقی و آواز را باهم دارد و نیاز است بیشتر مورد حمایت قرار گیرد. از مسئولان انتظار داریم حمایت‌های مادی و معنوی از تعزیه‌خوانان را افزایش دهند و صدور مجوزها سهل‌تر باشد، از مسئولان همراهی می‌خواهیم تا فقط دغدغه اجرای تعزیه و نوکری اهل بیت داشته باشیم.
*کلام پایانی؟
خداداد زنگانه: تعزیه‌خوانی هنری است که در مخاطب تاثیرات دورنی و مذهبی ایجاد می‌کند و مانند فیلم و سریال نیست که برای افراد تکراری شود؛ مخاطبان هنر تعزیه و شبیه‌خوانی در استان هرسال افزایش می‌یابند؛ تعزیه به‌قدری در اعتقادات دینی و مذهبی مردم مهم جلوه کرده که به جرأت می‌توان گفت در محله‌هایی که هرسال تعزیه اجرا می‌شود معضلات اجتماعی کمتری را نسبت به سایر محلات شهر شاهد هستیم. از مسئولان انتظار داریم گروه‌های تعزیه‌ای که بدون چشم‌داشت مادی در استان اجرا دارند را بیشتر حمایت کنند.
نظر شما