مبادا شناسنامه فرهنگی کشور گم شود!

به گزارش خبرنگار مهر ، وجود آثار و ابنیه تاریخی در هر کشوری نشان از قدمت آن سرزمین دارد و در واقع ، آثار به یادگار مانده از گذشته ، شناسنامه فرهنگی و هویت ملی آن جوامع و کشورها محسوب می شود که شاید نداشتن آن به اندازه داشتن آن ، سخت و دشوار نباشد. زیرا ، انتقال میراث گذشتگان به نسل های بعدی و شناساندن چهره ای مقبول از آن سرزمین به جهانیان، تنها به واسطه سالم نگه داشتن شناسنامه فرهنگی امکان پذیر است.

متاسفانه، موضوع حفظ و احیای آثار و ابنیه تاریخی کشور، موضوعی است که همواره مورد غفلت مسئولان قرار گرفته و تنها در برهه ای از زمان ، توانسته ایم گذری بر وجود داشته های "با ارزش" خود داشته باشیم و آن هم بهانه ای بوده و مناسبتی که تنها در همان مقطع برجسته شده و بعدها فراموش کرده ایم...

متاسفانه از سال 1320 و همزمان با ظهور صنعت، بیشترین ضرر و تهاجم به معماری معاصر ایران وارد شده و این خسارت‌ها تا به امروز ادامه داشته است.

مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت ‌های تاریخی اعتقاد دارد که برای جبران خسارات 40 سال گذشته، حداقل 10 سال زمان نیاز داریم آن هم به شرط همکاری دستگاه ها و نهادهای مربوطه همچون شوراهای شهر و روستا، شهرداری ها و... که البته تا امروز همکاری خوب و مثبتی با میراث فرهنگی داشته اند.

به گفته محمدحسین طبرسا، وزارت کشور برای سال 1386 درخواست کرد که اعتبارات تخصیصی برای بهسازی روستاها تا 25 درصد افزایش یابد.

مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت ‌های تاریخی می گوید: وزارت کشور و سازمان دهیاری ها برای توسعه‌ صنعت گردشگری و حفاظت و بهسازی بافت‌ های تاریخی در روستاها و نیز با هدف حفاظت از میراث فرهنگی روستاهای کشور در سال 1386 پیشنهاد کرده است که مبلغ اعتبارات تا 4 میلیارد تومان افزایش پیدا کند.

مبلغ تخصیصی به این موضوع برای سال 1385 بالغ بر 3 میلیارد تومان بود که تمام آن جذب شد.

به گفته‌ طبرسا، اعتبارات جذب ‌شده تا کنون صرف اجرای طرح‌هایی مانند طرح‌های مرمت و احیا و توسعه گردشگری در بافت‌های تاریخی شده که به تناسب در تمام استان‌های کشور پراکنده است.

کارشناسان معتقدند؛ این ‌گونه فعالیت ‌های موضعی که با هدف توسعه بنیه گردشگری روستایی و احیاء بناهای روستایی صورت می ‌گیرد، بیش از هر چیز سبب افزایش امید به زندگی و ضریب ماند گاری روستاییان می ‌شود که نتیجه‌ آن علاوه بر رشد و توسعه کمی و کیفی روستاها، ایجاد اشتغال در روستا و جلوگیری از مهاجرت به شهرهاست.

به ‌طور کلی مشکلات مالی همواره مهم ‌ترین دغدغه و مانع در مسیر اجرای طرح‌ های پردیسان (احیای خانه ها و بناهای قدیمی)  بوده و از زمان آغاز اجرای این طرح در سال 78 تاکنون، بارها سبب توقف و تاخیر برنامه ‌های جاری شده است. از سوی دیگر، در جریان اجرای پروژه ‌ها و پایان طرح های مرمت و بهسازی آثار تاریخی، همواره با کمبود نیروهای متخصص و با تجربه در این رشته روبه‌ رو بوده ‌ایم.

اما، گذشته از نیروی متخصص و با تجربه در رشته معماری داخلی، نبود مبانی نظری و اصول معماری داخلی در بناهای تاریخی نیز مسئله‌ ساز شده است.‌ زیرا در نبود مراکز آموزش تخصصی، مبانی نظری و اصول علمی در رشته معماری داخلی ویژه آثار تاریخی، پی ‌ریزی، تدوین و تجربه نشده است.

این مسئله به انحلال رشته دکوراسیون یا تزئینات داخلی در دانشگاه های کشور باز می ‌گردد که حدود 2 دهه پیش صورت گرفت. در حال‌ حاضر، تلاش های پراکنده ‌ای برای آموزش این رشته در جریان‌ است اما به ‌دلیل نبود دانشکده یا سازمان ویژه‌ ای در نظام آموزش رسمی کشور، شمار متخصصان این رشته در مقابل حجم وسیع ساخت و سازهای موجود در کشور و ضرورت اجرای پروژه‌ های تخصصی در امر مبلمان داخلی بسیار ناچیز است.

از سوی دیگر، یادمان های طبیعی بخشی از عناصر طبیعی هستد که برای خود زمینه فرهنگی ایجاد می کنند مانند کوه دماوند و چشم انداز فرهنگی نیز تمامی وابستگی هایی که یک اثر را به اثر تاریخی تبدیل می کند، است. طی سالهای اخیر دست اندرکاران میراث فرهنگی به این نتیجه رسیده اند که تنها حفاظت از آثار منجر به حفظ اثر نمی شود و باید به زمینه های دیگر اثر نیز توجه کرد...

البته، کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که تخصیص وام های اعطایی به روستاییان که صرف ساخت و سازهای غیر اصولی در مناطق مختلف می شود ، پدیده بناهای غیر بومی را در بسیاری از بافت های ارزشمند تاریخی کشور تشدید می کند.

در واقع، یکی از نگرانی های بزرگ کارشناسان میراث فرهنگی در جهت توسعه روستاها، نحوه به کارگیری وام هایی است که به روش های مختلف در اختیار روستاییان قرار می گیرد...

مدیرکل بافت های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یادآور می شود: شرایط کنونی در زمینه احداث بناهای روستایی چنان غیر اصولی است که از منطقه سیستان و بلوچستان واقع در منتهی الیه جنوب شرقی کشور گرفته تا آذربایجان در شمال غرب کشور، به رغم تفاوت های فاحش اقلیمی و آب و هوایی در هر دو منطقه از بلوک سیمانی و تیرآهن استفاده می شود.

به گفته این مقام مسئول، چنین اقداماتی در مناطق روستایی کشور یک اشتباه بزرگ تاریخی است که بی تردید سبب نابودی هویت فرهنگی - تاریخی و ارزش های مطرح در معماری بومی بسیاری از روستاهای کشور خواهد شد.