گازخیزترین کشورها از بازار «سی ان جی» جاماندند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نفت،  ایران درحالی بر دومین سکوی «غنی ترین های منابع گازی» در دنیا ایستاده است که با گذشته سالیان متوالی و گردش مداوم چرخه انرژی در بخش های مختلف نه تنها غروبی برای اتمام این منابع متصور نیست بلکه نسبت به ۴۰ سال گذشته این ذخایر درجای، یک سیر صعودی را طی کرده اند تا به یک رشد ۸ درصدی برسند. باتوجه به رشد این ظرفیت می توان گفت باید از موقعیت موجود به صورتی مدبرانه و هوشمندانه جهت توسعه بخش های وابسته و غیر وابسته به این صنعت بهره جست، اما این رشد منابع گازی را نمی توان تنها در فرصت بیشتر سوزاندن گازها در نیروگاه ها برای تولید برق، در پالایشگاه ها و پتروشیمی ها جهت تولید انواع فراورده خلاصه کرد.

 اگر کمی دقیق تر به این پازل گازی که در خود صدها قطعه را جای داده است نگاه شود تا به تکمیل یک تصویر پرسپکتیو برای سامان دادن به بازار انرژی بیانجامد، نباید بخش سوخت را از قلم انداخت. همان کاری که کشورهای دیگر برای آب و تاب دادن به این بازار کرده اند تا با گازسوز کردن خودروهای خود بتوانند با یک تیر چند نشان به هدف بزنند و از قِبَل آن حوزه های دیگر را همچون محیط زیست، کاهش آلایندگی سوخت های فسیلی و ... را نیز در تیررس توجه و التیام قرار دهند. این تغییر و تحول را می توان در گازسوز کردن خودروها و به موازات آن احداث جایگاه های سی ان جی در این کشورها به خوبی مشاهده کرد، این تفکر به گونه ای همه گیر شده است که نه تنها دارندگان منابع ذخایر گازی بلکه کشورهایی نیز که از این ذخایر محرومند یا منابع شان حداقلی است، دست به کار شده اند تا با کمک گازهای جایگزین به این فرآیند ملحق شوند و در مواردی گوی سبقت را از سایر رقبای خود بربایند.

اگر کمی به عقب تر بازگردیم ردپای این سوخت طبیعی را در اوایل قرن بیستم می توان مشاهده کرد؛ در همان سال های نخستین همزمان با توسعه صنعت خودرو در کشورهای آمریکایی و اروپایی گاز طبیعی به رسمیت شناخته شد تا در باک خودروها تزریق شود.

به این ترتیب در دهه های پایانی قرن بیستم مصرف سی ان جی جدی تر شد به گونه ای که ردپای فراگیر شدن بخشی از این توسعه را در آمریکای جنوبی، آرژانتین، برزیل و بخشی دیگر را در امریکای شمالی می توان مشاهده کرد، در اروپا نیز کشورهایی همچون ایتالیا و هلند در این زمینه پیشتاز شدند.

با یک نگاه کلی به آمار جهانی می توان گفت تعداد ۲۷ میلیون و ۷۰۰ هزار خودروی گازسوز درحال تردد هستند که ما به ازای آن ۳۲ هزار و ۵۰۰ جایگاه سوخت در اقصی نقاط جهان سی ان جی این خودروها را تامین می کنند.

*سهم برزیل در میان کشورهایی که از طرفداران و متقاضیان مصرف این نوع سوخت هستند در حالی که مالکیت ۱.۷۸۱.۱۰۲ خودروی سی ان جی سوز را از آن خود کرده است با داشتن ۱.۸۰۵ جایگاه سالانه رقمی در حدود ۱۴۴.۵۳۵.۶۳۶ متر مکعب گاز می سوزاند.

*هندی ها نیز با داشتن ۱.۸۰۰.۰۰۰خودرو و ۹۳۶ جایگاه در سال ۱۶۳.۲۱۰.۰۰۰ مترمکعب گاز می سوزانند، آرژانتین نیز با داشتن دو میلیون و ۴۰۰هزار خودرو در کنار ۱.۹۳۹ جایگاه سوخت، مصرف سالانه اش به ۲۳۹.۸۱۵.۰۰۰ متر مکعب می رسد.

*همچنین در حال حاضر در کره جنوبی ۴۰.۵۳۲ خودرو سی ان جی سوز وجود دارد که با سوختگیری شان در مجاورت ۲۰۱ جایگاه سوختی که در این کشور وجود دارد سالانه عقربه مصرفشان به ۹۳.۰۰۰.۰۰۰ مترمکعب می رسد.

 نکته قابل توجهی که در این بخش خودنمایی می کند بر این مبنا است که کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین، هند و کره جنوبی که هریک به ترتیب سهم‌شان از مجموع ذخایر گازی جهان ۰٫۱۹٪ - ۰٫۲۱٪- ۰٫۵۷٪ - ۰٫۰۳٪ است از جمله دولت هایی هستند که با داشتن منابع گاز طبیعی حداقلی و علی رغم محرومیت از این ذخایر با سیاست گذاری که در این راستا جهت سوق دادن بازار مصرف پی ریزی کرده اند به گونه ای شرایط را مهیا ساخته اند تا با گازهای جایگزین از سناریوی توسعه مصرف سی ان جی جا نمانند. چین که در آسیا گوی سبقت را از سایر کشورها ربوده است با داشتن ۱٫۵۹٪ ذخیره گازی درجای از بزرگترین دارندگان خودورهای گازسوز محسوب می شود.

شهرام اتفاق از کارشناسان صاحب نظر در حوزه‌ی انرژی، معتقد است که ایران شایسته‌ی جایگاهی بالاتر در صنعت انرژی است و خبر از تحولات مهمی در دنیای کسب و کار در صنعت انرژی و نفت و گاز می دهد:

«از میان ده شرکت برتر جهان در سال  ۲۰۱۹ (انتخاب بر اساس توانایی مالی و ارائه خدمات خوب انجام می شود)، هفت شرکت در صنعت انرژی و نفت، یک شرکت در صنعت خرده فروشی و دو شرکت در صنعت خودرو فعال هستند. از میانِ هفت شرکت برتر جهان که در صنعت انرژی فعال هستند، سه شرکت متعلق به چین، و بقیه متعلق به هلند، بریتانیا، ایالات متحده و عربستان هستند. این اوضاع از یک سو نشان می دهد که صنعت انرژی چه جایگاه ارزنده و مهمی در دنیا دارد و از سوی دیگر بیانگر این است که ایران با منابع عظیمی که در اختیار دارد، از چه موقعیت بالقوه ای برای قرار گرفتن در میان برترین های جهان برخوردار است. در عین حال، حضور سه شرکت چینی در این فهرست، به ما یادآور می شود که تنها در اختیار داشتن منابع طبیعی برای کسب رتبه های برتر در صنعت انرژی کفایت نمی کند و ساز وکار اداره اقتصادی شرکت‌ها عامل مهمی در شکوفایی آنهاست. چرا که در سال ۲۰۱۹، از ۵۰۰ شرکت برتر جهان، ۱۲۹ شرکت چینی بوده‌اند. همچنانکه رتبه های اول تا چهارم  از ۱۰ بانک برتر جهان متعلق به چین است».

اتفاق با اشاره به توسعه خودروهای برقی در اروپا و آمریکا می گوید:  این فرآیند به دو دلیل شکل گرفت، نخستین علت آن به مسئله تغییرات اقلیمی و نگرانی از افزایش انتشار کربن در دنیا و گرمایش زمین باز می گشت. دلیل اقتصادی دیگری وجود داشت که به هر حال بخشی از قاره آمریکا و تمام اروپا فاقد گاز طبیعی و منابع فسیلی بودند و منابع را در اختیار نداشتند طبیعتاً باید سوخت دیگری را جایگزین می‌کردند. بنابراین در ایالات متحده،   با استفاده از زغال سنگ، برق در نیروگاه ها تولید و سپس این برق مبدل به سوخت خودروهای برقی می‌شود. ضمن اینکه در ایالات متحده، لوله کشی گاز وجود ندارد، اما شبکه توزیع برق در سرتاسر کشور موجود است. بنابراین آنها زغال سنگ را تبدیل به سوخت خودرو می‌کنند، اما هنوز بخشی از ناوگان خودروهای سنگین باربری مانند تریلرها در آمریکا، سی ان جی سوز هستند. هر کشوری در دنیا متناسب با امکانات و منابع محلی تصمیم می‌گیرد. چین هر دو پروژه توسعه خودروهای برقی و گازسوز را به موازات پیش می برد و البته چین هم منابع گازی ندارد و خودروی برقی برایش جذابیت بیشتری دارد. بنابراین ما نیز باید به اتکای منابع طبیعی کشورمان، گام‌های بلندی در جهت کاهش انتشار کربن برداریم و جایگزین کردن گاز به جای بنزین، ممکن است که گام نخست باشد.   

اتفاق نکته جالب توجهی را مطرح می کند؛ کشورهایی مانند سوئد بخش اعظمی از ناوگان حمل و نقل عمومی شان سی ان جی مصرف می کنند و ۷۰ درصد از سی ان جی مصرفی شان از طریق تامین این گاز به صورت بیوگس (زیست گاز) است به این معنا که از طریق زباله تامین می‌شود.

متاسفانه ایران با داشتن ۳۴ تریلیون منابع گازی همچنان نتوانسته است از این ظرفیت خود در بخش سوخت جهت سوق دادن بازار به سمت سی ان جی سوز ساختن خودروها قدم موثری بردارد که انتظار می رود با دریافتن اهمیت این موضوع گام های جدی تری در این خصوص برداشته شود.

در واقع هر کشوری می بایست بالقوه های خود را شناسایی و بر طبق آن پیشرفت کند؛ بالقوه در کشوری همانند ایران منابع گازی یا همان منابع هیدروکربوری است که زیرساخت آن (لوله های گاز) نیز در سراسر کشور مهیاست.

با فرض اینکه سایر کشورهایی که در منابع گازی نسبت به ایران دارای بالقوه های کمتری هستند، اما در سی ان جی سرمایه گذاری کرده‌اند، باید نگران بود که به زودی از کشور ما سبقت بگیرند و سالانه مقادیر زیادی ثروت و شغل از دست برود.