صنایع کوچک جزیره هایی سرگردان در صنعت ایران؛ گزارش مهر از عدم ارائه تعریفی اصولی از صنایع کوچک

به گزارش خبر نگار مهر، صنایع کوچک در حال حاضر در کشور پراکنده و فاقد انسجام هستند، به همین دلیل در دهه های اخیر هر روز شاهد تعطیلی بسیاری از صنایع کوچک هستیم از طرفی دولت به عنوان یکی از رقبای اصلی صنایع کوچک در حال فعالیت است و با بهره گیری از امکانات خود مانع رشد صنایع کوچک می شود.

در بسیاری از کشورهای جهان همه روش های تولیدات صنعتی متکی بر تحقیقات و بررسی های علمی است، لذا فرآیند تولید در حال انتقال به روشهای دانش محور است بر همین اساس ساختار جدید تولید به طور عمده در صنایع کوچک تبلور یافته است به همین دلیل درکشورهای صنعتی روز به روز بر اهمیت این صنایع افزوده می شود.

صنایع کوچک در ایران به رغم آنکه بیش از 98 درصد از واحد های صنعتی و بیش از 500 درصد کارکنان شاغل در بخش صنعت را در خود جای داده است در ساختار اقتصادی کشور از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و این نه به دلیل کوچکی اندازه آن، بلکه به دلیل عدم برخورداری این صنایع از انواع حمایتهای مالی، فنی و مشورتی از سوی مسئولان ذیربط است.

تحقیقات نشان می دهد صنایع کوچک در ایران در بسیاری از شاخص های مورد مطالعه فاقد مزیت نسبی نسبت به صنایع بزرگ هستند که این ناشی از معضلات ساختاری صنعت در اقتصاد ایران است به نحوی که صنایع بزرگ از حمایتهای مالی، فنی و قانونی دولت برخوردارند در حالی که صنایع کوچک از بیشتر این حمایتها محرومند، به همین دلیل برای رفع موانع و مشکلات رشد و گسترش صنایع کوچک ، ضرورت اصطلاحات ساختاری در بخش صنعت و اقتصاد ایران به شدت احساس می شود.

حسن هامان، مشاور صنعتی موسسه سازمان اقتصادی آستان قدس رضوی در خصوص ارائه تعریفی از صنایع اظهار داشت: تا کنون تعریف خاص علمی و کلاسیک از صنایع در سطح کشور نشده است اما می توان صنایع کوچک را با تولید اندک تعریف کرد، یعنی صنایع کوچک را صنایعی تعریف کنیم که تولید در آن اندک است و باید این نکته را نیز یادآور شد که همواره این شیوه تولید کنندگان است که تولیداندک را از رقابت خارج می کند، با وجود آنکه در طراحی، ظرفیت واحدهای تولیدی بسیار مهم است.

دکتر مهدی صحرائیان، اقتصاددان و رئیس انجمن تولید گرایان ایران یکی از مشکلات صنایع کوچک در ایران را تعاریف مختلف از آن عنوان کرد و افزود: بررسی ها نشان می دهد در ایران بیش از 50 تعریف از صنایع کوچک درارگانها و نهادهای مختلف دولتی شده است که همگی بر اساس خصوصیات کمی تعریف شده اند. به عنوان مثال در یکی از متداول ترین تعاریف صنایع کوچک به صنایعی اطلاق شده است که سرمایه آن کمتر از 50 میلیون تومان باشد.

مهندس شرکا، رئیس خانه صنعت و معدن خراسان رضوی نیز در این خصوص اظهار داشت: تعریف صنایع کوچک در ایران مغایر با تعاریف جهانی است زیرا در ایران به طور معمول صنایع زیر 50 نفر را صنایع کوچک تلقی می کنند که با تعاریف کشورهای صنعتی در تعارض است اما به نظر می رسد تعریف بر اساس فناوری واحد بهترین نوع تشریح صنایع کوچک است.

وی افزود : صنایع کوچک تکمیل کننده صنایع بزرگ هستند به عنوان مثال در کنار صنعت فولاد، صدها صنعت کوچک شکل می گیرد که مواد اولیه آن فولاد است و اگر این ماده نباشد، صنایع کوچک نیز شکل نمی گیرند.

علاوه بر عدم تعریف درست از صنایع کوچک مسائلی در این صنعت مطرح است که به مشکلات عدیده ای بر سر راه پیشرفت آن تبدیل شده است.

مدیر عامل شهر کهای صنعتی خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: ناپایداری مشاغل ایجاد شده در صنایع یکی از بزرگترین مشکلات این صنعیت است اما بهره گیری از صنایع کوچک در راستای تقویت صنایع کمک بزرگی به توسعه و پایداری آن می کند.

مهندس علی سلیمانی افزود: بهترین راه حل توسعه و پایداری صنایع، ایجاد صنایع بزرگ در فرم کوچک است تا به صورت زنجیر وار مکمل هم باشند و در مجموع یک صنعت بزرگ را شکل دهند به عنوان مثال در کشور چین یک خط تولید گسترده از عروسک را ایجاد شده اند که هر بخش فقط یک کار تخصصی انجام می دهد به طوری که در پایان زنجیره تولید با ساخت انبوه عروسک روبرو خواهیم شد.

وی در مجموع عدم انسجام و پراکندگی صنایع کوچک را بزرگترین مشکل این بخش معرفی کرد و اظهار داشت : اتصال صنایع کوچک به یکدیگر و قرار گرفتن آنها در یک زنجیره می تواند بسیاری از مشکلات ناشی از کمبود سرمایه ، ناپایداری و عدم امنیت شغلی افراد مشغول به کار را برطرف کند.

وی از سویی گرانی تسهیلات و افزایش نرخ پول در کشور و از سویی هزینه های تولید و فشارهای سازمان تأمین اجتماعی مبنی بر افزایش تعرفه ها را از دیگر مشکلات صنایع کوچک در کشور عنوان کرد و یادآور شد: درحال حاضر صنایع کوچک ما به دلیل دست و پنجه نرم کردن با مشکلات متعدد این چنینی با 30 تا 40 درصد ظرفیت خود مشغول فعالیت هستند که این امر سبب شده توان رقابت از تولیدات داخلی گرفته شود.

این مسئول یادآور شد: در این شرایط دولت باید به عنوان بهترین حامی صنایع کوچک وارد عمل شود و از ورود کالاهای انبوه و ارزان قیمت خارجی با جدیت جلوگیری کند همچنین در شرایط کنونی دولت باید از تصدی گری کناره گیری کند و بیشتر به حمایت از صنایع کوچک بپردازد.

با شرایط ذکر شده به نظر می رسد دولت در حال حاضر نباید به عنوان رقیب صنایع کوچک در بازار فعالیت کند بلکه باید با بهره گیری از امکانات خود موانع موجود بر سر راه صنایع کوچک را برطرف کند تا این بخش بتواند با استقلال کامل به کار خود ادامه دهد در غیر اینصورت نمی توان زیاد به آینده صنایع و بنگاههای اقتصادی کوچک زودبازده خوش بین بود.