خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل - عبدالحمید بیاتی: رابطه ژاپن با ایران رابطه‌ای قدیمی و حسنه است و در طی سالیان دراز کمترین میزان تنش در روابط دو کشور رخ داده و شاید از همین رو باشد که خبر موافقت دولت ژاپن با حضور در ائتلاف نظامی آمریکا در خلیج فارس موجب تعجب ایرانی‌ها شده است.
آمریکا از یک سو برای حفظ بازار سودآور کشورهای حاشیه خلیج فارس و از سوی دیگر تقویت حضور نظامی خود در منطقه به بهانه حفاظت از امنیت خطوط کشتیرانی در خلیج فارس و دریای عمان موضوع تشکیل ائتلاف دریایی را مطرح کرد و بعد از تلاش‌های بسیار توانست برخی از کشورها را متقاعد به حضور در این ائتلاف کند که یکی از این کشورها، ژاپن بود.
اما آیا ژاپن بطور کامل در این ائتلاف حضور دارد؟
پس از کش و قوس‌های بسیار دولت ژاپن در ماه گذشته اعلام کرد که موضوع اعزام نیرو به خاورمیانه را برای مشارکت در طرح ائتلاف دریایی آمریکا بررسی می‌کند و پیرو آن در روز جمعه ۶ دی خبر تصویب طرح اعزام نیرو از سوی دولت ژاپن در رسانه‌ها منتشر شد.
برای تحلیل بهتر این موضع باید به دو نکته توجه اساسی داشت: یکی رابطه ژاپن با آمریکا و دیگری روابط توکیو با تهران.
ایران و ژاپن در سال ۱۳۰۸ شمسی یک پیمان و قرارداد دوستی امضا کردند که در واقع سرآغاز روابط رسمی دو کشور بوده است و بر مبنای همان، همواره یک نوع روابط سنتی دوستانه داشته‌اند
کیودو در مورد حضور ژاپن در این ائتلاف می‌نویسد: ژاپن در ائتلاف دریایی آمریکا حضور نظامی نداشته و فقط در مأموریت‌های جمع اوری اطلاعات مشارکت داشته و نیروهای ژاپنی نیز در این طرح وارد خلیج فارس نمی‌شوند.
گزارش می‌افزاید سهم ژاپن از تأمین صلح در خاورمیانه در حالی صورت می‌گیرد که تنش‌ها میان ایالات متحده و ایران بر سر برنامه هسته‌ای ایران افزایش یافته است به همین دلیل ژاپن تصمیم گرفته است به ائتلاف دریایی تحت رهبری ایالات متحده آمریکا در تنگه هرمز نپیوندد تا از آسیب رساندن به روابط دوستانه خود با ایران جلوگیری کند.
بر اساس طرح دولت ژاپن یک ناوشکن حامل بالگرد، یک هواپیماهای گشت زنی و همچنین حدود ۲۵۰ پرسنل نیروی دفاع از خود نیروی دریایی ژاپن برای یک مأموریت یک ساله با هدف «بررسی و تحقیق» به منطقه اعزام می‌شوند که نیازی به تصویب مجلس ندارد.
منابع رسمی به کیودو گفته اند دولت در نظر دارد این نیروها را در نیمه دوم ژانویه سال ۲۰۲۰ میلادی پس از حدود یک ماه آموزش به منطقه اعزام کند.
کیودو می‌گوید مناطق محل انجام این مأموریت محدود به خلیج عمان، بخش شمالی دریای عرب و تنگه باب المندب است که دریای سرخ و خلیج عدن را به هم وصل می‌کند تنگه هرمز با توجه به انتقاد ایران از ابتکار ائتلاف دریایی ایالات متحده از مناطق محل مأموریت مستثنی شده است.
اما چرا ژاپن به گونه‌ای رفتار کرده که نه موجب ناراحتی آمریکا شود و نه موجبات رنجش ایران را فراهم بیاورد؟
همانطور که اشاره شد برای تحلیل این موضوع باید به رابطه ژاپن با آمریکا از یک سو و روابط توکیو با تهران از سوی دیگر توجه داشت.
رابطه آمریکا با ژاپن
جنگ جهانی دوم و حمله ژاپن به «پل هاربر» و واکنش آمریکا به این حمله که در نهایت منجر به حمله اتمی به هیروشیما و ناکازاکی گردید را می‌توان نقطه اوج روابط آمریکا و ژاپن دانست و هر چند بعد آن ژاپن تسلیم آمریکا شد و حتی آمریکایی‌ها مقدمات تنظیم قانون اساسی ژاپن بر اساس لیبرال دموکراسی را فراهم کردند اما با این وجود وقوع حوادثی همچون جنگ کره و ویتنام و همچنین نیازهای آمریکا در این دو جنگ رفته رفته مقدمات پیشرفت ژاپن را بوجود آورد تا جایی که این کشور در شرق آسیا تبدیل به یک قدرت باثبات و یکی از اصلی‌ترین متحدان ایالات متحده شد.
روابط آمریکا و ژاپن فقط در بعد نظامی نیست بلکه در بخش‌های اقتصادی و امنیتی نیز بسیار پیشرفته است تا جایی که واشنگتن برای مهار چین تا حدود زیادی روی رابط خود با ژاپن حساب کرده است.
در چنین شرایطی و با توجه به آنکه وزارت دفاع ژاپن، نهادی نوپا محسوب می‌شود و ژاپن در این خصوص و همچنین برای ایستادگی در برابر اقدامات چین و کره شمالی، به واشنگتن نیاز دارد. از همین رو حفظ این رابطه هم برای آمریکا و هم برای ژاپن اهمیت دارد.
روابط ایران و ژاپن
همانطور که اشاره شد روابط ایران و ژاپن روابطی قدیمی است و دو کشور بطور رسمی ۹۰ سال است که با یکدیگر در ارتباط هستند. در همین رابطه «فومیو کیشیدا» رئیس گروه دوستی پارلمانی ژاپن و ایران در سخنانی در ابتدای سال جاری میلادی ضمن تبریک نودمین سالگرد روابط ژاپن و ایران اظهار داشت: پیشینه روابط دو کشور به سال‌های ایجاد جاده ابریشم باز می‌گردد در سال ۱۹۲۹ فصل جدیدی در تاریخ دو کشور آغاز شد و به مدت ۹۰ سال حفظ شده است.
روابط آمریکا و ژاپن فقط در بعد نظامی نیست بلکه در بخش‌های اقتصادی و امنیتی نیز بسیار پیشرفته است تا جایی که واشنگتن برای مهار چین تا حدود زیادی روی رابط خود با ژاپن حساب کرده است
وی پایه و اساس روابط دوستانه و دیرینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن و ایران را بیش از همه چیز تبادلات انسانی بین دو کشور دانست و با توجه به ملاقات‌های حسن روحانی و آبه و مذاکرات صریح در خصوص مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تصریح کرد: در زمان مسئولیت وزارت امور خارجه، دو بار به ایران سفر کردم و چندین بار با ظریف برای توسعه روابط دو کشور گفتگو کردیم و اکنون به عنوان رئیس گروه پارلمانی دو کشور مایلم نقش خود را برای گسترش روابط ایفا کنم.
آمارها نشان می‌دهد که روابط اقتصادی ایران و ژاپن بخصوص در زمینه انرژی، از سال ۲۰۱۲ میلادی به این طرف به دلیل تحریم‌های آمریکا کاهش داشته است تا قبل از این تحریم‌ها، ایران نزدیک به ۱۵ درصد از نفت ژاپن را تأمین می‌کرد اما بعد از تحریم‌ها به حدود ۵ درصد رسید و اکنون نیز کاملاً متوقف شده است.
در کنار این مسائل باید به این نکته نیز اشاره کرد که ایران و ژاپن در سال ۱۳۰۸ شمسی یک پیمان و قرارداد دوستی امضا کردند که در واقع سرآغاز روابط رسمی دو کشور بوده است و بر مبنای همان، همواره یک نوع روابط سنتی دوستانه داشته‌اند مناسباتی که به رغم هر فراز و فرودی دست نخورده و بکر باقی مانده است و یکی از سالم‌ترین روابط میان دو کشور در دنیا و در جامعه بین‌المللی محسوب می‌شود.
هر چند به دلیل تحریم‌های آمریکا و نیازهای پیدا و پنهان توکیو به واشنگتن، مبادلات اقتصادی ایران و ژاپن به حداقل ممکن رسیده اما با این وجود ژاپن حاضر نیست که روابط قدیمی خود با ایران را از دست بدهد و از همین رو بوده که ژاپنی‌ها در برابر فشارهای آمریکا برای حضور در ائتلاف دریایی به گونه‌ای تصمیم گرفته‌اند که هم دهان آمریکا را ببندند و هم اینکه همکاری با این ائتلاف را به گونه‌ای تنظیم کنند که موجب ناراحتی ایران نشود.
نظر شما