به گزارش خبرگزاری مهر، نشست علمی «اخلاق سیاسی» با حضور صاحب‌نظران، محققین، طلاب و دانش‌پژوهان حوزوی و دانشگاهی در سالن اجتماعات مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.
در این نشست علمی حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی و حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد نوروزی و علیرضا صدرا به عنوان کارشناس و مرتضی یوسفی راد به عنوان دبیر علمی در خصوص اخلاق سیاسی، به تبادل‌نظر و بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.
دبیر علمی نشست، در ابتدا سه سوال مهم را مطرح کرد که محورهای گفتگوها را شکل می‌داد:
مفاهیم اساسی اخلاق سیاسی در گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟
دلایل عدم کارآمدی ارزش‌های تولیدشده در شرایط فعلی جامعه چیست؟
راهکارهای بهره‌گیری از اخلاق سیاسی در تحکیم روابط سیاسی و اجتماعی چیست؟
صدرا ضمن تأکید بر اهمیّت و ضرورت پرداختن به این بحث، چیستی و چرایی، چگونگی‌شناسی و چگونگی‌سازی را از مسائل مهمّ اخلاق سیاسی دانست؛ چرایی و چیستی ناظر به فلسفه و حکمت اخلاق، چگونگی‌شناسی ناظر به دانش اخلاق و چگونگی‌سازی ناظر به فنّ اخلاق است.
وی در تبیین نسبت میان اخلاق و سیاست در نظام توحیدی اسلام رابطۀ میان این دو را به رابطۀ روح و جسم تشبیه کرد. از نظر وی اخلاق و سیاست مبدأ، نظام و هدف واحدی دارند و با حفظ دوگانگی‌شان عین هم هستند؛ تعیّن و تشخّص سیاست به اخلاق، و تحقّق و تحصّل اخلاق به سیاست است.
صدرا کارنامۀ انقلاب اسلامی را در عرصۀ تحقّق اخلاق و سیاست توحیدی بسیار موفّق ارزیابی کرد و بی‌اخلاقی‌های موجود در جامعه را ناشی از خودبرتربینی‌ها و منفعت‌طلبی‌های فردی، جناحی و ملّی دانست.
استاد دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان‌شان با تأکید بر ظرفیّت و ضرورت موجود در جمهوری اسلامی برای کارآمدسازی اخلاق سیاسی در تحکیم روابط سیاسی و اجتماعی، با استناد به آرا سیاسی فارابی راهبردهایی را در این زمینه ارائه کرد که روزآمدسازی مطالب، مهندسی اخلاق (نظام‌سازی و هنجارسازی اخلاق)، مدیریّت جریان‌سازی فرهنگی (بسیج تمامی منابع، نیروها و نهادها)، نظارت و کنترل (پایش) و آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی از جملۀ آنها است.
نوروزی با تأکید بر بسترهای اجتماعی اخلاق سیاسی ظهور انقلاب اسلامی را زمینه‌ساز بروز شکل‌گیری مفاهیم اخلاقی با مضامین به شدّت سیاسی دانست که مفهوم «اخوّت» از جملۀ این مفاهیم است.
وی در ادامه به آسیب‌شناسی اخلاق انتخابات به عنوان یکی از مصادیق روشن اخلاق سیاسی پرداخت. از نظر وی این آسیب ناشی از نهادینه نشدن اخلاق در افراد جامعه است و نیز عدم اهتمام به تولید اخلاق متناسب با این پدیده است؛ به عبارت دیگر، خلأ فرهنگ‌سازی و اخلاق‌سازی در این عرصه سبب شده است که انتخابات به عنوان بخشی از مؤلّفۀ فرهنگ غرب، پیوست فرهنگی و اخلاقی خود را نیز به تدریج وارد فرهنگ ما کند.
حجت الاسلام نوروزی در بررسی دلایل ناکارآمدی ارزش‌های تولیدشده در نظام جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی جامعه به سه عامل مهمّ پرداخت:
مبانی فکری و عمل بر اساس شاکله؛ وجود خلأ اخلاقی در افراد جامعه
عوامل نهادی و ساختاری؛ خلأ ساختارها و نهادهای متولّی امور اخلاقی
عوامل کنشی و رفتاری ناشی از خلأهای قبلی
همچنین وی در مقام ارائۀ راهکار برای حلّ معضل ناکارآمدی اخلاق سیاسی به سه راهبرد عمده اشاره کرد:
توجه به ضرورت و اهمیت اخلاق سیاسی در عرصۀ کارآمدی و کارآمدسازی، و به دنبال آن تأسیس یک سازمان کلان برای تقسیم وظایف میان نهادهای مختلف جامعه اعمّ از حوزه، دانشگاه و مدرسه
ارائۀ تعریف دقیق و مورد اجماع از فلسفۀ اخلاق و فلسفۀ تعلیم و تربیت و تعیین مبانی، اصول و اهداف و روش‌های آنها
شناسایی دقیق آسیب‌ها و اتّخاز راهبردهای متناسب با هر آسیب
نجف لک‌زایی با توجّه به حجم اندک متون تولید شده در حوزۀ اخلاق سیاسی و فقدان یک گرایش و رشتۀ علمی ناظر به این بحث در مجامع حوزوی و دانشگاهی، کارنامۀ جمهوری اسلامی ایران را در حوزۀ این دانش ضعیف ارزیابی کرد.
از نظر وی دلیل این امر آن است که نه از سوی دولت (نهاد اداره‌کنندۀ جامعه) و نه از سوی جناح‌ها و احزاب اجتماعی مطالبه‌ای در این خصوص صورت نگرفته است.
وی با این استدلال که فضائل اخلاقی جز در عرصۀ اجتماع تحقق نمی‌یابند و جامعه نیز بدون تشکیلات سیاسی مقدور نیست، فلسفۀ اصلی تأسیس دولت را گسترش خیرات و مبارزه با شرور دانست و بر این اساس نتیجه گرفت که هم علم اخلاق با علم سیاست و هم فعل اخلاقی با فعل سیاسی در ارتباط است.
همچنین وی ضمن تأکید بر محبّت ارادی به عنوان مهم‌ترین عامل هم‌بستگی اجتماعی، بهترین نوع محبّت ارادی را محبّتی دانست که بر اساس خیر و فضیلت (اخلاق) پدید آید و ایجاد آن را اصلی‌ترین وظیفۀ دولت برشمرد.
حجت الاسلام لک‌زایی در بخش پایانی سخنان‌شان گسترش اخلاق در جامعه را نیازمند متقاضی و مصرف‌کننده دانست. از نظر وی ایجاد یک دستگاه برای تولّی گسترش اخلاق در جامعه کفایت نمی‌کند و نظام سیاسی برای اخلاقی بودن لازم است تمامی ارکان و اجزا آن اخلاقی عمل کنند.
در ضمن این نشست اساتید به پرسش‌های حضّار نیز پاسخ دادند.
نظر شما