رعایت استقلال دانشگاهها و پژوهش‌محوری در آیین‌نامه دکتری / امکان انتخاب بیش از یک استاد راهنما در دوره دکتری

به گزارش خبرنگار مهر دکتر جعفر توفیقی صبح امروز در همایش تأملی در دوره های دکتری تخصصی در دانشگاه پیام نور به بیان تحولات آئین نامه دکتری وزارت علوم پرداخت و گفت: از اصول حاکم بر آئین نامه جدید دکتری تمرکز زدایی است که در این زمینه به بحث استقلال دانشگاه ها می توان اشاره کرد. شروع کار دولت هفتم را می توان نقطه عطفی در بحث استقلال دانشگاه ها و واگذاری اختیارات بیشتر به دانشگاه ها قلمداد کرد. بنیادی ترین باور و بینش حاکم در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعتقاد به آزادی علمی و استقلال دانشگاه ها بود.

وی ادامه داد: تفویض اختیار برنامه ریزی درسی، تامین و جایابی هیات علمی، برگزاری دوره های آموزش عالی آزاد، بررسی صلاحیت های عمومی هیات علمی، آیین نامه ترفیع، از جمله موارد مربوط به استقلال در دانشگاه ها هستند. در مورد آیین نامه دوره های دکتری تخصصی نیز همین رویکرد اتخاذ شد.

وزیر سابق علوم گفت: از نکات مهم آیین نامه در خصوص عدم تمرکز درماده 12 درج شده است که این آیین نامه در برگیرنده اصول کلی و ضوابط اصلی دوره دکترای است و موسسه موظف است دستورالعمل های اجرایی آن را تدوین و پس از تصویب در شورای دانشگاه اجرا کند. همچنین در ماده 13دانشگاه موظف شده است به تناسب وظایف خود، دستورالعمل های نظارت بر اجرای دوره دکتری را تنظیم و بر اجرای آیین نامه و دستورالعمل های اجرایی آن نظارت کند.

وی اصل مشارکت را یکی دیگر از اصول حاکم بر آئین نامه جدید ذکر کرد و افزود: با واگذاری اختیارات به دانشگاهها زمینه های همکاری و مشارکت کارکنان به ویژه اعضای هیات علمی در امور دانشگاه  افزایش می یابد و انگیزه آنان را برای صرف وقت بیشتر در محیط دانشگاه و افزایش کیفیت عملکرد بیشتر می کند.

دکتر توفیقی گفت: در آیین نامه جدید دکتری سعی شده است به اصول کلی اشاره شود و هیچگونه مواد اجرایی در این آیین نامه گنجانده نشود. به طوریکه، مسئولیت این قبیل تصمیمات  وتهیه دستورالعمل های اجرایی به عهده دانشگاه واگذار شده است و زمینه های مشارکت این گروه ها را در امور دانشگاه افزایش خواهد داد.

وی در مورد اصل تنوع بخشی در آئین نامه دوره دکتری اظهار داشت: یکی از سیاستهای جدی و موفق وزارت علوم از سال 1376 اصل تنوع بخشی به مولفه های مختلف نظام آموزش عالی است. تنوع بخشی به شیوه های ورود به دانشگاه و روش های مختلف آموزش ، تنوع بخشی به آیین نامه ها و مقررات و دستورالعمل های اجرایی، تنوع بخشی به عناوین دروس و برنامه های درسی ، تنوع بخشی به اهداف و ماموریت ها از جمله این موارد هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با تأکید بر اینکه فلسفه اصلی دوره های دکتری را باید پژوهش برای توسعه مرزهای دانش اعم از بنیادی، کاربردی، توسعه ای و فنی دانست گفت: محتوی آموزش در این دوره ها باید تابعی از زمینه و موضوعات پژوهشی دوره بوده و دانش مورد نیاز برای انجام یک پژوهش موثر و کار آمد را تامین کند. نباید انرژی دانشجوی دکتری را با آموزش بیش از حد تحلیل برد به طوری که دانشجو در مرحله انجام پژوهش دیگر انگیزه و توان چندانی برای انجام رساله خود نداشته باشد.

وی اضافه کرد: در آیین نامه جدید به این نکته توجه شده و شرایطی فراهم شده است تا دانشجو از ترم اول پژوهش خود را آغاز کرده و زیر نظر استاد راهنما دروس مورد نیاز و مرتبط با رساله خود را اخذ کند. ضمنا از تعداد دروس کاسته شده تا دانشجو فرصت بیشتری برای انجام پژوهش داشته باشد. امکان انتخاب بیش از یک استاد راهنما از نقاط قوت دیگر آیین نامه است که با توجه به توسعه میان رشته ای ها تیم راهنمایی پژوهش  راتقویت کرده و به آن عمق علمی بیشتری می بخشد. نکته دیگر اینکه دفاع از رساله به کفایت دستاوردهای علمی اعم از انتشار مقاله در مجلات و همایش های معتبر علمی، ثبت اختراع، تولید دانش فنی و آثار بدیع هنری موکول شده است. همچنین ارزیابی رساله نیز بر اساس کیفیت علمی پژوهش انجام شده و میزان نو آوری آن مبتنی شده است که از جهت گیری پژوهشی آیین نامه حکایت می کند.

دکتر توفیقی اصل استاد محوری را به عنوان آخرین اصل در آیین نامه جدید دکتری عنوان کرد و گفت : اختیارات از وزارت علوم به دانشگاهها و از دانشگاهها به دانشکده ها و گروه های آموزشی و در نهایت به استاد است. در آیین نامه جدید دکتری سعی شده است که اختیارات آموزشی و پژوهشی استاد راهنما افزایش یابد.