انتظار طولانی خراسان شمالی برای بازارچه مرزی/ مروری بر وعده‌ها

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: حدود چند صد کیلومتر مرز مشترک با کشوری دیگر برای هر استانی می‌تواند مزیت فوق‌العاده ای تلقی شود. فواید و ثمرات مرز مشترک به این حد است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی آن را علتی برای رشد و توسعه اقتصادی کل استان می‌دانند اما ماجرا در خراسان شمالی متفاوت است.

خراسان شمالی با ۲۸۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان می‌توانست اکنون برای خود در حوزه اقتصادی حرفی برای گفتن داشته باشد و جزو استان‌های بسیار ضعیف محسوب نشود اما بی تدبیری‌ها، کم کاری‌ها و برخی مشکلات باعث شده نه تنها این مرز برای خراسان شمالی عایدی نداشته باشد بلکه گاهی مشکلاتی را با کشور همسایه به وجود آورد.

سال هاست مسئولان استانی و کشوری درصدد بازگشایی مسیری برای بهره مندی خراسان شمالی از این مرز هستند. مرزی که علاوه بر ایجاد یک گذرگاه مرزی، امکان ایجاد بازار مرزی مشترکی را نیز دارد؛ اما تا کنون نه خبری از گذرگاه مرزی است و نه بازارچه مشترک.

قدمت این مطالبه نیز مربوط به یک یا دو سال اخیر نیست. حداقل می‌توان این ماجرا را به زمان استان شدن خراسان شمالی ربط داد البته مدت‌ها قبل تر نیز خبرهای کم و زیادی در این باره مطرح می‌شد. اما به عنوان نمونه بهروز همتی، استاندار خراسان شمالی در سال ۸۶ در دیدار با سفیر ایران در ترکمنستان، خواستار راه اندازی گمرک «پرسه سو» در مرز این استان با ترکمنستان شد.

به گفته وی مقدمات لازم برای راه اندازی این گمرک در داخل خاک ایران در منطقه «پرسه سو» فراهم شده بود. یک دهه به جلو حرکت می‌کنیم. جایی که احمد شنوایی، سرپرست دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در شهریور ۹۸ در دیدار با سفیر ترکمنستان در ایران و معاون استاندار آخال ترکمنستان، گفت: گشایش بازارچه مرزی پرسه‌سو بین این استان و کشور ترکمنستان، مطالبه جدی و از خواست‌های اولویت‌دار خراسان شمالی است.

وی افزود: این استان هیچ گذرگاه مرزی ندارد و گشایش مرز پرسه‌سو و ایجاد بازارچه مرزی، می‌تواند به رونق تبادلات تجاری و اقتصادی بین دو خطه همسایه کمک کند.

از همین دو مصاحبه ذکر شده که با فاصله حدود ۱۲ سال از یکدیگر بیان شده می‌توان عمق فاجعه را درک کرد با این وجود برای بررسی بیشتر موضوع مشکل را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.

اما اگر بخواهیم نظرات، اقدامات و انتقادات هر ۱۳ استاندار خراسان شمالی را در خصوص بازارچه مرزی بیان کنیم، شاید بیش از ده‌ها صفحه مطلب جمع آوری شود. مطالبی که تاکنون ثمره‌اش برای مردم خراسان شمالی «تقریبا هیچ» بوده است.

با این حال می‌توانیم نگاهی گذرا به اظهارات مسئولان ارشد کشوری و استانی در این حوزه بیندازیم. از سخنان و وعده‌های رئیس جمهور و رئیس مجلس گرفته تا استانداران.

مرز به کار خراسان شمالی نمی آید

به عنوان مثال محمدرضا صالحی، استاندار خراسان شمالی در سال ۹۵ راه اندازی بازارچه مرزی را محوری ترین شاخص توسعه استان نامید و در دیدار با سفیر ایران در عشق‌آباد ٬ از او خواست برای بازگشایی بازارچه مرزی پرسه سو تلاش کند.

این سخنان نخستین اظهارات صالحی پیرامون بازارچه مرزی بود اما وی در آخرین نشست خبری خود پس از دو سال ماجرا را اینگونه ختم کرد: درست است که استانی مرزی داریم، اما این مرزها به کار ما نمی‌آیند. مهم داشتن کیلومترها مرز فیزیکی با کشورهای دیگر نیست بلکه آن‌چه که اقتصاد استان را متحول می‌کند استفاده تجاری از مرزها است که متأسفانه در خراسان شمالی گمرکی برای این موضوع وجود ندارد.

محمد صمدی، رئیس سابق اتاق بازرگانی خراسان شمالی سال گذشته در این باره در دیدار با سفیر کشور ترکمنستان در ایران بیان کرد: مطالبات اصلی استان خراسان شمالی راه اندازی و ایجاد بازارچه و گذرگاه مرزی بین دوکشور است که در این راستا انتظار داریم مسئولان ارشد ترکمنستان، با ایجاد بازارچه پرسه سو در مرز این کشور با خراسان شمالی موافقت کنند چرا که این گذرگاه برای هر دو منطقه سود فراوان به دنبال دارد.

پای وزارت به میان آمد

اما اگر کمی به جلو بیاییم وعده‌ها نیز داغ‌تر می‌شود. رضا رحمانی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۸ در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی و استاندار خراسان شمالی گفت: به‌زودی بازارچه مرزی در خراسان شمالی راه‌اندازی خواهد شد.

وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه تمام اقداماتی که در استان انجام می‌شود باید سرچشمه آن در استان باشد توضیح داد: فعالیت‌های موجود در استان همگی باید به اقتصاد استان متصل باشند و این چرخه در خود استان بچرخد.

البته این وعده را با برکناری وزیر مذکور می توان منحل شده عنوان کرد.

روحانی و لاریجانی هم قول دادند

موضوع از سطح استاندار و وزیر نیز فراتر رفت. حسن روحانی، رئیس جمهور کشور نیز سال گذشته در سفر خود به خراسان شمالی پیرامون بازارچه مرزی در این استان اظهار کرد: با دولت ترکمنستان روابط بسیار خوبی داریم. البته در برخی زمینه‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد. کمک شده روابط دو کشور روابط مؤثری باشد. از لحاط استانی هم باید این موضوع در دستور کار باشد. از لحاظ استراتژیک هم رابطه با همسایه‌ها برای ما بسیار مهم است. برای ایجاد بازارچه مرزی باید با استان مرزی در ترکمنستان روابط خوبی برقرار شود.

رئیس پیشین دیگر قوه کشور، یعنی قوه مقننه نیز در سفرش به خراسان شمالی به مردم استان وعده پیگیری بازارچه مرزی را داده بود. علی لاریجانی گفته بود: باید از مزایای مرزی بودن به خوبی استفاده کرد چرا که مرز برای تجارت شهر و استان یک مزیت است و ایجاد یک بازارچه مرزی به توسعه و آبادانی منطقه کمک می‌کند.

وی افزود: با ایجاد بازارچه مرزی، بخش زیادی از بیکاری منطقه رفع می‌شود که پیگیر آن هستیم و تلاش خواهیم کرد از طریق مذاکره با کشور ترکمنستان، راه اندازی بازارچه مرزی تحقق یابد.

دوره ریاست این فرد نیز در مجلس شورای اسلامی به پایان رسید اما همچنان خبری از حل خواسته طولانی مدت مردم خراسان شمالی نیست.

امید مردم به نمایندگان جدید مجلس

با آغاز دور جدید مجلس شورای اسلامی و ورود افراد جدید در این منصب، امید به پیگیری این مسئله نیز افزایش یافته است. در همین راستا محمد وحیدی، نماینده بجنورد در مجلس شورای اسلامی در آخرین اظهار نظرها پیرامون بازارچه مرزی در خراسان شمالی گفت: وزیر فعلی کشور به عنوان فرزند خراسان‌شمالی هشت سال است که در این سمت ایفای نقش می‌کند اما مردم استان از وی نارضایتی دارند چراکه تنها استانی هستیم که در حال حاضر هیچ‌گونه گذرگاه مرزی با کشورهای همسایه نداریم و در صورتی که در مرکز استان گذرگاه مرزی ایجاد شود قطعاً شاهد حضور سرمایه گذاران خارجی در استان هم هستیم.

حال باید دید مسئولان تازه نفس می‌توانند گره کور این ماجرا را باز کنند؟ آیا پیگیری‌های نماینده‌های مجلس و علاوه بر آن وعده‌های رئیس جمهور و وزیر و رئیس سابق مجلس کارا خواهد بود؟

باید منتظر بود و دید پایان بیش از ۲ دهه انتظار چه خواهد شد.