"نقاب" حاصل جهان‌بینی و حس کارگردان است / در انتخاب بازیگر به شدت سختگیر هستم / شبانه سه میلیون نسخه‌‌ قاچاق "نقاب" وارد بازار شد

به گزارش خبرنگار مهر، کاظم راست گفتار در نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی "نقاب" در خبرگزاری مهر درباره جمع شدن یک گروه حرفه ای در تهیه و تولید فیلم گفت: "فیلمنامه "نقاب" را آقای پیمان قاسم خانی نوشته بود. فیلمبرداری، چهره پردازی، تهیه کنندگی و ... را هم افراد حرفه ای و باتجربه هر رشته انجام داده اند. در واقع "نقاب" تشکیل شده از مجموعه ای حرفه ای ولی در نهایت مسئولیت آن بر عهده من است. من فیلم سینمایی را به پنج انگشت یک دست تشبیه می کنم که سه انگشت اول را فیلمنامه تشکیل می دهد، کارگردان انگشت اشاره و نهایتاً انگشت شست تهیه کننده کار است. در واقع یک تهیه کننده خوب می تواند یک گروه حرفه ای را کنار هم جمع کند."

محمدرضا شریفی نیا هم درباره فیلمنامه اولیه "نقاب" و مشابهت آن با فیلمنامه ای دیگر گفت: "من فیلمنامه ای خواندم از آقای راست گفتار با نام "جزیره شازده خانم ها" که بعد بازنویسی شد و به "یک قصه خنده دار" تغییر نام داد. در همین زمان که پروانه ساخت فیلم با کارگردانی راست گفتار و تهیه کنندگی آشتیانی پور صادر شد، فیلمنامه "پوکر" پیمان قاسم خانی به دست من رسید که قرار بود سامان مقدم آن را بسازد، ولی پروانه ساخت نداشت. این دو فیلمنامه بسیار به هم شبیه بودند و ساخته شدن هر دو در یک زمان منطقی نبود. چون فیلم قبلی مقدم (مکس) هنوز اکران نشده بود، گرفتن پروانه ساخت عقب افتاد و پس از مدتی هم پروژه تعطیل شد. در این موقعیت ما وارد پروژه شدیم تا از موقعیت تهیه کننده ها استفاده کنیم."

بازیگر "نقاب" تفاوت ها و شباهت های دو فیلمنامه را اینچنین تشریح کرد: "فیلمنامه قاسم خانی بسیار خوب بود مانند فیلمنامه راست گفتار، ولی یک نقطه افتراق میان آنها بود که راست گفتار آن را نمی پسندید. ما سعی کردیم نقاط قوت و ارزشمند دو فیلمنامه را با هم تلفیق کنیم که به برخی تفاوت ها و تغییرات آن اشاره می کنم. در "پوکر" سن دو مرد حدود 50 تا 55 سال و دختری که می خواست انتقام بگیرد کوچک بود و بعد از 15 سال برای انتقام می آمد. دیگر اینکه کاراکتر نیما (با بازی پارسا پیروزفر) دستی داشت که از آن اشعه می زد و دخترها را جذب می کرد."

مشاور کارگردان در ادامه با متفاوت دانستن نگاه حاکم بر این دو فیلمنامه با محوریت یک موضوع گفت: "بنابراین فکر می کنم اثر نهایی ترکیبی است از هر دو نقطه نظر و نگاه. اما آنچه "نقاب" بر اساس آن شکل گرفت، ماحصل تفحص و تحقیق راست گفتار، آشتیانی پور و بنده است با نگاهی به فیلمنامه "پوکر". حتی می خواستیم در تیتراژ بنویسیم فیلمنامه نویس راست گفتار با نگاهی به قصه "پوکر" از پیمان قاسم خانی، اما نمی توانستیم نام "پوکر" را هم استفاده کنیم."

شریفی نیا در مورد مضمون فیلم "نقاب" و هشدار پنهان به خانواده ها و جوان ها، افزود: "فیلم بر اساس توجه به آسیب های اجتماعی در ارتباط با دختران جامعه ما شکل گرفته است. مسئله بیکاری، بی پولی و دیگر مشکلات جوانان هم در فیلم مورد توجه قرار گرفته. حذف شدن مرحله تحقیق و پژوهش که در گذشته خانواده ها نسبت به خواستگار یا دختر مورد نظر انجام می دادند، از بین رفتن معیارهای ظریف دوستیابی و ... از مشکلات جامعه معاصر کنونی هستند و "نقاب" به همه آنها می پردازد. این فیلم از نظر آسیب شناسی اجتماع ما اثری محکم است."

بازیگر فیلم "نقاب" درباره قرار دادن این موضوع بر بستر سینمای پرمخاطب بدنه گفت: "می خواستیم فیلمی با اسلوب تکنیکی سینمای تجاری بسازیم که مخاطب را مجذوب کند و پیام فیلم هم به طور غیرمستقیم منتقل شود. بهروز افخمی از فیلمنامه "پوکر" یک نسخه نوشت که سامان مقدم می خواست آن را بسازد، ولی شکلی کاملاً متفاوت داشت که از ابتدا معلوم بود دختر برای انتقام آمده و ... این فیلمنامه هم کنار گذاشته شد و در نهایت فیلم بر همان اساسی که اشاره کردم شکل گرفت. اتفاقاً من به راست گفتار پیشنهاد کردم فیلمنامه قاسم خانی و خودش را در یک کتاب چاپ کند تا علاقمندان بتوانند این سیر را دنبال کنند. به نظر من  فیلمنامه مال هر کسی باشد، این کارگردان است که حرف آخر را می زند."

راست گفتار ساختار روایی فیلمنامه "نقاب" را که با فلاش بک های تو در تو، تعاریف قصه و شخصیت ها عوض می شود بدون آنکه تعریف قبلی نقض شود، اینگونه تشریح کرد: "این نکته در ادبیات ما سابقه دارد و نمونه آن قصه "فیل در تاریکی" مثنوی است. کارکرد این وجه برای ما همان جابجایی موقعیت آدم ها بود. در واقع این ما هستیم که از زوایای مختلف کاراکترها را می بینیم و قضاوت می کنیم و هدف اصلی مان هم به چالش کشیدن بحث قضاوت بود. ما آدم ها باید در قضاوت های خود تجدید نظر کنیم و خیلی صریح قضاوت نکنیم، چون زندگی به ما این درس را می دهد."

کارگردان فیلم "نقاب" تغییر تعاریف شخصیت ها در طول قصه را طراحی و حساب شده دانست و اضافه کرد: "ما فکر کردیم به اینکه در هر مقطع مخاطب به قضاوت هایی خاص از کاراکترها برسد. می خواستیم جایی شک کردن، جای دیگر همدلی و جایی هم ترحم مخاطب را به موقعیت و کاراکتر جلب کنیم. در نهایت آنچه مورد نظر و مقصد نهایی ما بود تزکیه است، ولی با تغییر دادن پایان فیلم این مهم حاصل نشد."

محمدرضا شریفی نیا که انتخاب بازیگران پروژه سینمایی "نقاب" را بر عهده داشته است، در نشست نقد و بررسی فیلم در خبرگزاری مهر درباره بازی سارا خوئینی ها در نقش نگار گفت: "اگر به کاراکتر نگار نگاه آرنولدی و مرد شش میلیون دلاری نکنیم و در عوض این نقش را زنی دردمند، ناتوان و بدبخت ببینیم متوجه می شویم انتخاب این بازیگر با هدف شکل گیری شخصیت بوده. ما با انتخاب این بازیگر قصد داشتیم مخاطب هیچ حدسی از کاراکتر در ذهن نداشته باشد و زمانی که به اصل ماجرا برمی خورد به گونه ای شوکه شود."

وی در ادامه افزود: "شخصیت نگار در فیلم نقش یک زن عادی را بازی می کند، زنی که برای انتقام حتی نمی تواند به تنهایی وارد این بازی شود. به همین دلیل از دایی خود کمک می گیرد. باید نگاه سوپرمنی از این شخصیت گرفته شود. هرگز نباید فکر کنید بازیگر این نقش باید مانند آنجلینا جولی در فیلم "خانم و آقای اسمیت" یا اوما تورمن در فیلم "بیل را بکش" به ایفای نقش بپردازد. او تنها یک زن معمولی و خانواده دوست است که حتی خود نیز با شک وارد این بازی می شود."

شریفی نیا درباره سختگیری در انتخاب بازیگر برای پروژه های سینمایی گفت: "من به شدت در انتخاب بازیگر برای پروژه های سینمایی سختگیر هستم، به حدی که اگر بازیگر مورد نظر من از طرف کارگردان یا تهیه کننده پذیرفته نشود، شخصا از آن پروژه بیرون می آیم. در غیر این صورت باید همان بازیگر برای نقش مورد نظر انتخاب شود."

علی آشتیانی پور، تهیه‌کننده "نقاب"، در ادامه نشست درباره انتخاب سارا خوئینی ها برای نقش اصلی گفت: "همین بازیگری که به نداشتن اقتدار در این فیلم محکوم شده، در مجموعه تلویزیونی "معصومیت از دست رفته" با اقتدار بازی خوبی ارائه داد. در نتیجه این بازیگر توانی های لازم را برای بازی درست دارد، اما این نوع بازی او در نقش نگار بر اساس کاراکتر تعریف شده شکل گرفته است."

شریفی نیا هم در این باره توضیح داد: "من در مجموعه تلویزیونی "معصومیت از دست رفته" نیز این بازیگر را برای ایفای آن نقش انتخاب کردم. در آن زمان پنج نفر از اعضا مخالف حضور وی در این پروژ بودند. اما همانطور که می دانید او حتی برای این بازی جایزه نیز دریافت کرده است. به هر حال بدانید از او در فیلم "نقاب" خواسته شده سوپرمنی بازی کند یا همانند یک بازیگر وسترن به ایفای نقش بپردازد. به هر حال او قابلیت های مورد نظر را دارد."

وی درباه انتخاب نابازیگر برای نقش نگار گفت: "ما برای انتخاب بازیگر این نقش که کاراکتر قوی در فیلمنامه تعریف شده تست های مختلف زدیم. حتی قصد داشتیم از چند بازیگر مشهور عرب نیز برای این نقش استفاده کنیم. اما به دلیل اینکه این بازیگران زمان کارشان با ما هماهنگ نبود نتوانستیم به نتیجه برسیم. حتی در بخشی از کار نابازیگران زیادی نیز تست زدیم. در این میان لیلا حاتمی و فاطمه معتمد آریا نیز در فهرست بازیگران این نقش قرار داشتند که به دلایلی نتوانستیم از بازی آنها بهره بگیریم."

این بازیگر سینما در ادامه بیان کرد: "ما سعی داشتیم بازیگری در نقش نگار بازی کند که تقریبا از چهره های جدید سینما باشد. خویینی ها توانایی های زیادی دارد. او زنی شرقی با سادگی و مظلومیت خاص خود است. در نگاه این بازیگر معصومیتی دیده می شود که ما برای این نقش به آن نیاز داشتیم."

شریفی نیا در مورد انتخاب شخصیت های زن این فیلم، عنوان کرد: "ما ازدیگر شخصیت های زن داستان نیز بازی های منحصر به فرد می بینیم. به طور مثال گوهر خیراندیش با بازی در همان دو سکانس حقیقتا لیاقت گرفتن جایزه اسکار  را دارد یا ماه چهره خلیلی در همان دو پلان کوتاه با سادگی بازی خوبی را ایفا کرده است."

وی درباره انتخاب پارسا پیروزفر و امین حیایی در نقش کامران و نیما گفت: "در انتخاب این دو کاراکتر نیز ما سعی داشتیم از بازیگرانی استفاده کنیم که برای مخاطب چهره ای مثبت و دوست داشتنی دارند، به گونه ای که در بخشی از فیلم که شما به کریه بودن آنها پی می برید به راحتی بتوانید با آنها ارتباط لازم برقرار کنید. به طور مثال می توانستیم به جای این دونفر از حسام نواب صفوی و شهرام حقیقت دوست استفاده کنیم، اما وجود این دو بازیگر باعث می شد تماشاچی از همان ابتدا به موضوع اصلی پی ببرد."

شریفی نیا با اشاره به هماهنگی بازی امین حیایی و پارسا پیروزفر در فیلم اظهار داشت: "این دو زوجی خوب برای بازی روبروی هم بودند و به نوعی مکمل همدیگر به حساب می آمدند. به نظر من حیایی و پیروزفر یکی از بهترین بازی های خود را در این فیلم ارائه کرده اند."

راست گفتار در اعتراض به ورود غیر قانونی سی دی های قاچاق این فیلم گفت: "ورود غیر قانونی فیلم هایی که اکران خوبی دارند و روی پرده خوش می درخشند برنامه ای سازماندهی شده است و به محض اینکه متوجه می شوند فیلمی فروشی خوب دارد با برنامه ای از پیش تععین شده یک شبه فیلم را وارد بازار سیاه قاچاق محصولات فرهنگی می کنند که متاسفانه "نقاب" هم از این قاعده مستثنی نبود و در اوج فروش متوجه شدیم سه میلیون سی دی قاچاق شبانه روانه کوچه و خیابان شده و با قیمت بسیار نازل 200 تومان به فروش می رسد.

وی در پاسخ به این سئوال که سی دی قاچاق فیلم "نقاب" چه تفاوتی با نسخه روی پرده دارد گفت: "نسخه ای که به صورت قاچاق دربازار موجود است همان نسخه ای است که برای اولین بار در سال 1383 برای اخذ پروانه نمایش به وزارت ارشاد ارائه کردیم و بعد از دو ماه تکیه هایی از فیلم را حذف کردند و با یک پایان بندی متفاوت از آنچه می خواستیم به ما تحویل دادند. از‌ نسخه دیگر خبر نداشتیم تا اینکه متوجه شدیم سی دی قاچاق موجود همان نسخه ای است که به وزارت ارشاد تحویل داده بودیم و ما طبق مدارک موجود می توانیم ثابت کنیم در مدتی که این فیلم ساخته شده هیچ کپی دومی از لابراتوار به ما داده نشده؛ به همین دلیل منطق حکم می کند نتیجه بگیریم این فیلم از ارشاد بیرون آمده است." 

علی آشتیانی پور، تهیه کننده فیلم در ادامه نشست درباره سیر فروش فیلم" نقاب" گفت: "این فیلم در هفته اول اکران بی سر وصدا آمد و فروش خود را آغاز کرد و هیچ خبری هم از قاچاق آن نبود تا اینکه به فروش 30 میلیونی خود در اواسط هفته سوم رسید و درست از آن لحظه به بعد بود که سی دی قاچاق نقاب با تعداد بسیار زیاد توزیع شد."

وی درباره حضور قوه قضائیه گفت: "متاسفانه باید بگویم علی رغم شکایت ما قوه قضائیه سکوت کرده و حرکتی جدی در این زمینه انجام نداده و من گمان می کنم این سکوت به معنی نادیده انگاشتن و یا بی اهمیت شمردن مسدله قاچاق کالای فرهنگی است. جالب اینکه وقتی متوجه شدیم منبع قاچاق این فیلم کجاست خودمان اقدام کردیم و همراه با مامور به محل مورد نظر رفتیم که دفتری در یک ساختمان بود و هیچ ربطی هم به دفتر سینمایی و یا چیزی شبیه آن نداشت و عاملین قاچاق را دستگیر کردیم و‌ تحویل پلیس دادیم. فردا صبح که رفتیم بازرس گفت با تعیین وثیقه آنها را آزاد کردیم و درست از آن روز به بعد سی دی با تعداد بالا در دسترس عموم قرار گرفت و تا همین لحظه هم خبری از پی گیری پلیس درباره این مسئله در دست نیست." 

راست گفتار افزود: "ما انگشت اتهام به سوی وزارت ارشاد و یا هیچ نهاد دیگر دراز نمی کنیم ولی نمی خواهیم این مسئله در مناسبات اداری وزارت ارشاد گم شود و به نوعی صورت مسئله پاک شود، چون این مسئله نه تنها "نقاب" بلکه تمام فیلم های روی پرده را شامل می شود." 

محمدرضا شریفی نیا در ادامه به راهکارهای موجود برای جلوگیری از قاچاق فیلم اشاره کرد و گفت: "با وجود رشد تکنولوژی و بهره هایی که می توان از ارتباط واطلاعات اینترنتی گرفت، امکان تکثیر و نمایش فیلم خیلی راحت تر از گذشته شده است.‌ صاحبان فیلم باید در این زمینه دقت بیشتری داشته باشند، ضمن اینکه باید نگاه جامعه نسبت به سی دی را تغییر دهیم و به مردم یاد آوری کنیم خرید و تکثیر این سی دی ها مانند دست در جیب دیگری کردن است."  

وی در پایان متذکر شد: "وجود چنین مسائلی باعث می شود کسانی که به ندرت دست به سرمایه گذاری در سینما می زنند نیز از سرمایه گذاری در این سیستم آشفته سینما صرف نظر کنند. به همین دلیل  وزارت ارشاد به کمک نیروی انتظامی پی گیری های لازم در این زمینه را انجام دهند."