همین لحظه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم چقدر مهم است

به گزارش خبرنگار مهر، این مستند محوریت خود را به دو فیلم نیمه بلند محمدعلی طالبی قرار می دهد که مولفه های مشترکی دارند. "چکمه" و "تیک تاک" به فاصله یک سال و با همکاری نویسنده نام آشنایی چون هوشنگ مرادی کرمانی شکل گرفتند. گروه حرفه ای تولید با حضور حسن حسندوست، محمود سماکباشی، فرهاد صبا و ... که در هر دو پروژه کنار طالبی حضور داشتند، از عوامل یکپارچگی و موفقیت دو فیلم محسوب می شوند.

کارگردان می کوشد با برجسته کردن حرف های این گروه تولید حرفه ای به گونه ای یکدستی دو فیلم را در مستند هم لحاظ کند و در واقع نگاهی تلفیقی به هر دو فیلم داشته باشد که این وجه نتوانسته در مستند نمود مناسبی پیدا کند. به همین جهت است که برش های فیلم از "چکمه" به "تیک تاک" و بالعکس باری به هر جهت به نظر می آید و آشفتگی را به بطن اثر وارد می کند. در واقع کارگردان نتوانسته بهانه های مهم و منطقی برای پرش از یک فیلم به دیگری پیدا کند و همین وجه است که اثر را فاقد یکپارچگی می کند.

در واقع فیلم واجد بخش هایی است که به صورت مجزا جذاب هستند ولی به جهت قرار نگرفتن در یک راستا، تبدیل به سازی ناکوک شده و نهایتاً جذابیت بالقوه خود را از دست می دهند. به عنوان مثال شیوه خاص بازی گرفتن طالبی از نابازیگران کودک و بزرگسال فیلم از این مباحث است که با توضیحات طالبی و کودکان بازیگری که امروز بزرگ شده اند، پخش قسمت هایی از فیلم و پشت صحنه فیلم و ... مورد بحث قرار می گیرد.

نظریه و شیوه ای در بازیگری که امروز از سوی بسیاری از کارگردانان و بازیگردان های سینما نقض شده و آن را شیوه ای انسانی برای بازی گرفتن بخصوص از کودکان نمی دانند. نهایتاً پشت صحنه فیلم با تکیه بر اجرای طالبی از نوع بازی که می خواهد برای بازیگر و چگونگی بازی گرفتن از بازیگرانش به این نقطه نظر کلی منجر می شود (رسیدن به زیبایی واقعیت) که به نظر می آید با روش های دیگری جز این شیوه هم امکانپذیر است.

کاراکتر هوشنگ مرادی کرمانی و همفکری که بین او و طالبی به وجود آمده از مولفه های مهم و مشترک دو فیلم "چکمه" و "تیک تاک" است که کارگردان سعی کرده با پرداخت تصویری ویژه به آن برسد. تلفیق حرف های طالبی و مرادی با تدوین متقاطع به طوری که حرف های یکی کامل کننده حرف های دیگری می شود، برخی از این طراحی هاست که در ادامه مرادی کرمانی مولفه های مشترک آثار خود و این دو فیلم را برمی شمارد (فقر شرافتمندانه، کودک، ریشه های روستایی، طنز نهفته در موقعیت های تلخ).

حرف های حسندوست، سماکباشی و صبا هم بیشتر در این جهت حرکت می کند که یکپارچگی گروه تولید در دو اثر را برجسته و از دلایل موفقیت آنها مطرح کند. قرار گرفتن گروه تولید در محل فیلمبرداری، نزدیکی آنها با افراد محل و ... در همین راستاست. همانطور که کمی بعد حسندوست با برجسته کردن این آثار به عنوان "فیلم کالت"، تجربه تماشای دو فیلم با مخاطب کودک را منحصر بفرد دانسته و از رشد گونه سینمایی می گوید که با تکیه بر جزئیات داستانی مسئله خود را برای مخاطب جذاب می کند. برجسته شدن سنجاق قفلی در "تیک تاک" یا لنگه کفش در "چکمه" از این موارد هستند.

حسندوست این گونه سینمایی را نوعی ادامه کارهای امیر نادری در "دونده" و عباس کیارستمی در "خانه دوست کجاست"  می داند و در ادامه از رابطه سهراب شهید ثالث فقید با آثار طالبی حرف می زند که خیلی در ساختار کلی اثر نمی گنجد و بیشتر مهر تأییدی است بر ادعای طالبی که شهید ثالث با دیدن فیلم او در جشنواره برلین به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است.

"باز هم زندگی" در معدود لحظاتی از جرقه هایی هنرمندانه که می توانستند با رویکردی حرفه ای بدل به تشخص اثر شوند، بهره می برد ولی در ادامه آن را به ساختار کلی فیلم بدل نمی کند. علاوه بر تلفیق کاربردی که میان نقطه نظرات طالبی و مرادی کرمانی انجام شده، جایی که کارگردان سعی کرده فضاسازی هم برای این روایت تخت انجام دهد و طراحی ویژه داشته باشد از اهمیتی خاص برخوردار است: بخشی که طالبی پشت چراغ قرمز پسرک گلفروش را می بیند و دو دسته نرگس از او می خرد. در ادامه حرف های او در داخل ماشین، چند بار دوربین روی این دسته گل ها زوم می کند... نوعی انعکاس حرف های وی در ارجاع غیرمستقیم به کاراکتر کودکان حاشیه نشین و آرزومند به شیوه سینمایی.

نمونه دیگر این رویکرد که می توانست در فیلم پررنگتر باشد، از سکانس های پایانی است که حرف های طالبی درباره خودش، درونیات و دغدغه هایش به صورت نریشن روی تصویر تنهایی وی در کافی شاپ شنیده می شود. حرف هایی که با این شیوه انعکاس پررنگ درونیات وی را پیدا کرده و با سکانس پایانی که رفتن او را در راه برفی میان درختان، برجسته می شود: من به کارم زنده هستم و با کار دردهایم را فراموش می کنم ... همین لحظه ای که در آن زندگی می کنیم چقدر مهم است!

مستند "باز هم زندگی"‌ به کارگردانی پیمان نهان‌قدرتی ظهر امروز جمعه یازدهم خردادماه از شبکه چهارم سیما پخش شد.