نگاهی به موقعیت مسلمانان افغانستان

به گزارش خبرنگار مهر، افغانستان سرزمینی کوهستانی و محاط بر خشکی است. این سرزمین در نیمکره شمالی، نیمکره شرقی، در محدوده آسیای میانه واقع است.

طول مرزهای افغانستان حدود 5800 کیلومتر است . از سمت شمال با جمهوریهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان و از سمت مشرق و جنوب با پاکستان هم مرز است. از سمت شمال شرقی با چین و از غرب با جمهوری اسلامی ایران مرز مشترک دارد.

افغانستان با آبهای آزاد جهان فاصله زیادی دارد. قسمت های وسیعی از خاک افغانستان را به طور عمده در شمال و شرق این کشور را کوهها و سنگلاخها پوشانده است. این کوهها بیش از نیمی از سرزمین افغانستان را فرا گرفته و برای شهرهای کابل، قندهار و هرات ارزش استراتژیکی مهمی ایجاد کرده است.

بلندترین نقطه افغانستان 5143 متر در کوه پایه است. سایر کوهها مهم عبارتند از: هندوکش، سلیمان، سیاه کوه و سفید کوه.

افغانستان نه به دریای آزاد راه دارد تا از بنادر و رطوبت آن در توسعه اقتصادی و تثبیت آب و هوای خود بهره ببرد و نه دریاچه بزرگی که در جهت رشد و توسعه خود از آن استفاده نماید. در عین حال طبیعت افغانستان به خاطر ارتفاعات سر به فلک کشیده و رودخانه هایی که از آن سرچشمه می گیرد، زیباست. زمستانهای افغانستان بسیار سرد و تابستانهایش بسیار گرم است .

جغرافیای انسانی و اجتماعی

جمعیت افغانستان طبق آمار 1992 متجاوز از پانزده میلیون نفر بود. در صورتی که بیش از پنج میلیون مهاجر افغانی در ایران و پاکستان نیز به آن افزوده شود، قریب به 20 میلیون نفر می شود. پر جمعیت ترین شهرهای افغانستان عبارتند از: کابل، قندهار، هرات، مزار شریف، جلال آباد، کندوز و بغلان. در افغانستان 20 هزار روستا با جمعیت ده تا پانصد خانواده وجود دارد و اغلب به کشاورزی و دامداری مشغول هستند، به همین جهت اساس جامعه افغانی ده است.

گروهی از محققان افغانستان را موزه ای از نژادها و ملل مختلف می دانند. سکنه فعلی افغانستان بازماندگان دو نژاد عمده هستند. نژاد سفید شامل تاجیکها، هزاره ها، نژاد زرد شامل ازبکها، ترکمنها، قرقیزها، مغولها ...

دین و مذهب

دین 98 درصد مردم افغانستان اسلام است. قبل از ظهور اسلام، دین بودایی در افغانستان رشد و پیشروی داشته و پیروانی هم داشته است. اقلیتهای دیگری نیز وجود دارند که تعدادشان چندان نیست.

مساجد افغانستان معماری ساده ای دارند. جامعه افغانی، به خصوص جامعه روستایی و قومی و کوچی افغانستان تعهد و تقید شدیدی نسبت به دین و مذهب خود دارند.

در شهرها و به خصوص روستاهای افغانستان قبور فراوانی وجود دارد که منسوب به ائمه بزرگوار شیعه (ع) و فرزندان ایشان و سایر بزرگان دین است .

اوضاع اجتماعی فرهنگی و آموزشی

آداب و رسوم مردم افغانستان، منبعث از فرهنگ اسلامی است. یکی از کشورهایی که پایبندی شدیدی به اصول و اعتقادات اسلامی دارد، افغانستان است. اسلام در همه جزئیات زندگی مردم نقش دارد و هرگونه تحول و دگرگونی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در قالب اسلامی آن امکان پذیر است و هر طرح مغایر با آن محکوم به شکست است به دلیل اینکه افغانستان در طول تاریخ گذشته با ایران یکی بوده، فرهنگ و رفتارهای اجتماعی آن شباهت کلی به آداب و رسوم مردم ایران دارد. در شهرهای بزرگ افغانستان، به خصوص کابل، مظاهر محدودی از زندگی و روشهای غربی دیده شده است، اما روستاها و شهرهای کوچک و یا دورافتاده، همچنان طبق رسوم و روشهای سنتی زندگی می کنند و تغییرات محدودی داشته اند.

ازدواج دختران و پسران در میان اقوام و خانواده های قبیله یا قوم صورت می گیرد. روابط خانوادگی در افغانستان بسیار نزدیک است. افراد خانواده روابط عاطفی و عمیقی دارند.

رهبران قبایل و پیروان قوم و بزرگان خانواده، تأثیر زیادی روی افراد دارند.

گندم و سپس برنج غذای اصلی مردم افغانستان است. بهداشت در افغانستان مراعات نمی شود. از آبهای موجود به خصوص آب جویها و رودها همه گونه مصرف به عمل می آید. امکانات سرگرمی و تفریحی در افغانستان بسیار محدود است. اگر چه سطح آموزشها و تعالیم مذهبی به نسبت بالاتر است ولی آموزشهای کلاسیک و فنی پائین است و توانایی خواندن و نوشتن محدود است.

افغانستان از لحاظ دانشگاه به شدت در مضیقه قرار دارد. عمده ترین دانشگاه، دانشگاه کابل است که فعالیت خود را در حدود سال 1310 شمسی آغاز کرد.

رسانه های گروهی

در افغانستان، رسانه های گروهی و وسایل ارتباط جمعی نقش محدودی داشته است. فعالیت رادیو از 1320 آغاز شد که برای مدتی محدود به کابل بود.فعالیت تلویزیون نیز از 1978 آغاز شد. مهمترین مرکز فعالیت تلویزیون شهر کابل است.

سینما در افغانستان کم است. برخلاف رادیو و تلویزیون و سینما، مطبوعات کاربرد وسیع تری یافته، نسبت به امکانات موجود در افغانستان فوق العاده زیاد بوده و حالت افراط گرایانه دارد .

اوضاع اقتصادی

فعالیت اقتصادی افغانستان از دوران اشغال آن کشور در پایان سال 1979 توسط اتحاد شوروی سابق و بروز جنگ و درگیری شدید در داخل کشور، به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت.

قبل از 1979 نیز اقتصاد  افغانستان بسیار ضعیف و فقیر بود و در شمار کشورهای فقیر جای داشت و جنگ آن را تشدید کرد و اینک جزء فقیرترین کشورهای جهان است.

افغانستان از لحاظ منابع معدنی کشوری غنی به شمار می رود. اما بیشتر این منابع معدنی بکر و دست نخورده و یا ناشناخته باقی مانده است. یکی از مهمترین مواد معدنی قابل استخراج در افغانستان گاز طبیعی است. بیش از 80 درصد از اراضی افغانستان کوهستان، بیابان یا نیمه بیابان است.

حدود 15 درصد از خاک کشور برای کشاورزی مستعد است که قریب به نیمی از آن زیر کشت است. تنها محصولی که رشد زیادی داشته، تریاک بوده است.

در کنار کشاورزی دامداری نیز به همان نسبت رونق دارد. افغانستان از لحاظ منابع جنگلی بسیار فقیر است. تنها یک درصد خاک افغانستان را جنگل پوشانده است.

توسعه صنعت در افغانستان فوق العاده محدود است و کشور از این جهت عقب ماندگی بزرگی دارد. واحد پول افغانستان «افغانی» است. قسمت اعظم نیروهای کار، مشغول کشاورزی هستند. پس از کشاورزی صنعت و معدن و سپس مشاغل خدماتی و غیر تولیدی بیشترین نیروی کار را به خود اختصاص داده اند .

وضعیت جاده ها و راهها در افغانستان بسیار نامناسب و بد است. افغانستان به دریای آزاد راه ندارد و فاقد بندر و کشتیرانی است. در افغانستان راه آهن وجود ندارد. این کشور جزء معدود  کشورهایی است که راه آهن در آن توسعه ای نیافته است.

تجارت و بازرگانی خارجی افغانستان نیز مانند سایر بخش های صنعتی و اقتصادی آن محدود و ناچیز است.